بچه‌ها معمولاً از دو سالگی به بعد که کم‌کم از آب و گل در می‌آیند، شروع به شناخت و کشف دقیق‌تر محیط اطراف‌شان میکنند.
خب طبیعتاً در نتیجه‌ی همین تجربه‌ها و رشد شناختی کودک، احساس استقلال‌طلبی آنها هم رشد می‌کند و همین باعث می‌شود سر بعضی مسائل آبشان با شما والدین به یک جوی نرود و از لجبازی، به‌عنوان ابزاری برای به کرسی نشاندن حرف خودشان استفاده کنند!
لجبازی کودکان در لباس پوشیدن هم یکی از رایج‌ترین مشکلاتی است که والدین همیشه از آن شکایت دارند و گریه کردن، بازیگوشی، تنبلی و پرخاشگری کودک موقع لباس پوشیدن یا جدال در انتخاب نوع و رنگ لباس به یک کابوس برای بیشتر شما تبدیل شده است!
برای همین تصمیم گرفتیم در این مقاله، راجع به این مسئله و علت‌های احتمالی لجبازی بچه‌ها برای لباس پوشیدن صحبت کنیم و ترفندهای موثر برای پایان دادن به آن را معرفی کنیم.
پس اگر شما هم بر سر لباس پوشیدن کودکتان دائماً با او در نبرد هستید، ادامه‌ی این محتوا از سلام آگاهی را از دست ندهید.
پادکست درباره تربیت فرزند حرف‌گوش‌کن!
- بیشتر بخوانید: با کودک لجباز چه کنیم؟
- بیشتر بخوانید: لجبازی کودکان در غذا خوردن
با یک سوال اساسی شروع می‌کنیم:
اصلاً چرا کودک هنگام لباس پوشیدن اذیت می‌کند؟
کودکان در سنین پایین تغییرات زیادی را تجربه میکنند و این موضوع باعث می‌شود رفتارهای لجوجانه زیادی داشته باشند. بنابراین لجبازی کودکان در لباس پوشیدن الزاما به معنی مشکل در آنها یا پایین بودن مهارت شما به عنوان والدین نیست. دکتر Raches منبع: momjunction
همین ابتدا این را بگوییم که فقط کودک شما نیست که موقع لباس پوشیدن لجبازی می‌کند؛ در تمام دنیا، لجبازی و کج‌خلقی در کودکان نوپا و و قبل از دبستان (یعنی در سنین ۲ تا ۶ سالگی) برای لباس پوشیدن طبیعی است و دمار از روزگار والدین درآورده است!
لجبازی کودکان در لباس پوشیدن دلایل مختلفی می‌تواند داشته باشد. همان‌طور که کمی قبل هم اشاره کردیم، اصلی‌ترین علت لجبازی، استقلال‌طلبی کودکان در این سنین است. یکی از معدود راه‌هایی که بچه‌ها می‌توانند استقلال خودشان را ابراز کنند همین تصمیم‌گیری درباره لباسی است که می‌پوشند.
اگر نگاهی به کتاب‌های روانشناسی انداخته باشید، احتمالاً با نظریه اریکسون آشنا هستید. این نظریه می‌گوید که کودکان برای رشد روانی-اجتماعی خود، ۸ مرحله را می‌گذرانند.
در مرحله دوم (در دو سه سالگی) که با نام «استقلال در برابر شرم و تردید» شناخته می‌شود، حس استقلال، اراده و خودمختاری در کودک شکل می‌گیرد. خب واضح است که کودکان در این سن نمی‌توانند تصمیمات منطقی بگیرند و اگر شما به‌عنوان والدین فضای کافی برای بروز استقلال به کودکان ندهید، حس شرم و تردید را تجربه میکنند و به توانایی‌های خودشان شک میکنند.
از آنجایی که لباس پوشیدن و انتخاب لباس راهی برای بروز و اعلام استقلال کودک است، وقتی برای این کار از سمت شما محدود شود (مثلاً اجازه ندهید که لباس موردعلاقه‌اش را بپوشد)، از لجبازی به‌عنوان واکنشی دربرابر آن استفاده می‌کند.
یک سری دلایل جزئی‌تر هم وجود دارند که ممکن است منجر به لجبازی در کودکان شوند؛ مثلاً کودک ممکن است بخواهد برای دریافت و جلب توجه والدین و دیده شدن، برای لباس پوشیدن لجبازی کند.
یا در بچه‌های کوچک‌تر (مثلاً بچه‌های ۲، ۳ ساله) لجبازی در لباس پوشیدن ممکن است به دلیل خود لباس باشد و به‌خاطر جنس و بافت لباس، گرما و سرما، راحت نبودن در لباس و موارد این‌چنینی از پوشیدن لباس خودداری کنند.
البته نقش خودتان را هم به‌عنوان والدین در اختلال لجبازی در کودکان نادیده نگیرید!
بیشتر بخوانید:
نقش والدین در لجبازی کردن کودک چیست؟
حقیقت تلخی است؛ اما تقریباً ۹۵ درصد لجبازی کودک، نه فقط در لباس پوشیدن، بلکه در تمام زمینه‌ها، به خود والدین بر می‌گردد!
خیلی از ما، گاهی اوقات مستقیم و غیرمستقیم به رفتارهای لجبازانه کودک‌مان دامن می‌زنیم یا اصلاً باعث خلق این رفتارها در او می‌شویم. چطور؟ با کنترل و امر و نهی بیش از حد کودک، تنبیه و سرزنش مداوم، بی‌توجهی و تامین نکردن نیازهای او، الگوی ناشایست بودن برای او و….
مثلاً والدینی که تک‌تک کارهای کودک را زیر نظر می‌گیرند و کنترل شدیدی روی کارهای او دارند، دائم به او امر یا از انجام کاری نهی میکنند، قدرت انتخاب و استقلال کودک را محدود میکنند، مسیر را برای ایجاد لجبازی در کودک خود هموار کرده‌اند.
خب تا اینجا مهم‌ترین دلایل لجبازی کودکان در لباس پوشیدن را شناختیم و فهمیدیم چه عواملی می‌توانند لجبازی کودک را تشدید کنند.
حتماً می‌خواهید بدانید با کودک لجباز چه کنیم و چه رفتاری داشته باشیم تا بدون ایجاد بحث و تنش و زیر پا گذاشتن استقلال او، لباس بپوشد.
۷ راه‌حل جلوگیری از لجبازی کودکان در لباس پوشیدن
برای اینکه جلوی لجبازی کودک را بگیرید و فرآیند لباس پوشاندن به کودک را در صلح و آرامش پیش ببرید، باید بدانید که در این مواقع چطور باید با او رفتار کنید. در این بخش چند راهکار ساده و در عین حال موثر را توضیح داده‌ایم.
توصیه می‌کنیم علاوه بر راهکارهایی که در ادامه می‌گوییم، برای افزایش آگاهی‌تان نسبت به رفتارهای لجبازانه فرزندتان، این پادکست را هم دانلود کرده و سر فرصت گوش کنید.
خب، برویم سراغ راه‌حل‌ها!
بیشتر بخوانید: سن لجبازی کودکان چقدر است؟
- بیشتر بخوانید: لجبازی شدید کودک
- بیشتر بخوانید: از پوشک گرفتن کودک بچه
- بیشتر بخوانید: کنترل خشم در مقابل کودکان
۱ـ برای کودک حق انتخاب قائل شوید
احتمالاً برای شما هم پیش آمده که قبل از بیرون رفتن یا شرکت در مراسمی، یک دست لباس برای کودکتان انتخاب کنید و بخواهید همان را بپوشد و در جواب با یک «نه» مواجه شده باشید!
خب کودکان از امر و نهی شنیدن بیزارند و همان‌طور که چندین بار تاکید کردیم، این کار حس استقلال‌طلبی آنها را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و باعث می‌شود سر لباس پوشیدن با شما لجبازی کنند.
البته منظورمان این نیست که کل فرایند لباس پوشیدن را به اختیار کودک بگذارید (مخصوصاً در سنین پایین‌تر)؛ چون هیچ بعید نیست که کودک ۳ ساله شما هوس بیرون رفتن در زمستان با لباس شنا و یک جفت گوش‌‌گیر صورتی و یک عینک شنا روی چشمش به سرش بزند!
برای جلوگیری از این اتفاق، چند گزینه پیش پای کودکتان بگذارید و به او اجازه دهید از بین چند دست لباس مناسب، یکی را انتخاب کند. این کار هم استقلال‌طلبی او را خدشه‌دار نمی‌کند، هم لجبازیش را کاهش می‌دهد.
۲ـ فرایند لباس پوشیدن را به یک سرگرمی تبدیل کنید
لباس پوشاندن به بچه‌های کم سن و سال‌تر ممکن است تجربه ترسناک و اضطراب‌آوری برای آنها باشد! مثلاً ممکن است لباس‌هایی که یقه تنگی دارند، برای چند ثانیه احساس خفگی به آنها بدهد.
شما می‌توانید با خواندن شعر و آواز‌های کودکانه، بازی کردن با کودک (مثلاً دالی کردن!)، مسابقه (مثلاً هر کی زودتر جوراباشو بپوشه برنده‌ست) و.. او را به همکاری با شما تشویق و لباس پوشیدن را برای کودک خود به کار لذت‌بخشی تبدیل کنید و از لجبازی او جلوگیری کنید.
خلاصه که خلاقیت‌تان را به کار بیندازید و برنامه‌های مفرح و سرگرم‌کننده‌‌ای برای زمان‌های لباس پوشاندن به کودک پیدا کنید.
بیشتر بخوانید: لجبازی پسر ۶ ساله را چطور کنترل کنیم؟ (۱۰ راه‌حل تضمینی)
۳ـ دست از جدال با کودک بردارید!
صادقانه می‌گوییم؛ از جنگیدن با سلیقه و ترجیحات کودک چیزی نصیب‌تان نمی‌شود! شاید شما زورتان به کودک بچربد و او را مجبور به پوشیدن لباسی کنید که دلش نمی‌خواهد، ولی شک نکنید به محض اینکه چشم‌تان را دور ببیند، از شر آن لباس خلاص می‌شود.
گاهی مجبورید تسلیم خواسته و سلیقه کودک شوید و اجازه دهید لباس‌هایش را خودش انتخاب کند (البته تا وقتی که انتخاب او به خودش و دیگران آسیب نمی‌زند). این کار باعث می‌شود به شما اعتماد کند و وقتی دفعات بعدی راجع‌به لباسش نظری می‌دهید، کمتر گارد بگیرد و به حرف‌تان گوش کند. چرا؟ چون این‌طوری استقلال کودک را محدود نکردید.
۴ـ اجازه دهید کودک عواقب لجبازی‌اش را حس کند
بچه‌ها، مخصوصاً در سنین پایین‌تر، هنوز قدرت استدلال و تفکر منطقی‌شان رشد نکرده و متوجه عواقب خیلی از کارهایشان نیستند. مثلاً اگر از او بخواهید قبل از رفتن به برف‌بازی لباس گرم بپوشد، احتمالاً این جمله را از او می‌شنوید: «سردم نیست!»
من و شما خوب می‌دانیم که هوای برفی بیرون خانه و «سردم نیست» کودک با هم جور در نمی‌آیند، ولی کودک به اقتضای سنش متوجه این موضوع نیست.
در این مواقع بهتر است اجازه دهید کودک تجربه کند و از تجربه‌اش درس بگیرد. مثلاً اگر کودک علی‌رغم اصرار شما بدون پوشیدن کاپشن برای برف‌بازی بیرون می‌رود، خلی به او اصرار نکنید؛ فقط کاپشن را همراه‌تان بردارید. مطمئن باشید کودک خودش سراغ‌تان می‌آید و درخواست لباس گرم می‌کند.
- بیشتر بخوانید: اهداف فرزند پروری
- بیشتر بخوانید: خطاهای فرزند پروری
- بیشتر بخوانید: فرزند پروری چیست؟
۵ـ از قبل برنامه‌ریزی داشته باشید
اگر قرار است به مراسم خاصی مثل عروسی یا مهمانی بروید و می‌دانید کودک ممکن است به نوع یا نحوه لباس پوشیدنش معترض باشد و لجبازی کند، از قبل برایش برنامه‌ریزی داشته باشید. معمولاً عجله کردن والدین برای لباس پوشاندن به کودکان باعث ایجاد استرس و اضطراب در آنها می‌شود و همین موضوع لجبازی کودکان در لباس پوشیدن را بیشتر می‌کند.
مثلاً می‌توانید یک دست لباس زاپاس هم کنار بگذارید و وقتی بهانه‌گیری کودک شروع شد، گزینه دوم را برای او رو کنید.
علاوه بر این به کودک زمان دهید و به‌خاطر دیر شدن، مدام هولش نکنید. بچه‌ها کارهایشان را آرام‌تر و با طمأنینه بیشتری نسبت به ما انجام می‌دهند؛ کافی است ۲۰ دقیقه زودتر لباس‌هایش را بپوشانید و به او بگویید که برای آماده شدن عجله‌ای در کار نیست.
۶ـ تعریف و تمجید کارتان را راه می‌اندازد!
تجربه نشان داده تعریف و تمجید از کودکان حین انجام کاری، میل و رغبت آنها را برای مشارکت بیشتر می‌کند.
- بیشتر بخوانید: آموزش سلام کردن به بچه ها
- بیشتر بخوانید: دارو دادن به کودکان
- بیشتر بخوانید: آرایش کردن کودکان
- بیشتر بخوانید: جدا کردن جای خواب کودک
بنابراین از کودکتان تعریف کنید و او را حین لباس پوشیدن تشویق کنید تا بهتر و بیشتر با شما همکاری کند. در ضمن می‌توانید به او بگویید که الان می‌خواهید مرحله‌به‌مرحله چه کاری انجام دهید. مثلاً بگویید: «الان می‌خوام پیرهنت رو بپوشونم تا بعدش بریم خونه مامان‌بزرگ. میشه این دستت رو بکنی تو آستین؟ آفرین مامان! حالا اون یکی دست و…»
۷ـ از تاثیر داستان‌ها غافل نشوید
اگر لجبازی کودکان در لباس پوشیدن با ترفندهای قبلی رفع نشد، از داستان‌ها کمک بگیرید. کودکان معمولاً خیلی خوب با قصه‌ها ارتباط می‌گیرند و اصلاً یکی از راه‌های موثر برای تربیت و آموزش عادات خوب به کودک، همین داستان‌ها هستند.
محتوای این داستان باید مرتبط و شبیه به رفتار کودک باشد تا از آن درس بگیرد. مثلاً می‌توانید داستان دختر یا پسری را تعریف کنید که به مادر یا پدرش گوش نداده و در هوای سرد لباس مناسب نپوشیده و عواقبی که برای او داشته را توضیح دهید.
فقط دقت کنید داستانی که تعریف می‌کنید، دقیقاً موقع لجبازی کودک نباشد؛ زمانی که کودک آرام است و برای شنیدن حرفهای شما تمرکز کافی دارد (مثلاً شب‌ها قبل از خواب) بهترین زمان تعریف کردن داستان است.
خب، این هم از آخرین ترفند؛ وقت جمع‌بندی و نکات پایانی است!
حرف آخر
لجبازی کودکان مثل تَب یک نشانه است! باید ریشه آن را پیدا کنید و ببینید کدام نیاز کودک است که درست تامین نمی‌شود؛ بعد هم با عادت‌سازی درست، این لجبازی را به‌مرور زمان کمتر و کمتر کنید.
در این مقاله از علت‌ها و راهکارهای درمان لجبازی کودکان در لباس پوشیدن و چالش‌هایی که ممکن است با آن مواجه شوید گفتیم.
اگر هنوز سوال بی‌پاسخی گوشه ذهن‌تان مانده یا تجربه خواندنی از مواجهه‌تان با لجبازی کودک دارید، خوشحال می‌شویم در بخش نظرات همین پست برای ما بنویسید.
