برخورد صحیح با خودارضایی کودکان چگونه است؟ این سوالی است که اکثر والدین در برخورد با رفتارهای خودتحریکی کودک از خود می‌پرسند و خیلی از اوقات آنقدر دست پاچه می‌شوند که نمی‌دانند باید چه کنند. برای همین، اگر کودک خود را در حین خودارضایی مشاهده کردید بهتر است:
- برای اولین بار این رفتار را نادیده بگیرید
- هرگز تنبیه یا پرخاشگری نکنید
- با کودک صحبت کنید
- به او محبت کنید و او را در آغوش بگیرید
- حواس کودک را با فعالیت‌های جایگزین پرت کنید
دخترها و پسرها چه زمانی شروع به خود ارضایی میکنند؟
شاید شنیدن این جمله سخت باشد اما خودارضایی یک رفتار غریزی و طبیعی است که تقریبا همه انسان‌ها از یک سنی آن را آغاز میکنند. حال این که دخترها و پسرها از چه سنی خودارضایی میکنند هم متفاوت است و هم به عوامل مختلفی مثل شرایط فرهنگی، رشد فردی و حتی تجربیات شخصی بستگی دارد.
به طور کلی، بسیاری از افراد در دوران نوجوانی، معمولا در سنین ۱۱ تا ۱۵ سالگی، شروع به کاوش در بدن خود و کشف خودارضایی میکنند. البته برخی از کودکان کنجکاو ممکن است زودتر از این سن این کار را شروع کنند (منبع). البته نکته اینجا است که بیشتر کودکان، چه پسر و چه دختر، تا سن ۵ تا ۶ سالگی به طور منظم با اندام‌های جنسی خارجی یا قسمت‌های خصوصی خود بازی میکنند. اما این موضوع تا قبل از سن بلوغ مفهومی جز کشف برای کودک ندارد و نمی‌دانند که ارتباطی با روابط جنسی یا بزرگسالی دارد.
در هر صورت چه خودارضایی در سن نوجوانی و چه سنین دیگر رخ بدهد، والدین باید بدانند خودارضایی یک عمل طبیعی در رشد جنسی انسان‌ها است و به عنوان راهی برای یادگیری در مورد بدن خود و تجربه لذت شناخته می‌شود.
بیشتر بخوانید:
- کنترل رفتار جنسی در کودکان
- آموزش اندام خصوصی به کودکان
- گاز گرفتن کودک چه دلیلی دارد
- رابطه جنسی در حضور نوزاد
کودکان در سنین مختلف چگونه خودارضایی می کنند
خودارضایی با توجه به مشکلاتی که به دنبال دارد و در فرهنگ ما به طور کلی یک عمل ناپسندیده به‌شمار می‌رود. از این رو دیدن کودکانی که به شلوار خود دست می‌زنند یا درباره قسمت‌های خصوصی خود کنجکاوی میکنند بسیاری از مواقع باعث نگرانی آن‌ها می‌شود.
اما همانطور که گفتیم، خودارضایی در کودکان با مفهوم و برداشتی که بزرگسالان از آن دارند متفاوت است و یک رفتار طبیعی (البته تا حدی که در ادامه بیشتر درباره آن صحبت می‌کنیم) است.
خودارضایی کودک زیر ۴ سال
اکثر بچه‌های خردسال درک چندانی از این که چه کاری درست است و چه کاری غلط ندارند. آن‌ها در دنیای خودشان زندگی میکنند و تلاش میکنند تا چیزهای جدید را کشف کنند.
بنابراین، اگر کودک شما در این سن به قسمت‌های خصوصی بدن خود دست می‌زند یا با آن‌ها بازی می‌کند نگران نشوید. او تصور جنسی از این کار ندارد و تنها یک کار لذت‌بخش را برای خود انجام می‌دهد. بدین ترتیب، بهترین برخورد با خودارضایی کودک در این سن، به خصوص اگر دیدید که خودتحریکی به طور مداوم تکرار می‌شود، این است که حواس کودک را پرت کنید و با هم کار دیگری انجام دهید.
خودارضایی کودک ۴-۸ سال
سن ۴ تا ۸ سالگی زمانی است که اکثر کودکان به مدرسه و مهدکودک می‌روند و ممکن است با دیدن کنجکاوی سایر کودکان درباره اندام‌های جنسی آن‌ها نیز بخواهند تا از این کار تقلید کنند.
در این سن خودارضایی همچنین ممکن است به عنوان یک رفتار آرامش‌بخش انجام شود. مثلا، ممکن است کودک برای فرار از احساس تنهایی یا طرد شدن میان همسالان خود به خودتحریکی روی بیاورد. از این رو اگر کودک خود را در حال بازی با اندام‌های خصوصی دیدید، زمان خوبی است تا با او این باره صحبت کنید.
- برای شروع بهتر است در قالب داستان مکالمه خود را صحبت کنید و خیلی به جزئیات نپردازید.
- سپس می‌توانید به این بپردازید که قسمت‌های خصوصی بدن چیست و چه مرزهایی دارد.
- در حین توضیح یا مشاهده از رفتارهای خشن یا احساسی و گفتن جملاتی مثل «هرگز این کار را نکن!» بپرهیزید.
- از توصیف پیامدهای این کار به صورت ترسناک مثل کور شدن یا بچه‌دار نشدن، بپرهیزید.
- علت این کار را از کودک جویا شوید. مثلا بپرسید آیا از چیزی می‌ترسد یا احساس تنهایی می‌کند؟
خودارضایی نوجوانان ۹ تا ۱۲ سال
اما با رسیدن سن نوجوانی، دیگر بعید است که فرزند شما چیزی از خودارضایی نداند یا نشنیده باشد. البته شما همچنان به عنوان یک والد وظیفه دارید که زمینه‌هایی را به نوجوان بدهید. بنابراین، بهتر است در سن ۱۱ سالگی یک صحبت جدی در این باره داشته باشید، خواه این یک جلسه رسمی باشد یا یک مکالمه خودجوش که ناشی از چیزی است که در تلویزیون دیده یا نظر یک بچه که در مدرسه شنیده است.
به یاد داشته باشید که هدف شما از این مکالمه باید شکل دادن به این رفتار باشد نه حذف کردن آن. بنابراین، چهارچوب‌های دینی و غیر آن را برای کودک توضیح دهید تا خود بتواند انتخاب کند. برای صحبت درباره این موضوع بهتر است پدرها با پسرها و مادرها با دخترها صحبت کنند.
بیشتر بخوانید:
- تربیت فرزند
- علت خودارضایی کودکان
- رفتارهای جنسی خطرناک در کودکان و نوجوانان
- پاسخ به سوالات جنسی کودکان
چرا کودکان خودارضایی می کنند؟
خودارضایی در کودکان از آن دسته از رفتارهایی است که والدین را حسابی گیج می‌کند. دیدن یک رفتار جنسی بزرگسالانه در یک کودک می‌تواند کابوس هر پدر و مادری باشد که به واقعیت می‌پیوندد. اما آیا دلیل خودارضایی در کودکان همان چیزی است که ما فکر می‌کنیم؟ باید بگوییم در بیشتر مواقع، به خصوص اگر فرزند شما در سن ۴ و ۵ سالگی است، خیر!
در واقع، مهم‌ترین دلیلی که کودک رفتارهای خودتحریکی را در سنین پایین نشان می‌دهد، صرفا یک کنجکاوی ساده است. کودکان از همان دوران نوزادی که پاهای خود را در دهان می‌برند و به دست‌های خود زل می‌زنند، در حال جستجو و کشف اعضای بدن خود هستند (منبع).
آن‌ها همچنین دوست دارند بدانند بدن دخترها و پسرها چه فرقی با هم دارند و این اعضا چه کارهایی میکنند. بنابراین رایج‌ترین دلایلی که کودکان خودارضایی میکنند عبارتند از:
- کنجکاوی
- کشف بدن
- احساس آرامش و خوشایندی
- توجه طلبی
چه موقع نگران شویم؟
اما اگرچه گفتیم خودارضایی در کودکان تا حد قابل توجهی طبیعی است، اما مواردی نیز وجود دارد که خودتحریکی کودک دلایل جدی‌تری دارد. بنابراین اگر:
- کودک شما در سنین پیش از مدرسه یا قبل از ۳ سالگی به طور مکرر و شدید خودارضایی می‌کند.
- به نظر می‌رسد که کودک شما از خودارضایی لذت نمی‌برد و ناراحت یا مضطرب است.
- کودک برای جلب توجه یا به عنوان راهی برای مقابله با مشکلات عاطفی خودارضایی می‌کند.
- کودک رفتارهای جنسی دیگر را نشان می‌دهد که برای سن او مناسب نیست، مانند بازی جنسی با کودکان دیگر یا علاقه زیاد به پورنوگرافی.
در چنین شرایطی دلایلی مثل اضطراب، احساس تنهایی، وسواس یا در موارد خاص سوء استفاده یا آزار جنسی که به کودک رسیده است می‌تواند دلیل این رفتار در شکل شدید باشد.
برخورد صحیح با خودارضایی کودکان
در فرهنگ ما و بسیاری دیگر از جوامع، خودارضایی یک عمل ناپسند و رد شده است و اغلب به آن به چشم یک گناه نگاه می‌کنیم. این باعث می‌شود تا هنگامی که کودک را در حین بازی با اندام‌های خصوصی خود پیدا می‌کنید گارد بگیرید و از دست کودک عصبانی شوید.
اما آیا دعوا کردن کودک در این مورد کار صحیحی است؟ آیا این کار تاثیر مثبتی دارد یا این که همه چیز را بدتر می‌کند؟ قطعا نه! پرخاشگری در چنین مواقعی کودکی که حتی نمی‌داند دارد چه کار زشتی انجام می‌دهد را گیج می‌کند و حتی ممکن است باعث حساس شدن کودک و تشدید این رفتار شود.
پس برخورد صحیح با خودارضایی کودکان چیست؟
۱_ با کودک درباره این موضوع صحبت کنید
صحبت کردن درباره موضوعات جنسی با کودک برای والدین کار ساده‌ای نیست و خیلی از مواقع باعث معذب شدن آن‌ها می‌شود. اما خوب است بدانید از آنجا که کودک در سن کشف و یادگیری است، به خوبی می‌تواند در این مورد آموزش ببیند.
بدون قضاوت در مورد اعمال فرزندتان، به طور واقعی به او توصیه کنید که هر کاری که با «بخش خصوصی» او انجام شود، مانند رفتن به دستشویی، خصوصی است و نباید در جمع انجام شود.
۲_ فعالیت‌های جایگزین را ارائه دهید
اما بهترین برخورد با خودارضایی کودک این است که حواس او را از این کار پرت کنید. فعالیت‌های جایگزینی را ارائه دهید که کودکان را خوشحال می‌کند تا دیگر نیازی به خودارضایی نداشته باشند. توجه داشته باشید که این فعالیت باید متناسب با علایق کودکان باشد، نه فقط با خواسته‌های والدین.
علاوه بر این از آنجا که برخی از کودکان برای رهایی از تنش خودارضایی می کنند. در این مورد، می‌توانید فعالیت‌های جایگزینی را که تنش را از بین می‌برند، مانند ورزش یا هنر را امتحان کنید. علاوه بر این می‌توانید با پیشنهاد دادن ماساژ بدن یا پخش موسیقی آرام بخش، راه‌های جایگزین برای کاهش اضطراب خود به آن‌ها بدهید (منبع).
۳_ از تهدیدهای ترسناک بپرهیزید
بسیاری از والدین تصور میکنند با ترساندن کودک می‌توانند او را از انجام رفتارهای نامناسبی مثل خودتحریکی منصرف کنند در حالی که این روش اغلب نتیجه‌ای عکس به دنبال دارد.
گفتن داستان‌هایی مثل «این کار تو را کور می‌کند» «خودارضایی باعث مریضی تو می‌شود» و … باعث می‌شود تا کودک بدون دلیل خاصی احساس گناه کند و به عزت نفس او آسیب برسد. همچنین هنگامی که کودک متوجه شود این تهدیدها نادرست هستند نسبت به شما و گفته‌هایتان مشکوک می‌شود.
بیشتر بخوانید:
۴_ کودک را بیشتر در آغوش بگیرید
محبت و ساپورت والدین یکی از مهم‌ترین عواملی است که می‌تواند در رفتارهایی مانند خودارضایی کودک تاثیر بگذارد. به طور کلی، کودکانی که با والدین خود احساس نزدیکی دارند و کمتر تنها هستند، با احتمال کمتری خودارضایی میکنند. بنابراین پیشنهاد می‌کنیم روزانه حداقل یک ساعت کودک خود را در آغوش بگیرید و ۱۰۰درصد توجه خود را به او اختصاص دهید.
۵_ عزت نفس و اعتماد به نفس کودک را تقویت کنید
بسیاری از مواقع، اعتماد به نفس پایین می‌تواند باعث خودارضایی کودک در خلوت و تنهایی شود. به کودک نشان دهید بدنش قابل احترام است، درباره مرزهای شخصی با او صحبت کنید و بگویید این کارها مربوط به حریم خصوصی است. برای کودک محیطی حمایت‌کننده و پذیرنده فراهم کنید تا درباره مشکلات خود به راحتی صحبت کند. احساسات و دستاوردهای کودک را ارزشمند بدانید و او را تشویق کنید تا بداند یک فرد مهم است.
نکته: به یاد داشته باشید اگر کودک را حین انجام این کار مشاهده کردید، اجازه دهید کار خود را تمام کند و بعد درباره آن با او صحبت کنید. گرفتن مچ کودک وسط این کار باعث شوکه شدن و احساس گناه او می‌شود.
۶_ دسترسی به محتوای نامناسب را محدود کنید
از آنجا که این روزها دسترسی به اینترنت و فیلترشکن بسیار ساده است، کودکان ممکن است به راحتی، خواسته یا ناخواسته، در معرض محتوای نامناسب جنسی مثل ویدیو‌ها، عکس‌ها و داستان‌ها قرار بگیرند. این موضوع می‌تواند منجر به بلوغ زودرس یا خودتحریکی‌های مکرر کودک شود.
بنابراین، در صورتی که کودک با موبایل بازی می‌کند، از قفل‌های کودک برای هر پلتفرم استفاده کنید و محتواهای نامناسب را فیلتر کنید.
عوارض خودارضایی در کودکان
همانطور که تا به اینجای مقاله خواندید، خودارضایی نوعی رفتار طبیعی و شایع در دوران کودکی است که معمولا بخشی از رشد جنسی کودک محسوب می‌شود. این رفتار اگر در بازه نرمال خود و در سطح طبیعی کنجکاوی باشد به طور معمول عارضه یا آسیب خاصی را برای کودک به دنبال ندارد.
با این حال، این رفتار ممکن است برخی عوارض بالقوه‌ای را نیز در صورت عدم توجه مناسب والدین و مراقبان، در پی داشته باشد (منبع):
- عفونت‌های ادراری و پوستی: در صورت عدم بهداشت کافی و عدم شستشوی مناسب، امکان ابتلا به عفونت‌های موضعی وجود دارد.
- آسیب‌های جسمی: در برخی موارد، خودارضایی شدید ممکن است منجر به درد یا خونریزی در ناحیه تناسلی شود.
- احساس گناه و شرم: برخی کودکان ممکن است خجالت بکشند یا احساس گناه کنند که این می‌تواند بر اعتماد به نفس و روابط آن‌ها تأثیر بگذارد.
- اختلال در عملکرد تحصیلی: در صورت تداوم خودارضایی در محیط مدرسه، ممکن است تمرکز و پیشرفت تحصیلی کودک را تحت تأثیر قرار دهد.
- مشکلات در رشد جنسی: در صورت عدم مداخله صحیح، خودارضایی ممکن است بر رشد سالم تمایلات و هویت جنسی کودک تأثیر بگذارد.
چگونه برای کودک توضیح دهیم که این کار اشتباه است؟
قبل از هر چیزی، اگر کودک خود را در حین خودارضایی دیدید، نفس عمیق بکشید و سعی کنید آرام بمانید. کودک شما به احتمال زیاد متوجه نیست که کار اشتباهی را انجام می‌دهد و فقط یک کنجکاوی ساده است. بنابراین، برای برخورد صحیح با خودارضایی کودک، اگر اولین بار است که کودک این کار را انجام می‌دهد آن را نادیده بگیرید.
اما اگر این رفتار تکرار شد، بهترین کار این است که با آرامش برای کودک درباره این کار توضیح دهید. این یک بخشی از تربیت جنسی کودک خواهد بود که باید هر چه زودتر آن را شروع کنید. برای تربیت جنسی کودک باید در هر سن محتوایی مناسب با آن ارائه کنید تا کودک متوجه شود اندام‌های خصوصی آن‌ها چیست و چرا باید خصوصی بمانند.
بنابراین، این که چگونه برای کودک توضیح دهیم خودارضایی کار مفیدی نیست به سن او بستگی دارد. اگر کودک شما در سن ۳ تا ۴ سالگی است، او را در آغوش بگیرید و با مهربانی بگویید «بیا چیزهای دیگری پیدا کنیم که حال تو را خوب می‌کند».
در سنین پیش دبستانی و دبستان که کودک قدرت فهم بیشتری دارد می‌توانید بیشتر درباره این موضوعات به کودک توضیح دهید.
- ابتدا با لحن آرامی توضیح دهید که چرا لمس بعضی از قسمت‌های بدن احساس خوبی در ما ایجاد می‌کند.
- سپس درباره مرزهای این لمس لذت‌بخش و این که باید به عنوان قسمت خاصی از ازدواج باقی بماند توضیح دهید.
- تا جایی که ممکن است به وضوح خوب و بد را مشخص کنید تا کودک گیج نشود.
در نهایت، بهترین کار برای برخورد صحیح با خودارضایی کودکان، این است که از یک مشاور و روانشناس مورد اعتماد کمک بگیرید. به کمک مشاور، می‌توانید اطلاعاتی مناسب با سن کودک به او ارائه دهید و با دریافت راه‌های جایگزین این رفتار را به حداقل برسانید.
کلام آخر
برخورد صحیح با خودارضایی کودکان می‌تواند زمینه‌های رشد و تربیت جنسی آن‌ها را فراهم آورد. خودارضایی کودکان یا به عبارت بهتر کنجکاوی جنسی یکی از رفتارهای طبیعی است که اکثر کودکان در سن ۳ تا ۵ سالگی به طور غریزی انجام می‌دهند و می‌تواند در زندگی بزرگسالی آن‌ها تاثیرگذار باشد. بنابراین مهم است که با احتیاط و آگاهی با آن برخورد شود.
