قطع شیر شبانه کودک را چه زمانی شروع کنیم؟ اگر شیر شب را به موقع قطع نکنیم، کودک با مشکلاتی مثل کاهش ترشح هورمون رشد، اختلال خواب و بی‌اشتهایی مواجه می‌شود؛ که بهتر است تا قبل از درآمدن دندان‌های شیری اقدام کنیم.

به طور کلی در بازه‌ی سنی ۴ الی ۶ ماهگی و نهایتاٌ تا یک سالگی، باید شیر شب نوزاد قطع شود. موارد زیر نشان می‌دهد که فرزند شما آمادگی قطع شیر شب را دارد:

• رسیدن وزن نوزاد به ۷ تا ۸ کیلوگرم
• عادت کردن به غذاهای کمکی
• بیدار نشدن نوزاد در طول شب برای خوردن شیر
• شروع شدن رویش دندان‌ها
• عدم وجود بیماری‌های جسمی
• وجود شرایط روحی، محیطی و جسمی مناسب برای نوزاد و مادر

چگونه شیر شب را قطع کنیم؟ نکات مهم در قطع شیر شب کودک عبارتند از:

• این کار را به صورت تدریجی انجام دهید.
• به مرور تایم شیر خوردن را کم کنید. (مثلا از ۵ دقیقه به ۴ دقیقه و ۴۰ ثانیه برسانید.)
• کم کم دفعات شیر دادن را کاهش دهید.
• اگر کودک از خواب بیدار شد، می‌توانید به او آب بدهید.
•  با استفاده از غذاهای کمکی، کودک را سیر نگه دارید.
• با لالایی خواندن، به کودک کمک کنید تا به خواب ادامه دهد.
• خواب شبانه کودک را تنظیم کنید.

در ادامه، به هر یک از این موارد بیش‌تر می‌پردازیم و نکات تکمیلی برای قطع شیر شب نوزاد را ارائه می‌دهیم.

چرا باید شیر شب نوزاد را قطع کنیم؟

درست است که تا یک زمان مشخصی شیر شبانه می‌تواند قند خون کودک را حفظ کند و خواب آرام‌تری داشته باشد. اما از یک زمان مشخصی به بعد شیر شبانه می‌تواند باعث آسیب کودک شود که قرار است در ادامه به بررسی آن‌ها بپردازیم:

1_ اختلال در خواب کودک و والد

به طور میانگین بهتر است کودکان در طول شب، به طور ممتد حدود 7 تا 8 ساعت خواب عمیق داشته باشند. تا قبل از قطع شیر شبانه، نه کودک می‌تواند خواب عمیقی را تجربه کند و نه والدین! 

2_ بی انرژی بودن مادر و کودک در طول روز

طبیعتا وقتی خواب مناسبی در طول شب نداشته باشیم، نمی‌توانیم روز خود را پرانرژی شروع کنیم. به دنبال آن والد و کودک بدخلق و بی انرژی می‌شوند که این موضوع باعث آسیب رساندن به رابطه شما با فرزندتان خواهد شد.

3_ پوسیدگی دندان‌های پیشین

قند موجود در شیر می‌تواند به تدریج، دندان‌ها را تا صبح پوسیده کند که مشکلاتی مثل دندان درد، بد شدن ظاهر دندان و بد بو شدن دهان را به دنبال خواهد داشت.

4_ بی اشتهایی کودک در طول روز

وقتی کودک در طول شب شیر می‌خورد و سیر می‌شود، در طی روز مخصوصا صبح‌ها نمی‌تواند به درستی غذا بخورد که این موضوع منجر به نگرانی والدین، کمبود وزن و بدخلق شدن کودک می‌شود.

5_ کاهش ترشح هورمون رشد

شیر شبانه منجر به ترشح انسولین در کودک می‌شود که این موضوع کاهش ترشح هورمون رشد را به همراه خواهد داشت. بنابراین کودکانی که در طول شب به طور مکرر از خواب بیدار می‌شوند و شیر می‌خورند، احتمال دارد که با اختلال رشد مواجه شوند.

6_ به هم خوردن سیکل خواب

وقتی کودک را طی شب از خواب بیدار می‌کنید، ریتم خواب او دچار مشکل می‌شود و کیفیت مناسبی نخواهد داشت.

7_ تمیز ماندن جای کودک

زمانی که شیر شب را قطع می‌کنیم، جای کودک تمیزتر می‌ماند و حتی باعث می‌شود که از بروز سوختگی پاها و عفونت جلوگیری شود.

بیماری‌های جسمی که قطع شیر شبانه را دچار اختلال می‌کنند

وجود برخی بیماری‌ها باعث می‌شوند که کودک در طول شب از خواب بیدار شود؛ در این مواقع مادر برای این‌که کودک خود را آرام کند به او شیر می‌دهد و همین موضوع روند قطع شیر شبانه را کند می‌کند. بیماری‌هایی مثل:

• سرما خوردگی و بیماری‌های عفونی
•  رفلاکس معده
• مشکلات تنفسی و آلرژیکی
• کولیک
• بیماری‌های گوارشی

در چنین حالتی هر چه سریع‌تر برای بهبود فرزند خود، او را نزد پزشک ببرید.

نکته: زیگموند فروید، پدر علم روانکاوی چند مرحله رشد روانی_جنسی را مطرح می‌کند که یکی از آن‌ها “مرحله دهانی” است. این مرحله شامل عاداتی مثل شیر خوردن و انگشت مکیدن می‌شود. در برخی موارد اگر این مسئله به صورت افراطی یا تفریطی انجام شود، باعث می‌شود که کودک حتی در بزرگسالی هم در این مرحله باقی بماند و این موضوع خودش را به صورت پرخوری یا استعمال دخانیات نشان دهد.

از چند ماهگی شیر شب نوزاد را قطع کنیم؟

موضوعی مثل قطع شیر شبانه باید در زمان مناسب صورت پذیرد؛ چون ممکن است عواقب آن، کودک و والد را اذیت کند. یکی از نکات بسیار مهم برای قطع شیر شبانه این است که هنوز دندان‌های کودک در نیامده باشد. چون همان‌طور که مطرح شد، ماندن شیر روی مینای دندان منجر به پوسیدگی خواهد شد.

• بین 4_6 ماهگی تا نهایتا 1 سالگی قطع شیر شبانه کودک باید صورت پذیرد.
• وزن نوزاد به 7 تا 8 کیلوگرم رسیده باشد.
• دادن غذای کمکی را شروع کرده باشید.
• بعد از 1 ماهگی نیاز نیست کودک را برای شیر خوردن از خواب بیدار کنید.

نشانه های قطع شیر شبانه

• کودک برای شیر خوردن از خواب بیدار نمی‌شود.
• در طول روز به قدر کافی شیر می‌خورد.
• به غذاهای کمکی عادت کرده باشد.
• عدم وجود بیماری‌های جسمی که منجر به شب بیداری کودک می‌شوند.
• دندان‌های کودک شروع به رویش کرده باشد.
• شرایط روحی، محیطی و جسمی مادر و کودک مساعد باشد.
• از 7_6 ماهگی قند خون در کودکان حفظ می‌شود و دیگر لازم نیست در طول شب به او شیر بدهید.

چگونه شیر شب را قطع کنیم؟

هر چه‌قدر اصولی‌تر بتوانیم روند قطع شیر شبانه را طی کنیم، زودتر این مرحله را پشت سر خواهیم گذاشت و یکی از عوامل شب بیداری والدین عزیز حذف می‌شود. برای این امر می‌توانید روش‌های کاربردی‌ای که در این مقاله به آن‌ها پرداخته می‌شود را اجرایی کنید:

1_ به صورت تدریجی این کار را انجام دهید.

2_ اگر در طول شب به کودک خود سه بار شیر می‌دهید، به تدریج آن را به دو نوبت، یک نوبت و قطع شیر برسانید.

3_ برای این‌که این کار را راحت‌تر انجام دهید، در صورت بیدار شدن در طول شب به او آب دهید.

4_ اگر هر شب نوزاد راس ساعت مشخصی از خواب بیدار می‌شود، یعنی بیداری او از روی عادت است نه نیاز به شیر؛ در نتیجه آب را جایگزین کنید.

5_ با تنظیم خواب شبانه، کودک خواب عمیق‌تر و راحت‌تری خواهد داشت و در نتیجه از خواب بیدار نمی‌شود.

6_ دما، نور، صدا و راحت بودن محل خواب کودک را به شکل درستی تنظیم کنید.

7_ اگر هنوز جای خواب کودک را عوض نکرده‌اید، بهتر است کودک پیش پدر بخوابد تا بوی پیراهن مادر، او را برای شیر خوردن از خواب بیدار نکند.

8_ اگر از سینه مادر شیر می‌خورد 10 ثانیه 20 ثانیه تایم آن را کمتر کنید.

9_ اگر از طریق شیشه، شیر می‌خورد چند سی سی به تدریج کم کنید.

10_ در طول روز به نوزاد شیر دهید؛ حتی اگر روزها شیر نمی‌خورد در طول شب به کودک شیر ندهید.

11_ غذا دادن و غذای کمکی را آغاز کنید تا شب‌ها گرسنه نشود.

12_ به هیچ عنوان کودک را به این عادت ندهید که حتما با شیر خوردن به خواب برود.

13_ در طی روند قطع شیر شبانه، درگیر جدا کردن جای خواب و از پوشک گرفتن نباشید.

14_ کمی قاطعیت داشته باشید و با اولین گریه کودک در شب، با شیر دادن او را آرام نکنید.

15_ کودکان در طول شب بیدار می‌شوند و دوباره خودشان به خواب می‌روند؛ پس زیاد حساس نباشید.

16_ اگر قبل از خواب شیر می‌خورد، لثه و دندان‌های کودک را به دستمال مرطوب یا مسواک تمیز کنید.

17_ با اقداماتی مثل لالایی خواندن، مسواک زدن و قصه خواندن به او اعلام کنید که وقت خواب است، نه با شیر دادن.

18_ اگر نیمه شب هر 2 ساعت یک بار شیر می‌خورد، آن را به 2 ساعت و نیم برسانید.

19_ اگر کودک 8 تا 10 ساعت بخوابد بدون اینکه شیر بخواهد، یعنی شیر شبانه او قطع شده است.

20_ حتما آمادگی خود و کودک را برای قطع شیر شبانه در نظر داشته باشید.

بیشتر بخوانید:

• تنظیم خواب شبانه کودک
• لجبازی کودک موقع خواب

برای قطع شیر خشک در شب چه کنیم

ممکن است والدین برای سهولت در شیردهی شب، از طریق شیشه به کودک شیر بدهند. یا حتی شیر خشک را به شیر مادر ترجیح بدهند؛ برای این موضوع هم می‌توان یک سری اقدامات انجام داد:

1_ به تدریج شیر کمتری را داخل شیشه بریزید.

2_ کمی آب داخل شیشه شیر بریزید تا کم کم به مزه آب عادت کند.

3_ به طور ناگهانی شیر شب را قطع نکنید.

4_ گاهی اوقات کودک آن‌قدر که به مکیدن شیشه وابسته است، به خوردن شیر وابسته نیست؛ پس کم کم او را به خوردن مایعات در لیوان یا فنجان عادت دهید.

بیشتر بخوانید:

• کارهای قبل از خواب برای کودکان
• جدا کردن جای خواب کودک

سوالات رایج والدین در مورد قطع شیر شب

معمولا والدین‌ نگرانی‌ها و سوالات زیادی در مورد شیر خوردن فرزند دلبندشان دارند که ما به آن‌ها هم پاسخ می‌دهید. رایج‌ترین سوالات عبارتند از:

1_ 10 تا 12 ساعت شیر نخوردن در طی شب، باعث افت قند خون کودک نمی‌شود؟ 

باید بدانید که خوابیدن، یکی از عوامل بسیار موثر برای ذخیره انرژی است. پس در طی شب انرژی زیادی از کودک گرفته نمی‌شود که منجر به افت قند خون شود. از 6 ماهگی به بعد با توجه به نکاتی که مطرح شد، می‌توانید شیر شب را قطع کنید و نگران کاهش قند خون کودک نباشید.

2_ به جای شیر می‌توانیم از مایعات شیرین استفاده کنیم؟

به هیچ عنوان مایعاتی مثل آب میوه، آب قند، شکلات و…. را جایگزین شیر شبانه نکنید؛ چون هم ریتم خواب کودک را مختل می‌کند، هم منجر به پوسیدگی دندان می‌شود و هم عادت نادرستی در کودک ایجاد می‌کند. 

3_ قطع نکردن شیر شبانه باعث تغییر عملکرد هورمون‌ها می‌شود؟

بله. قطع نکردن شیر شبانه باعث می‌شود هورمون رشد که باعث افزایش قد کودکان و حفظ سلامتی آن‌ها می‌شود، دچار اختلال شود و هورمون ملاتونین که برای سهولت خواب ترشح می‌شود، به طور نامنظمی ترشح خواهد شد.

4_ حتما باید طبق مواردی که مطرح شده شیر شب را قطع کنم؟

این نکته را در نظر داشته باشید که هر کودکی قلق خودش را دارد. پس با توجه به شناختی که از کودک خود دارید می‌توانید در مواردی که مطرح شد کمی انعطاف به خرج دهید.

5_ آیا قطع کردن شیر شب کار آسانی است؟

طی کردن روند قطع شیر شبانه هم مثل مابقی اقداماتی که برای کودک انجام می‌دهید، سختی‌های خودش را دارد. پس این آمادگی را داشته باشید که طی این روند باید صبوری به خرج دهید و آرامش خود را حفظ کنید. 

6_ چگونه می‌توانم برای این کار به کودکم آمادگی بدهم؟

با نشان دادن عکس و فیلم‌های مرتبط و کودکانه یا تعریف کردن داستان‌های جالب و بامزه در مورد شیر نخوردن در طول شب می‌توانید آمادگی لازم را به کودک خود بدهید. 

7_ اگر تمام روش‌ها را انجام دادم و موفق نشدم چکار کنم؟

اگر با تمرین و صبوری و تکنیک‌هایی که مطرح شد، نتوانستید شیر شب را قطع کنید، با آمادگی لازم می‌توانید شیر شب را در زمان مناسب به طور ناگهانی قطع کنید. در این مواقع با نوازش کردن، بغل کردن، آرام سازی و به روش‌های دیگر کودک را بخوابانید. 

8_ فاصله زمانی شیر شب چطور باشد؟

به فاصله هر 3 ساعت می‌توانید به کودک شیر بدهید و به مرور زمان فاصله بین شیر دادن را افزایش دهید که به 4 ساعت و 5 ساعت و نهایتا قطع شیر شب برسد. اگر فرزندتان بیش‌تر از یک سال سن دارد، یک بار در طول شب شیر بدهید.

9_ قطع شیر شبانه کودک چقدر زمان می‌برد؟

این زمان بسته به شرایط و قلق فرزند شما متغیر است. ولی حداقل 1 ماه زمان می‌برد.

کلام آخر

 شیر شب کودک در ماه‌های ابتدایی بسیار حیاتی و مهم است، به نحوی که هر 2 ساعت شما باید نوزاد را از خواب بیدار کنید تا به او شیر بدهید. اما به طور میانگین از حدود 6 ماهگی به بعد باید برای قطع شیر شب اقدام کنید تا از بروز مواردی مثل پوسیدگی دندان، اختلال در خواب، اختلال در هورمون رشد، بی اشتهایی و بداخلاقی جلوگیری شود.

اگر همچنان در مورد قطع شیر شبانه نوزاد سوالاتی دارید، آن را در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید.