اگر فرزند شما هنوز به سن مدرسه نرسیده است و در سن بین 1 تا 7 سالگی است، این مقاله مفید در مورد تربیت فرزند قبل از مدرسه می‌تواند نکاتی کاربردی و حیاتی برای شما به عنوان والدین داشته باشد. پس خوشحال می‌شویم اگر این مقاله را تا انتها بخوانید. تلاشمان این بوده که نکاتی کاربردی و موثر و علمی از معتبرترین سایت‌های آموزشی جهان در زمینه تربیت فرزند برایتان گردآوری کنیم.
اهمیت آموزش و تربیت کودک قبل از مدرسه؛ کودک را رها نکنید!
شما به عنوان والدین کودکان، نقشی کلیدی در تربیتشان ایفا می‌کنید، چون شخصیت کودکان تا قبل از رسیدن به سن مدرسه و هفت سالگی، تا حد زیادی شکل گرفته است.
سال‌های اولیه زندگی کودکان پایه و اساس آینده آنها را شکل می‌دهد. آموزش، حتی قبل از رفتن کودکان به مدرسه، اهمیت زیادی در پرورش ذهن و روان کودکان دارد.
این سال‌های مهم که توسط بسیاری از والدین نادیده گرفته می‌شوند، زمینه‌های بسیار خوبی هستند که در آن می‌توانید بذرهای کنجکاوی، انعطاف‌پذیری، رشد، مهربانی، توسعه فردی و موفقیت را در آن بکارید.
شما می‌توانید از فرصت 6-7 ساله قبل از مدرسه استفاده کنید تا مهارت‌های اساسی و مورد نیاز کودکان را به آنان آموزش دهید.
به یاد داشته باشید که بسیاری از مهارت‌های توسعه فردی، هرگز به کودکان آموزش داده نمی‌شود و بهتر است خودتان روی این مهارت‌ها و آموزش آنها کار کنید.
بیشتر بخوانید:
بهتر است روی کدام مهارت‌های کودکان کار کنیم؟ 7 مهارت مهم!
قبل از ورود به مدرسه، کار بر روی مهارت‌های مختلف توسعه فردی کودکان که پایه‌های موفقیت تحصیلی و رفاه و رضایت آنان را شکل می‌دهد را شروع کنید.
با هم برخی از کلیدی‌ترین مهارت‌های توسعه فردی که باید آن را به کودکان خود پیش از رفتن به مدرسه آموزش دهید اشاره می‌کنیم:
مهارت اول: مهارت های ارتباطی
برای تربیت کودک قبل از مدرسه، لازم است به کودکان بیاموزید که چگونه افکار و احساسات خود را از طریق کلمات بیان کنند. آنها را تشویق کنید تا در گفتگو با اعضای خانواده و هم سن و سالان خود شرکت کنند.
فرصت هایی برای داستان‌گویی و گوش دادن به داستان‌های خودتان به آنها بدهید و اجازه دهید در قالب بازی، نقش‌آفرینی کنند و به عنوان بازیگر، نقش ایفا کنند تا بتوانند خود را در قالب‌های گوناگون محک بزنند.
مثال: پیش از خوردن شام، می‌توانید ترتیب یک گفتگو را بدهید که در آن، هریک از اعضای خانواده، از اینکه در طول روز چه اتفاقی برایش افتاده صحبت کند.
یامی‌توانید در طول روز، بازی ایفای نقش یا آوازخوانی و همچنین بازی پانتومیم با فرزندانتان انجام دهید.
مهارت دوم: مهارت‌های اجتماعی
به کودکان بیاموزید که چگونه با احترام و همدلی با دیگران ارتباط برقرار کنند. به آنها آموزش‌هایی دهید که در جامعه به دردشان خواهد خورد؛ از مهربانی و همدلی گرفته تا فن بیان و داشتن شهامت و اعتماد به نفس.
مثال: می‌توانید این مهارت‌ها را نیز در قالب بازی و داستان به کودکان خود پیش از مدرسه رفتن آموزش دهید.
مثل بازی احوالپرسی با یک دوست جدید یا حل و فصل مسالمت آمیز یک تعارض یا دعوای ساختگی!
مهارت سوم: حل مسئله
اجازه دهید فرزندتان با مسائل گوناگون مرتبط با سن خودش روبرو شده و در عین حال سعی کنید روش‌های حل مسئله را به او آموزش دهید. هرجا احساس کردید نیاز به راهنمایی دارد، راهنمایی‌اش کنید و اجازه آزمون و خطا به او بدهید.
به کودکان بیاموزید که چگونه با استفاده از خلاقیت، به دنبال راه‌حل‌های گوناگون برای مشکلات باشد و با آزمون و خطا راهکارها را امتحان کند.
چگونه به او آموزش دهید؟
پازل‌ها، مکعب روبیک و سایر بازی‌هایی که نیاز به حل مسئله و تصمیم‌گیری دارند، به شدت می‌تواند در به دست آوردن مهارت حل مسئله به کودکان کمک کند.
همچنین در موقع بروز یک مشکل مثل شکستن اسباب‌بازی، با هم فکر کنید که چطور می‌توانید آن را به کمک هم تعمیر کنید.
راه‌حل‌های مختلفی مثل چسب زدن، دوختن و … را تست کنید.
بیشتر بخوانید:
مهارت چهارم: تنظیم و کنترل احساسات
به کودکان بیاموزید که چگونه احساسات خود را بشناسند و مدیریت کنند. به آنها کمک کنید تا احساسات خود را برچسب‌گذاری و نام‌گذاری کنند و آنها را به روش های سالم بیان کنند.
تکنیک های تمدد اعصاب مانند تنفس عمیق یا شمارش برای آرام شدن در هنگام ناراحتی را برای تربیت کودک قبل از مدرسه و تا پیش از رفتن او به مدرسه، آموزش دهید.
مثال: اگر فرزندتان به خاطر یک اسباب‌بازی که گم کرده است، ناراحت شد، ناراحتی او را بپذیرید و او را در آغوش بگیرید. سپس به او کمک کنید احساسات خود را بیان کند و راه‌هایی را برای یافتن اسباب‌بازی یا پذیرش گم شدن آن به او یاد بدهید.
مهارت پنجم: استقلال
کودکان را تشویق کنید تا به طور مستقل وظایف متناسب با سن خود را انجام دهند. همچنین به آنها فرصت‌هایی برای تصمیم‌گیری وانتخاب بدهید تا حس استقلال را در خود پرورش دهد.
این فرصت‌ها می‌تواند شامل این موارد باشد: خودش لباسش را انتخاب کند و بپوشد، خودش تنقلات مورد علاقه‌اش را انتخاب کند، خودش بازی‌ای که قرار است انجام دهد را انتخاب کند و …
مثال: از کودک خود بخواهید کوله پشتی خودش را برای رفتن به کوه یا گردش آماده کند، به او اجازه بدهید وسایلش را خودش در کیفش جمع کند. اما اگر وسیله‌ای بود که او انتخاب نکرده بود اما مورد نیاز بود، مخفیانه آن را در کیف خودتان قرار دهید.
مهارت ششم: اعتماد به نفس
یک مهارت بسیار مهم برای تربیت کودک قبل از مدرسه؛ اعتماد به نفس! تلاش کنید کودکتان را به خاطر تلاش‌هایش تحسین و تشویق کنید.
فرصت‌هایی را برای آنها فراهم کنید تا چیزهای جدید را امتحان کنند و بر چالش‌هایی که با آن روبرو می‌شوند، فائق آیند!
روی نقاط قوت و استعدادهای آنها تمرکز کنید و به آنها کمک کنید تا تصویری مثبت از خود در ذهن خودشان ایجاد کنند.
مثال: اگر چیزی ساخته، نقاشی‌ای کشیده یا اثری از خود خلق کرده، آن را تحسین کنید و سپس در مورد آن با او گفتگو کنید. زمانی که تلاش می‌کنند کاری جدید انجام دهند، از تلاش‌های آنها تمجید کنید.
مهارت هفتم: کنجکاوی و خلاقیت
شما والدین عزیز می‌توانید با ایجاد محیطی که حس کنجکاوی کودکان را برمی‌انگیزد، عشق به یادگیری را در آنها تقویت کنید. شاید بد نباشد در همراهی با آنها، دائماً سوالاتی مطرح کنید مثل: “چه اتفاقی می‌افتد اگر…؟” و یا “تعجب‌آور است که چرا…؟”
حس کنجکاوی کودکان را در بازی‌ها و کارهای هنری تقویت کنید و اجازه بدهید خلاقیت‌شان شکوفا شود؛ آنها را محدود نکنید و بگذارید در هنگام بازی و کاردستی درست کردن، آزاد باشند.
بیشتر بخوانید:
چگونه کودکان را آماده مدرسه رفتن کنیم؟
آماده‌سازی کودکان برای رفتن به مدرسه، به ویژه زمانی که بین ۵ تا ۷ سال سن دارند و هنوز وارد محیط مدرسه نشده‌اند، مستلزم این است که شما پایه‌های رشد تحصیلی، ارتباط گرفتن با دوستان و معلمان و ورود به جامعه را برایشان تقویت کرده باشید.
به شما توصیه می‌کنیم مراحل زیر را به دقت بخوانید و بچه‌های خودتان را این‌گونه برای رفتن به مدرسه آماده کنید:
مرحله اول: یک روال روزانه مثل مدرسه درست کنید
سعی کنید در سن 5-6 سالگی بچه‌ها، یک روال منظم روزانه برای انجام کارهایی مثل بازی، حل پازل و آموزش دیدن برای بچه‌ها ایجاد کنید که شبیه مدرسه رفتن باشد. این برنامه و روال روزانه، شامل زمان‌های معین بیدار شدن، خوردن میان‌وعده‌های غذایی، درگیر فعالیت‌های یادگیری شدن و استراحت کردن باشد. داشتن یک روال منظم به کودکان کمک می‌کند تا به برنامه‌های منظمی مثل مدرسه رفتن عادت کنند و راحت‌تر با نظم و قانون مدرسه کنار بیایند.
مرحله دوم: حس استقلال کودکان را تقویت کنید
با تعیین تکالیف متناسب با سن کودکان به طوری که بتوانند به تنهایی آنها را انجام دهند، استقلال آنها را افزایش دهید. مثلاً در مواردی مثل لباس پوشیدن، مرتب کردن اسباب‌بازی‌ها یا انجام کارهای ساده در خانه سعی کنید او را آزاد بگذارید تا خودش انجام دهد و اعتماد به نفسش افزایش یابد.
این مرحله، مرحله‌ای دیگر برای تربیت کودک قبل از مدرسه رفتن است.
مرحله سوم: ارتقای مهارت‌های پیش دبستانی
شما به عنوان والدین کودکان، باید بر توسعه مهارت‌های پیش‌دبستانی مانند تشخیص حروف، شناخت اعداد، شناخت رنگ‌ها و شناخت اشکال تمرکز کنید. فعالیت‌هایی مانند خواندن قصه با هم، تمرین نوشتن حروف، شمارش اشیاء و بازی با رنگ‌ها و نقاشی کردن، برای پیش از مدرسه رفتن کودکان، فعالیت‌های سودمندی است.
مرحله چهارم: تعامل اجتماعی را به او بیاموزید
تلاش کنید تا می‌توانید فرصت‌هایی را برای تعامل اجتماعی با همسالان از طریق بازی، فعالیت‌های گروهی و یا ایفای نقش برای کودکان خود فراهم کنید.
فعالیت‌هایی مثل نوبت گرفتن، در صف ایستادن، همکاری و همدلی و حل تعارض و مسئله را به او آموزش دهید تا وقتی به مدرسه رفت، از آنها استفاده کند.
مرحله پنجم: کنجکاوی و توانایی کشف جهان را به او بیاموزید
با تحریک حس کنجکاوی کودکان، عشق به یادگیری را در آنها تقویت کنید. اجازه دسترسی به کتاب‌ها، اسباب‌بازی‌های آموزشی، لوازم هنری و تجربیات در فضاهایی مثل نمایشگاه، سالن ورزشی و پارک را برای او فراهم کنید.
به آنها اجازه دهید عملی سوال بپرسند، تحقیق کنند و دنیای اطراف خود را کشف کنند.
مرحله ششم: آگاهی احساسی و عاطفی او را بیشتر کنید
تلاش کنید تا به فرزندان خود آموزش دهید که از احساساتشان آگاه باشند و بتوانند واکنش مناسب و به موقع نشان دهند.
به آنها بیاموزید که روی هر کدام از احساساتشان نام بگذارند و مثلا بدانند چه موقع پریشان، چه موقع مضطرب، چه موقع ناامید و چه موقع خشمگین هستند! (آموزش برخورد صحیح با احساسات اهمیت بسیار زیادی دارد.)
این باعث می‌شود کودکان به سلاح‌هایی مجهز شوند که بتوانند چالش‌های موقع مدرسه رفتن را با آن حل کنند.
بیشتر بخوانید:
مرحله هفتم: مهارت‌هایی مثل فن بیان او را تقویت کنید
در گفتگو با فرزند خود، همیشه سعی کنید با استفاده از تکنیک‌های فن بیان و سخنوری، فن بیان او را تقویت کنید تا موقعی که به مدرسه رفت، بتواند با قدرت و اعتماد به نفس بیشتری با همسالانش ارتباط بگیرد.
مثلاً می‌توانید از او بخواهید که شب‌ها برایتان کمی کتاب قصه بخواند یا برایتان داستان تعریف کند.
کودکان را در معرض واژگان و ساختار‌های زبانی مختلفی قرار دهید و با استفاده از تکنیک‌ها و بازی‌های دیگری مثل پانتومیم، قصه‌گویی و ایفای نقش‌های گوناگون، مهارت‌هایش را تقویت کنید.
با تمرکز بر این مراحل، والدین می‌توانند به آماده‌سازی و تربیت فرزندان خود برای رفتن به مدرسه کمک کنند و آنها را برای موفقیت در تحصیل مهیا سازند.
مهارت‌های ضروری برای تربیت کودک قبل از مدرسه
تربیت کودک برای ورود به مدرسه یکی از مهم‌ترین مراحل رشد اوست. یادگیری مهارت‌های زیر، به کودک کمک می‌کند تا با اعتمادبه‌نفس بیشتری برای رفتن به مدرسه آماده شوند:
- آموزش مهارت‌های مانند لباس پوشیدن: کودک باید بتواند از ۴ سالگی به تنهایی لباس‌های ساده را بپوشد.
- رعایت بهداشت فردی: شستن دست‌ها و استفاده از توالت به تنهایی از مهارت‌های ضروری تربیت کودک قبل از مدرسه رفتن است.
- خوردن غذا به تنهایی: کودک باید بتواند به تنهایی غذا بخورد، از قاشق و چنگال استفاده کند.
- ارتباط برقرار کردن: کودک باید بتواند نیازها و احساسات خود را به خوبی بیان کند و به صحبت‌های دیگران گوش دهد.
- بازی‌کردن با دیگران: کودک باید بتواند با همسالان خود بازی کند، یکی دیگر از مهارت‌های که قبل از ورود به مدرسه باید به کودک آموخت، صبور بودن است. کودک باید صبور بودن را بیاموزد.
- رعایت قوانین: کودک باید بداند که در هر محیطی باید قوانینی را رعایت کند، و بداند باید کارهای خود را به نوبت و طبق قوانین انجام دهد.
- مهارت‌های شناختی : یکی از مهارت‌های ضروری که باید به کودک قبل از رفتن به مدرسه آموزش داد، شناخت حروف، آشنایی با مفاهیم اولیه ریاضی مثل اعداد، اشکال ، رنگ‌ها است.
- تشخیص شباهت‌ها و تفاوت‌ها قبل از ورود به مدرسه: این مهارت به تقویت تفکر منطقی کودک کمک می‌کند.
- تمرکز و حافظه: توانایی تمرکز و حفظ اطلاعات، برای یادگیری درس‌ها ضروری است.
- اعتماد به نفس: داشتن اعتماد به نفس به کودک کمک می‌کند تا با چالش‌ها روبرو شده و با راحتی آنها را حل کند.
کلام آخر
می‌دانیم که کسی به دشواری و سخت بودن کار و مسئولیت شما به عنوان یک والد، توجه نمی‌کند؛ اما بدون تردید، تربیت کودکان، کاری سخت، حوصله‌بر و انرژی‌بر است. همانطور که از وجود بچه‌هایمان لذت می‌بریم، باید در چالش‌ها و بحران‌های عاطفی که در موقع تربیت کودکان با آن مواجه می‌شویم، صبوری پیشه کنیم و آموزش ببینیم.
از نظر شما یادگیری چه مهارت‌های دیگری برای دوران مدرسه ضروری است؟ در مسیر آموزش این مهارت‌ها با چه چالش‌هایی رو به رو شده‌اید؟
منابع این مقاله:
