بچه‌‌های مردم بازی می‌کنند، بچه من لجبازی می‌کند! اگر مادر یا پدر هستید حتما این چالش را با فرزندتان دارید که از صبح که بیدار می‌شود لجبازی و خودسری‌هایش شروع می‌شود تا لحظه ای که باید بخوابد. حتی گاهی وقت‌ها دلتان می‌خواهد صبح نشود که دوباره مجبور به تحمل لجبازی‌هایش نشوید! بهتر است اول ببینیم کودک ما واقعا لجباز است یا نه و با تفاوت قاطع بودن و لجبازی آشنا شویم.

پادکست صوتی: چطور کودک حرف‌گوش‌کن داشته باشیم؟!

بیشتر بخوانید: لجبازی کودک

نشانه های کودک لجباز

یکی از معضلات والدین، لجباز بود کودکانشان است و همین موضوع باعث می‌شود که نتوانند به اولویت‌های بعدی مثل آموزش رعایت نظم، نگهداشتن احترام دیگران، انجام تکالیف و….بپردازند. اما به چه کودکی لجباز می‌گویند؟ اگر کودک شما نشانه‌های زیر را دارد، یک کودک لجباز محسوب می‌شود.

• با هر چیزی که والدین می‌گویند مخالفت می‌کند.
• فقط کاری را انجام می‌دهد که خودش به آن تمایل دارد و موافق بودن یا موافق نبودن دیگران برایش اهمیتی ندارد.
• گاهی اوقات از قصد دیگران را آزار می‌دهد تا اذیتشان کند.
• مدام عصبانی یا مدام بیخیال است.
• برایش مهم نیست که با لج کردن‌‌هایش ممکن است طرف مقابل عصبانی شود.
• سر کوچک‌ترین مسئله قشقرق به پا می‌کند.
• برای کوچک‌ترین مسائل، خشمگین می‌شود.
• میزان عصبانیت و سرکشی‌اش از سایر بچه‌ها بیشتر است.
• دوست دارد همیشه و همه جا نقش یک رئیس را بازی کند.
• رفتاری که از خودش نشان می‌دهد با اتفاقی که افتاده است تناسب ندارد.
• بابت خطاهایی که می‌کند عذرخواهی نمی‌کند. (منبع علمی)
• می‌داند که با یک دندگی‌هایش تنبیه می‌شود، اما باز این کار را ادامه می‌دهد.
• با کوچک‌ترین تنشی، لجبازی‌اش عود می‌کند.

نشانه‌های کودک قاطع

گاهی اوقات پدر و مادر‌ها بابت قاطع بودن فرزندشان مدام با او مخالفت می‌کنند و همین موضوع باعث می‌شود خیلی از استعدادها و علایق بچه‌ها مورد توجه قرار نگیرد. پس برای اینکه این اتفاق نیوفتد باید بدانیم قاطع بودن کودکان چه نشانه‌هایی دارد:

• بچه‌ها طبق پروسه طبیعی رشدی، از سن 2 تا 3 سالگی خودمحور می‌شوند و این طبیعی است.
• یعنی متوجه می‌شوند که می‌توانند صاحب نظر باشند.
• درک می‌کنند که می‌توانند یک جاهایی با دیگری مخالفت کنند.
• با خودمحوری خود، می‌توانند کم کم مستقل شوند و مدام به نظر دیگری وابسته نباشند.
• این مورد باعث می‌شود در روابط، زیر بار حرف زور نروند.
• برخلاف کنترلی که والدین اعمال می‌کنند، به کنجکاوی خود ادامه می‌دهند تا پاسخ سوال‌هایشان را پیدا کنند. (منبع علمی)
• اگر در انجام کاری دچار مشکل شوند، آن قدر آن کار را ادامه می‌دهند تا موفق شوند.
• هر راهی را برای موفق شدن امتحان می‌کنند، حتی اگر سخت باشد.

حتما این سوال برایتان پیش می‌آید که با خود می‌گویید فقط کودک من این همه خود رأی و لجباز شده؟ برای این موضوع بهتر است بدانید که میزان لجبازی در پسران نسبت به دختران 4 به 1 است، میزان شیوع آن تقربیا 1 تا 11 درصد و میانگین آن 3/3 درصد بیان شده است.(منبع علمی) اما با این حال باید ببینیم اصلا چرا کودکان دچار لجبازی می‌شوند؟

بیش‌تر بخوانید:

• بیشتر بخوانید: آموزش سلام کردن به بچه ها
• بیشتر بخوانید: آرایش کردن کودکان
• بیشتر بخوانید: جدا کردن جای خواب کودک

علت لجباز شدن کودکان

خب تا به این‌جای کار نشانه‌های کودک لجباز را بررسی کردیم؛ اما چه دلیلی وجود دارد که کودکان راه لجبازی را انتخاب می‌کنند؟ در این بخش به اصلی‌ترین دلایل لجبازی پرداخته‌ایم.

۱ـ دلیل مخالفت خود را برای کودک توضیح نمی‌دهید

گاهی اوقات کودکان علت انجام شدن یا انجام نشدن بعضی کارها را نمی‌دانند و به دنبال آن بر روی خواسته‌های خود پافشاری می‌کنند. مثلا کودک شما سرما خورده، فصل زمستان است و اصرار دارد که بستنی بخورد. ولی چون نمی‌داند بستنی خوردن هنگام سرما خوردگی ممنوع است، بر سر حرف خود می‌ماند که باید در این هوا با وجود سرماخوردگی بستنی بخورد.

• بیشتر بخوانید: تربیت فرزند
• بیشتر بخوانید: اهداف فرزند پروری
• بیشتر بخوانید: خطاهای فرزند پروری

۲ـ به فرزند خود فرصت تجربه کردن نمی‌دهید تا به دردسر نیوفتید!

والدین با کنترل‌گری افراطی روی فرزندشان، به او اجازه نمی‌دهند که آزمون و خطا کند تا تجربه به‌ دست بیاورد. مثلا این اجازه را به کودک نمی‌دهیم که خودش به طور مستقل غذا بخورد، مدام او را کنترل می‌کنیم که مبادا غذا را روی لباس یا میز بریزد که ما مجبور به تمیز کاری شویم. و همین جاست که او با ما لج می‌کند تا خودش به تنهایی غذا خوردن را تجربه کند، بدون اینکه کسی به طور پیاپی به او تذکر دهد که مراقب باش روی لباست نریزی، قاشق را درست بگیر، بیا جلوتر بشین و… . و همین کار باعث می‌شود بچه بسیار وابسته یا لجباز شود.

۳ـ قاطی لجبازی با او می‌شوید

وقتی کودکمان لجبازی را شروع می‌کند، مثل این است که یک جمع تمام عیار شروع شده باشد؛ ما هم پا به پای او لج کردن را ادامه می‌دهیم تا بفهمد با چه منبع قدرتمندی طرف است! اینجا والدین فکر می‌کنند اگر کوتاه بیایند و کمی سکوت کنند، بازی را به فرزندشان باخته‌اند!

مثلا در مهمانی هستید و کودکتان می‌خواهد با دوستانش بازی‌های پر سر و صدا انجام دهد و آن قدر پرانرژِی‌ است که حواسش به تذکرهای شما نیست. او به بازی پر سر و صدایش ادامه می‌دهد و شما بلند می‌شوید دست او را می‌گیرید و کنار خودتان می‌نشانید. از همین جا لجبازی شروع می‌شود که او می‌خواهد برود و شما این اجازه را نمی‌دهید. بدون اینکه او را درک کنید و در موقعیت مناسب شرایط را برایش توضیح دهید.

۴ـ جر و بحث‌های خانوادگی را تمام نمی‌کنید

اجازه می‌دهید که برای هر موضوعی با همسر یا فرزندتان بحثی ایجاد شود و بابت هر مسئله‌ای از کاه کوه می‌سازید، هر سم ارتباطی‌ای را وارد خانه و روابطتان می‌کنید، اگر مشکلی با اعضای خانواده داشته باشید، به صورت هیجانی و داد و بیداد و سرزنش برخورد می‌کنید و حالا محیط خانه کاملا برای بروز پرخاشگری و لجبازی و حس بد، آماده است!

۵ـ متوجه بیماری‌های جسمی و روحی خودتان نیستید

درد ناشی از بیماری‌های جسمی یا چالش‌هایی که به دنبال وجود یک بیماری جسمی یا روحی در شما ایجاد می‌شود، باعث می‌شود که نسبت به ساده‌ترین مسائل سریعا واکنش نشان دهید. چون درد شدید و مداوم ناشی از بیماری‌های جسمی و مشکلاتی که به دنبال بیماری‌های روحی به وجود می‌آید، افراد را دچار بی حوصلگی، پرخاشگری و لجبازی می‌کند و نمیگذارد نسبت به تغییرات و پذیرش قوانین تاب آوری داشته باشند.

بیشتر بخوانید:

• بیشتر بخوانید: لجبازی کودکان در غذا خوردن
• بیشتر بخوانید: دارو دادن به کودکان
• بیشتر بخوانید: لجبازی شدید کودک

• بیشتر بخوانید: خودارضایی در کودکان

۶ـ نقش سم‌پاش را بازی می‌کنید!

وقتی والدین فرزند خود را درک نمی‌کنند، شروع می‌کنند به استفاده از سم‌های ارتباطی و به خیال خود جلوی طغیان‌های او را می‌گیرند؛ غافل از اینکه ادامه دادن به این رویه، باعث افزایش لجبازی کودک می‌شود. به عنوان مثال هر بار که کودک اتاقش را مرتب می‌کند، فقط قسمت‌هایی از اتاقش را که مرتب نکرده است می‌بینید و مدام او را سرزنش می‌کنید که چرا هنوز تختت نامرتب است؟ چرا هنوز لیوان‌ها را از روی میز برنداشتی؟ وهمین می‌شود که کودک دفعه بعد نظم را رعایت نمی‌کند و بر سر این موضوع با شما لج می‌کند.

مقایسه کردن، تحقیر کردن، سرزنش کردن، توهین کردن، تهدید کردن، سخنرانی کردن، قضاوت کردن، بی اعتنایی کردن، کمال گرایی، خودخواهی و … سم‌های ارتباطی ای هستند که ما خودآگاه و ناخودآگاه از آن‌ها برای کنترل شرایط یا به خیال خودمان بهتر شدن چالش‌هایمان با کودکمان از آن‌ها استفاده می‌کنیم.

۷ـ بالای منبر می‌روید و سخنرانی می‌کنید!

هنگامی که کودک شما مرتکب اشتباهی می‌شود، شروع به موعظه کردن می‌کنید و مزایا و معایب کاری که انجام داده را برایش توضیح می‌دهید؛ غافل از اینکه او بیشتر صحبت‌های شما را فراموش می‌کند! همین فراموشی و صحبت‌های طولانی شما باعث می‌شود او به مرور در برابر توضیحات شما بی حوصله شود و برخلاف صحبت‌هایتان عمل کند.

۸ـ از خستگی یا گرسنگی کودک اطلاع ندارید

کودکان زمانی که خواب‌آلود یا گرسنه می‌شوند، بابت انجام هر کاری مقاومت نشان می‌دهند و پرخاشگری می‌کنند. مثلا وقتی کودک خواب‌آلود است و از او می‌خواهید که بلند شود و مسواک بزند، احتمال زیادی وجود دارد که با لجبازی او رو به رو شوید.

۹ـ کودک را درک نمی‌کنید

مشغول مطالعه کتاب هستید و فرزندتان می‌خواهد موضوعی که آزارش می‌دهد را با شما در میان بگذارد؛ اما شما بدون اینکه با دقت به حرف‌های او گوش کنید و کتاب را کنار بگذارید یا حتی نگاهش کنید، فقط هر چند دقیقه یک بار به نشانه تایید سر تکان می دهید. وقتی کودک احساس کند که هیچ اهمیتی به مشکلش داده نمی‌شود، ممکن است کتاب را به نشانه اعتراض از دستتان بکشد، پرت کند و فریاد بزند. خواسته یا موضوعی که کودک درباره‌ی آن صحبت می‌کند، در دنیای او بسیار بااهمیت است و شما با بی‌توجهی، با زبان بی‌زبانی به او می‌گویید که «می‌توانی به صحبت‌هایی که برایت خسته‌کننده است، گوش نکنی!»

• بیشتر بخوانید: با کودک لجباز چه کنیم؟
• بیشتر بخوانید: لجبازی کودک
• بیشتر بخوانید: دارو دادن به کودکان

۱۰ـ به دنبال اثبات بیچاره‌تر بودن خود هستید!

فرض کنید کودکتان با یک مشکلی مواجه می‌شود و با شما مطرح می‌کند، اگر مشکل او را بی‌اهمیت جلوه دهید و با بیان درگیری‌ها و دغدغه‌های خودتان، خواسته‌ی او را نا به جا و بی‌ارزش بخوانید، مسیر را برای لجبازی بیش‌تر هموار کرده‌اید! درک کردن کودک و توجه به احساسات او، کیفیت رابطه‌ی بین والد و کودک را افزایش می‌دهد و از شدت لجبازی می‌کاهد.

چطور لجبازی را درمان کنیم؟

اکنون به مهم‌ترین پرسش می‌رسیم، «با کودک لجباز خود چه کنم؟» در این بخش به راهکارهای کاهش لجبازی می‌پردازیم؛ اما باید بدانید و آگاه باشید که هیچ تغییری یک شبه حاصل نمی‌شود. ایجاد تغییرات به مداومت و گذر زمان نیاز دارد.

۱ـ والدین هماهنگی باشید

به عنوان یک پدر و مادرحرفه‌ای سبک فرزندی پروری اصولی را پیش بگیرید. اولین چیزی که روی رفتار صحیح بچه‌ها اثر می‌گذارد، هماهنگی والدین در تربیت فرزند و مدیریت اختلاف نظرها است. به دنبال این موضوع، می‌توانید با فرزند خود برخورد مناسب‌تری داشته باشید که قطعا اثر مثبتی روی فرزندپروری می‌گذارد.

۲ـ همدلی کردن را فراموش نکنید

اگر با کودک خود همدلی کنید و به احساسات و خواسته‌های او اهمیت دهید، متوجه تفاوت در میزان لجبازی خواهید شد. قطعا داشتن یک ارتباط همدلانه که با اهمیت به احساسات کودکتان همراه است، بسیار می‌تواند به کاهش لجبازی او کمک کند. یعنی خودتان را جای کودکتان بگذارید و از دید او به قضیه نگاه کنید، بدانید که فرزندتان با چه کاری آرام می‌شود و برای همدلی از آن استفاده کنید؛ کارهایی مثل صحبت کردن، در آغوش گرفتن، نوازش کردن، تنها گذاشتن و … .

• بیشتر بخوانید: کنترل خشم در مقابل کودکان
• بیشتر بخوانید: از پوشک گرفتن کودک بچه

3_ به علایق او اهمیت بدهید

معمولا وقتی کسی به علایق ما اهمیت می‌دهد و برای برطرف کردن نیازهای ما تلاش می‌کند ما ارتباط بهتری با او برقرار می‌کنیم. پس سعی کنید به علایق و نیازهای فرزندتان اهمیت دهید تا او ببیند که چقدر برطرف شدن خواسته‌هایش برای شما ارزشمند است. معمولا لجبازی زمانی عود می‌کند که بچه‌ها احساس می‌کنند ما به خواسته‌های آن‌ها اهمیت نمی‌دهیم.

4_ به واژه‌هایی که به کار می‌برید دقت کنید

والدینی که در طول روز کودک را خیلی از چیزها منع می‌کنند باعث می‌شوند که به مرور زمان فرزندشان دچار لجبازی شود. به عنوان مثال: “انقدر ندو، با صدای بلند صحبت نکن، اسباب بازی‌هاتو نیار تو پذیرایی، بدو بدو نکن، دست به کفگیر و ملاقه نزن، با دست غذا نخور….” درست است که گاهی اوقات نمیتوان کودک را به حال خود رها کرد که هر کار دلش خواست انجام دهد، اما زیادی منع کردن او هم باعث می‌شود که مثل ما یاد بگیرد دائما بابت انجام هر کاری با ما مخالفت کند، همانطور که ما هر روز جلوی او را بابت هر کاری می‌گیریم.

5_ برای اینکه والد آگاه‌تری باشید آموزش ببینید

در دوره زمانه‌ای زندگی می‌کنیم که برای انجام هر کاری به راحتی می‌توانیم به روش اصولی آموزش ببینیم و شرایط خود را در هر زمینه‌ای بهبود ببخشیم. که اتفاقا فرزندپروری یکی از حوزه‌های تخصصی است که می‌توان در آن آموزش دید و برای بهبود روابط والد و فرزندی کلی اقدامات درست و کاربردی انجام داد، که بتوان در کمترین زمان بیشترین نتیجه را برای بهبود شرایط انجام داد.

کلام آخر

قبل از اینکه روی کودک خود برچسب لجباز بودن بزنید ببینید او قاطعانه برخورد می‌کند یا واقعا با شما لج می‌کند. علت لجبازی بچه‌ها را بدانید تا بتوانید در برابر رفتار خودسرانه آن‌ها برخورد به موقع و مناسبی داشته باشید. سعی کنید الگوی مناسبی برای فرزندتان باشید تا بتواند درست برخورد کردن را از شما بیاموزد. درصورتی که نمی‌توانید به تنهایی مشکل لجبازی فرزندتان را برطرف کنید با ما در ارتباط باشید.