استخدام پرستار کودک در ایران معمول نیست؛ زیرا والدین ترجیح میدهند شخصی مورداعتماد (مادربزرگ و پدربزرگ، دوستان خانوادگی و غیره) از کودکشان مراقبت کند. صرفنظر از درست یا اشتباه بودن این کار، مسائلی مانند مشغله والدین، اختلافات خانوادگی و غیره، کمکم خانوادهها را به سمت استخدام یک پرستار کودک سوق دادهاند؛ اما باتوجهبه تازگی این موضوع در جامعه ما، بسیاری از والدین توانایی تشخیص یک پرستار کودک بد از خوب را ندارند و ناخواسته به کودکشان آسیب میزنند. در این مقاله، به برخی ویژگیهای پرستار بد کودک میپردازیم.
سرفصلهای این مطلب
Toggleخصوصیات یک پرستار کودک بد
قبل از بررسی خصوصیات پرستار بد کودک، باید به یک نکته مهم توجه داشته باشید:
در شغل پرستاری از کودکان، والدین کارفرما هستند، پرستاران کارمندند و کودکان هم بهنوعی اربابرجوع محسوب میشوند!
مانند هر شغل دیگری با ساختار مشابه:
- انتظارات متقابلی بین کارفرما و کارمند وجود دارد،
- نوع عملکرد کارمند تأثیر مستقیمی بر ارتباط کارفرما و اربابرجوع خواهد داشت،
- عملکرد مثبت کارمند ارتباط مستقیمی با عملکرد کارفرما در زمینههای اخلاقی، مالی و غیره دارد،
- قراردادی بین کارفرما و کارمند عقد میشود که هر دو طرف باید تحت هر شرایطی به آن پایبند باشند.
بهطورکلی، هر گاه رفتارهای پرستار کودک شما چیزی خارج از چارچوب بالا و توافقات شما باشد، باید در انتخاب او تجدیدنظر کنید. توجه داشته باشید که هنگام انتخاب یا تعویض پرستار، باید صلاح کودک خود را در اولویت قرار دهید؛ نه لزوما ترجیحات او را. در ادامه، ویژگیهای بارز یک پرستار کودک بد را بررسی میکنیم.
1_ نارضایتی کودک از پرستار
اصلیترین و بارزترین ویژگی یک پرستار کودک بد، نارضایتی خود کودک از او است. این نارضایتی به دو نوع پنهان و آشکار تقسیم میشود.
در نوع آشکار، کودک بهراحتی درمورد ناراحتیاش صحبت میکند و میداند چه چیزی او را ناراحت کرده است. در این شرایط، معمولاً یا کودک هنوز به پرستار عادت نکرده و نیاز به زمان بیشتری دارد، یا صرفاً از او خوشش نیامده و ارتباط برقرار نکرده است.
در نوع پنهان، کودک به علت ترس از پرستار، عدم صمیمیت با شما، ناتوانی در بروز احساسات و غیره نمیتواند نارضایتی خود را پرستار نشان دهد. در این شرایط، شما میتوانید باتوجهبه علائمی مانند آسیب بدنی یا بداخلاقی کودک در مواجهه با پرستار مشکل را تشخیص دهید؛ اما در برخی موارد، کودک وانمود میکند مشکلی وجود ندارد. این مسئله یا ناشی از ترس است، یا نشانه یک علاقه ناسالم به پرستار! این علاقه ناسالم میتواند ناشی از وابستگی بیش از حد، دلسوزی برای پرستار و سایر موارد اینچنینی باشد.
این که کودکان باوجود تجربه آسیب و رنج، همچنان به یک بزرگسال وابستگی داشته باشند یک الگوی رفتاری معمول، اما مخرب محسوب میشود. این مسئله دلایل بسیاری دارد که بارزترین آنها، ترس از رهاشدن و تنها ماندن است.
چنین الگوی رفتاری مخربی نیاز به بررسی بسیار دقیقی دارد که در حوصله این مقاله نمیگنجد؛ اما توصیه میکنیم حتماً به نقش احتمالی پرستار در شکلگیری آن توجه داشته باشید.
2_ عدم تعیین یک برنامه روزانه مناسب
پرستاری از کودکان تنها در مراقبتهای اولیه و تنها نگذاشتن کودک خلاصه نمیشود؛ بلکه با استخدام یک پرستار، انتظار داریم کودک ما در مجاورت بزرگسال عاقل و بالغی قرار بگیرد که بتواند در عین مراقبت و رفع نیازها، با او وقت بگذراند. بسته به سن کودک، نحوه وقت گذراندن پرستار با او متفاوت خواهد بود؛ اما اگر بازه سنی 2 تا 7 سال را بهعنوانمثال در نظر بگیریم، پرستار باید:
- زمانهای مناسب و متعادلی برای بازی، آموزش و فعالیتهای ذهنی و جسمی و غیره در نظر بگیرد،
- از بازیهایی استفاده کند که در عین سرگرمی، مهارتهای کودک را پرورش دهند،
و سایر موارد اینچنینی. برای کسب اطمینان از فعالیت مناسب پرستار در هر زمینهای، میتوانید
- برنامه روزانه را با او مرور کنید،
- از کودک بپرسید در طول روز چه کارهایی انجام داده است،
- بهبود عملکرد کودک در زمینههای مختلف (تحصیلی، ورزشی و غیره) را بررسی کنید.
البته توجه داشته باشید که وظایف پرستار باتوجهبه قراردادش مشخص میشود. بهعنوانمثال، همه پرستاران وظیفه آموزش زبان انگلیسی به کودک، رساندن او به کلاسها، آشپزی و غیره را ندارند؛ بنابراین، پرستاری که مایل نیست کاری خارج از قراردادش انجام دهد، لزوما یک پرستار کودک بد محسوب نمیشود!
3_ پنهان کردن برنامه روزانه
همانطور که در بخش قبل اشاره کردیم، تدوین یک برنامه روزانه مفید، منظم و مؤثر برای کودک یک امر حیاتی است؛ زیرا مغز کودک در حال شکلدهی به عادتهای اولیه است و اگر کودک از همین سن کم “فعال” باشد، در سنین بالا عملکرد بهتری خواهد داشت. باتوجهبه اهمیت این مسئله و حق طبیعی شما به دانستن اتفاقات روز کودک، پرستار هیچ دلیلی برای پنهانکردن برنامه روزانه کودک ندارد. این تنها خصوصیت یک پرستار کودک بد است که بی بروبرگشت و 100 درصد نشانه خطر محسوب میشود! در مورد پنهانکردن برنامه روزانه، موارد زیر را در نظر داشته باشید:
- سکوت معنادار کودک
- تلاش کودک برای دروغ گفتن
- ضدونقیض بودن حرفها و توصیفات پرستار
- پاسخدادن پرستار بهجای کودک و مجال صحبت ندادن به او
- واکنش نامناسب پرستار نسبت به سؤال پرسیدن شما یا تمایلتان برای چککردن فعالیتها با استفاده از دوربین مداربسته و غیره
پرستاری که برنامه روزانه را پنهان میکند
- دانش کافی برای تعیین یک برنامه مؤثر ندارد،
- در حال سوءاستفاده از کودک برای دسترسی به منابع مالی و فضای خانه شما است،
- به وظایفش عمل نمیکند و با این تفکر که با یک کودک سروکار دارد، شغلش را جدی نمیگیرد.
بیشتر بخوانید:
- مزایا و معایب داشتن پرستار بچه
- انواع آبمیوه های مفید برای کودکان
- فواید امگا 3 برای کودکان
- غذاهای سرشار از آهن برای کودکان
4_ سهل انگاری در مراقبت از کودک
حتی اگر کودکتان اهل شیطنت نباشد، باز هم آسیبدیدن او امر طبیعی است؛ زیرا به دلیل کنجکاوی ذاتی و درک کم از دنیای اطراف، مدام خود را در معرض خطر قرار میدهد. باتوجهبه این مسئله، اگر کودک در اثر شیطنت خود دچار آسیب بدنی شود، لزوماً تقصیر پرستار نیست؛ اما یک پرستار خوب باید بتواند تاحدامکان جلوی اتفاقات اینچنینی را بگیرد. آسیبدیدن مداوم کودک نشاندهنده سهلانگاری پرستار است؛ یعنی
- بهاندازه کافی به کودک توجه نمیکند،
- توصیههای ایمنی درستی به کودک ارائه نمیدهد،
- باگذشت زمان، الگویهای رفتاری کودک را بهدرستی نشناخته است،
- او را در معرض آسیب قرار میدهد (مثلاً میداند کودک عاشق پریدن است؛ اما از مکانهای مرتفع دوری نمیکند).
در خوشبینانهترین حالت، میتوان گفت کودک از پرستار حرفشنوی ندارد یا پرستار به هر علتی، نمیتواند او را کنترل کند. در غیر این صورت، احتمالاً با یک پرستار بیمسئولیت طرف هستید که هنگام کار روزانه، بیرون رفتن، فعالیتهای روزانه و غیره کودک شما را در اولویت قرار نمیدهد؛ بهعنوانمثال، هنگامی که کودک را به پارک میبرد، حواسش به تلفن همراهش است. در کنار این مسئله، باید به نحوه مدیریت چنین شرایطی توسط پرستار نیز توجه داشته باشید. اگر پرستار
- درمورد آسیب دروغ بگوید،
- آسیب کودک را پنهان کند،
- تمام تقصیرها را بر گردن کودک بیندازد،
- بهخاطر ترس از شما کودک را به بیمارستان نبرد،
- در خبردادن به شما یا مراجعه به پزشک تعلل کند،
- با زبان خوش یا تهدید از کودک قول بگیرد که به شما چیزی نگوید،
یعنی یک جای کارش میلنگد!
- بیشتر بخوانید: فرزند پروری چیست؟
- بیشتر بخوانید: نقش مادر در فرزند پروری
5_ نادیده گرفتن ترجیحات والدین
با استخدام یک پرستار کودک، شما تصمیم گرفتهاید بخشی از مسئولیت فرزندپروری را تقسیم کنید، نه اینکه کلاً از آن کناره بگیرید! بنابراین، شما کاملاً حق دارید
- از برنامه روزانه اطلاع داشته باشید،
- متد تربیتی بهخصوص خود را اعمال کنید،
- فعالیتهای مشخصی برای کودکتان در نظر بگیرید،
- چارچوب کلی و مشخصی برای اصول تشویق، تنبیه و سایر موارد تعیین کنید،
- درمورد پیشرفت و عملکرد کودک در زمینههای مختلف (طبق قرارداد) سؤال بپرسید
و سایر موارد. اگر پرستار بدون هماهنگی با شما و دلیل منطقی
- کودک را بیرون میبرد،
- برنامه غذایی کودک را تغییر میدهد،
- کودک را به مدرسه یا کلاس نمیبرد،
- داروها و مکملهایش را به او نمیدهد،
- بیشتر یا کمتر از حد تعیینشده برای او خرج میکند،
- تنبیهات و پاداشهایی که برای کودک در نظر گرفتهاید را نقض میکند،
- آموزشهای اضافی، خارج از برنامه و متضاد با باورهای شما به او میدهد،
- برایش هدیههای نامناسب (مانند کتاب که باید توسط خود والدین انتخاب شود) میآورد،
یعنی گیر یک پرستار کودک بد افتادهاید که مصمم است سبک های غلط فرزند پروری خودش را روی فرزندتان پیاده کند! در کنار این موارد، یکی دیگر از نشانههای چنین پرستاری بهانهگیری برای عدم رعایت ترجیحات شما است؛ بهعنوانمثال، وانمود میکند وقت کم آورده است یا کودک با او همکاری نمیکند.
به زبان ساده، پرستار بد کودک پرستاری است که خود را کاسه داغتر از آش میکند؛ یعنی رفتارش بهگونهای است که انگار صلاح کودک را بهتر از شما میداند!
البته در نظر داشته باشید که پیشنهاد و انتقاد سازنده از طرف پرستار ایرادی ندارد و شما میتوانید چند نکته هم از او یاد بگیرید. بههرحال هدف اصلی این است که کودک شما زمان با کیفیتی را بگذراند، نه این که حرف چه کسی به کرسی بنشیند!
6_ بی توجهی به بهداشت کودک
یک پرستار کودک بد، کودکی بهشدت خسته با سر و وضع آشفته و لباسهای نامناسب تحویلتان میدهد! این پرستار بد
- پوشک کودک را بهموقع عوض نمیکند،
- صورت و بدن کودک را بعد از هر وعدهغذایی تمیز نمیکند،
- زمانی برای استراحت و رسیدگی به خود برای کودک قائل نمیشود،
- برای پوشاندن لباس مناسب به کودک و مرتبکردن ظاهر او زمان نمیگذارد،
- اصول بهداشتی مانند شستن دست بعد از آمدن به خانه را رعایت نمیکند و آموزش نمیدهد.
تأثیرات روانی و جسمانی این کمکاری پرستار میتوانند کیفیت زندگی کودک را تا حد زیادی تحتتأثیر قرار دهند. ضمن آن که اگر کودک به چنین روندی عادت کند، کنارآمدن با او برای والدین دشوار خواهد شد.
7_ تاخیر و بدقولی
اگر پرستار کودک شما در اغلب موارد
- کارش را دیر شروع میکند،
- کودک را با تأخیر به مدرسه و کلاس میرساند،
- به کارهای تعیین شده در برنامه روزانه نمیرسد،
- وعدههای غذایی، مکمل یا داروهای کودک را سروقت به او نمیدهد،
- بهصورت ناگهانی و لحظه آخری قرارش را با شما کنسل میکند (بدون دلیل منطقی و اورژانسی)،
یعنی یا مدیریت زمان خوبی ندارد، یا آنقدر که بایدوشاید به شما، کودکتان و برنامههایتان اهمیت نمیدهد! البته باید 2 نکته مهم در نظر داشته باشید:
- همه انسان هستیم و پرستار هم مانند هر شخص دیگری ممکن است بیمار شود، تصادف کند، درگیر مسائل خانوادگی باشد و غیره؛ اما او باید مانند هر کارمند وظیفهشناس دیگری، از قبل به شما اطلاع دهد یا تا زمان رسیدن شما، کودک را ترک نکند.
- کارمندی که از شرایط کارش راضی نباشد، از کیفیت آن کم خواهد کرد؛ بنابراین، هر از چند گاهی با پرستار درمورد میزان رضایت از حقوق و سایر موارد اینچنینی صحبت کنید و با درنظرگرفتن میزان تواناییهایش، خواستههای معقول او را برطرف کنید.
8_ رفتار بیش از حد دوستانه با کودک
در بیشتر محتواهای مربوط به فرزندپروری و تربیت فرزند، به این نکته مهم اشاره کردیم که رفتار دوستانه و مهربانانه با کودک ضروری است؛ اما باید در حدی باشد که کودک احترام شما را حفظ کند و از شما حرفشنوی داشته باشد. اگر پرستار در مقام “دوست” قرار بگیرد، نفوذ کافی روی کودک نخواهد داشت.
یکی از خصوصیات پرستار کودک بد، رفتار بیش از حد دوستانه است. این نوع پرستارها عموماً فراموش میکنند که قرار است برای چند ساعت در روز، نقش والد را بر عهده بگیرند و برای اجرای هر چه بهتر این نقش، نیاز به حرفشنوی و احترام کودک دارند. (منبع: Kidsit)
این پرستاران
- بیش از حد هدیه میگیرند،
- از کارهای اشتباه کودک چشمپوشی میکنند،
- خوراکیهای موردعلاقه کودک را برایش تهیه میکنند،
- در برخورد مثبت یا منفی با کودک هیچ قاطعیتی ندارند،
- به کودک اجازه میدهند با خواستههایش، آنها را بهراحتی کنترل کند،
- اجازه میدهند کودک با خیال راحت هر کاری که در حضور والدین ممنوع است را انجام دهد.
این مشکل در دو گروه از پرستاران دیده میشود:
- پرستاران جوان و بیتجربهای که فکر میکنند صمیمیت نابجا هسته سبک های فرزند پروری سالم است،
- پرستارانی که میخواهند با جلبتوجه کودک و تملق او، به هدفی برسند.
رفتار نوع اول از سر ناآگاهی است، با یک تذکر ساده و کمی تمرین حل میشود و از همه مهمتر، نشانه بدذاتی او نیست. پرستار نوع دوم کاملاً آگاهانه و عمدی به کودک شما آسیب میزند (از نظر روانی، اخلاقی و رفتاری) تا به اهداف مشخصی برسد که میتوانند از حفظ شغل تا سوءاستفاده از کودک متغیر باشند.
9_ دعوت افراد غریبه به خانه
یکی از خطرناکترین ویژگیهای یک پرستار بد کودک، دعوت افراد غریبه به خانه است. این مسئله به 2 علت اتفاق میافتد:
- بعد از گذراندن مدت طولانی با خانواده شما، پرستار کودک بد خانه شما را خانه خود میداند،
- پرستار از خانه شما بهعنوان مکانی برای خوشگذرانی و سرگرمی استفاده میکند.
این کار پرستار در هر دو صورت غیرقابلبخشش است؛ زیرا
- امنیت خانه شما زیر سؤال خواهد رفت،
- پای افراد غریبه به خانه شما باز میشود،
- الگوی خواب کودک به هم خواهد خورد،
- منابع خانواده شما صرف پذیرایی از مهمانهای شخص دیگری خواهد شد،
- پرستار ساعتهای کاری شامل حقوقش را صرف کارهای شخصی خواهد کرد،
- وسایل شخصی، عکسها و اشیا گرانبهای شما مورد سرقت یا آسیب قرار میگیرند،
- کودکتان در معرض رفتارها و گفتوگوهای بزرگسالانه (نه لزوماً جنسی) قرار میگیرد،
- جاماندن برخی وسایل شخصی یا تغییراتی در خانه منجر به بروز سوءتفاهم بین شما و همسرتان میشود،
- بهداشت عمومی خانه شما از بین خواهد رفت؛ زیرا اصلاً نمیدانید چه نوع آلودگی، کجا و چطور ایجاد شده است، چه برسد به اینکه بخواهید تمیزش کنید!
از همه مهمتر، مسئولیت قانونی تمام اتفاقاتی که در یک ملک میافتد بر عهده صاحبخانه است؛ بنابراین، درصورتیکه همسایهها به علت رفتوآمد مشکوک، صدای موزیک، یا دود ناشی از استعمال مواد مخدر با پلیس تماس بگیرند، ابعاد قانونی آن متوجه شما خواهد بود.
10_ ویژگیهای شخصیتی نامناسب
باتوجهبه این که کودکان در این بازه سنی هنوز فرق درست و غلط را بهخوبی متوجه نمیشوند، تأثیرپذیری بالایی دارند و هر چه بیشتر در معرض یک رفتار قرار بگیرند، بیشتر آن را تکرار میکنند، یاد میگیرند و معیار قرار میدهند. پرستاری که هر روز چندین ساعت با کودک در ارتباط است، تبدیل به یک الگو خواهد شد؛ مخصوصاً که پرستار جوانتر و اصطلاحاً باحالتر از والدین کودک است و همین ویژگیها، جذابیت رفتار او در چشم کودک را بیشتر خواهند کرد.
- بیشتر بخوانید: تربیت فرزند پسر
- بیشتر بخوانید: تربیت فرزند دختر
- بیشتر بخوانید: خطاهای فرزند پروری
باتوجهبه این موارد، پرستار کودک ما باید شخصی در سطح اجتماعی خانواده خودمان باشد تا تفاوت فاحشی بین رفتار شما و او وجود نداشته باشد که کودک را گیج کند. بهعنوانمثال، در خانواده شما قانون “دادنزدن” وجود دارد؛ یعنی معتقدید که همیشه باید روش بدون خشونت، توهین و پرخاشگری را برای حل مسائل پیش بگیریم. یک پرستار کودک بد شاید سر فرزند شما فریاد نکشد؛ اما اگر همراه کودک در ماشین باشد و تصادفی اتفاق بیفتد، چنان داد و فریادی راه میاندازد که بیاوببین! حتی اگر خودش مقصر باشد یا طرف مقابل رفتار خشونتآمیز نشان نداده باشد.
چنین تناقضاتی، استانداردهای دوگانهای در ذهن کودک ایجاد خواهند کرد؛ زیرا در سن کم، او نمیتواند تفاوت خاصی بین والدین و پرستارش (بهعنوان بزرگسال مورداعتماد و الگو) قائل شود. پرستار کودک بد کسی است که جلوی کودک، مراقب رفتارش نباشد؛ بهعنوانمثال، در حضور کودک
- دروغ میگوید،
- از زیر کار در میرود،
- مسائل شخصی خود را بیان میکند،
- غیبت میکند و حرفهای نامناسبی میزند،
- کارش را با بدرفتاری و شلوغبازی پیش میرد،
- مشکلات شخصی و روانی خود را بروز میدهد،
- شرایط استرسزا و بحرانی را با آرامش مدیریت نمیکند،
- دیگران را بهخاطر ظاهر یا انتخابهایشان مسخره و قضاوت میکند،
- همواره خسته و بیحال است و این رفتار را به کودک منتقل میکند،
- حین صرف غذا با تلفن همراه کار میکند و بیاحترامی به سفره را به کودک یاد میدهد،
- رفتارهای زشتی مانند پاککردن زیر ناخن، تف کردن، خاراندن بدن و غیره را انجام میدهد.
سایر خصوصیات پرستار بد کودک به شرح زیر هستند:
- دزدی از خانه
- دخالت در روش تربیتی والدین
- اظهارنظر درمورد مسائل نامربوط
- استفاده سرخود از داروها یا مکملها
- استفاده از متدهای تنبیهی قهری و نامناسب
- دروغگویی درمورد انجام کارهای موردنظر شما
- نادیدهگرفتن حدومرز مشخص شده توسط شما
- سوءمصرف الکل، دخانیات، مواد مخدر و محرک
- به اشتراک گذاشتن جزئیات زندگی شما با افراد غریبه
- نادیدهگرفتن قوانین خانه و تشویق این رفتار در کودک
- عدم برقراری ارتباط مناسب، محترمانه و صمیمی با والدین
- تغییر دکوراسیون خانه و جابهجاکردن وسایل بدون اجازه شما
- استفاده از پول، ماشین و سایر متعلقات شما برای امور شخصی
- صمیمیت بیش از حد با یکی از والدین و بدگویی از دیگری نزد او
- بدگویی از والدین نزد کودک حتی به شوخی یا به طور غیرمستقیم
- استفاده از وسایل شخصی شما؛ از عطر و کرم بگیرید تا لباس یا حوله!
- واکنشهای پرخاشگرایانه و قهری نسبت به انتقادهای محترمانه و بهجای والدین
- تأکید بر پیروی از متدهای منسوخ شده فرزندپروری یا استفاده از روشهای سلیقهای
- استفاده بدون اجازه و غیرضروری از وسایل الکترونیکی خانه؛ مانند تبلت، لپتاپ و غیره
- استفاده غیرضروری و مداوم از منابع خانواده؛ مانند دوشگرفتن در خانه شما برای استفاده از آب و مواد شوینده، دانلود فایلهای سنگین با وایفای خانگی و غیره
مشاهده نشانههای زیر در رفتار کودک نیز میتوانند ناشی از حضور یک پرستار کودک بد باشند؛ بااینحال، هر کدام از این موارد میتوانند در مراحل رشد مختلف و به دلایل متنوعی نیز اتفاق بیفتند:
- بهاندازه معمول شیطنت نمیکند،
- کودک مانند قبل سرزنده و فعال نیست،
- خوب نمیخوابد و همیشه خسته و کلافه است،
- تجربه کابوس دیدن یا حمله اضطرابی در سنین کم،
- برخلاف همیشه، بسیار منزوی و گوشهگیر شده است،
- با این که استفاده از توالت را یاد گرفته است، شلوارش را خیس میکند،
- عاداتی مانند حرفزدن بچگانه یا مکیدن انگشت را که ترک کرده بود، دوباره تکرار میکند،
- درمورد مسائل بزرگسالانه (مسائل جنسی، اخبار روز، جنگ، سیاست، حیوان آزاری و غیره) صحبت میکند که میدانید از شما نشنیده است،
کلام آخر
در کنار تمام خصوصیات یک پرستار کودک بد، مهمترین معیاری که در این زمینه وجود دارد احساس درونی والدین است؛ به این معنا که شاید مشکلی در رفتار پرستار، نیت او و مهارتهایش وجود نداشته باشد، اما شما احساس خوب و مثبتی نسبت به او ندارید. در این شرایط، حتماً به این احساس اعتماد کنید و پرستار دیگری استخدام کنید؛ زیرا حتی اگر این احساس بد شما واقعی نباشد، پیشزمینه منفی در ذهنتان ایجاد میکند و آرامش را از شما و خانوادهتان میگیرد.
منابع
- Kidsit
- Baby Center
- Parents Plus Kids