کهیر کودکان یکی از مشکلات پوستی شایعی است که میتواند باعث نگرانی والدین شود. این بیماری به شکل ضایعات قرمز و متورم روی پوست ظاهر میشود که معمولا با خارش شدید همراه است. کهیر در کودکان ممکن است ناگهانی ایجاد شده و به سرعت گسترش یابد، اما در بیشتر موارد بیخطر است و طی چند ساعت یا چند روز برطرف میشود.
با این حال، در برخی موارد ممکن است کهیر نشانهای از واکنش آلرژیک جدی یا یک بیماری زمینهای باشد که نیاز به بررسی پزشکی دارد. اما نشانههای کهیر در کودکان و نوزادان چیست و چرا ایجاد میشود؟ بهترین روشهای درمان خانگی و پزشکی برای رفع کهیر چیست؟
آیا کهیر در کودکان خطرناک است؟
Nearly all children with hives make a full recovery and have no scars.
تقریباً همه کودکانی که کهیر میزنند، بهطور کامل بهبود پیدا میکنند و هیچ زخمی ندارند. Cleveland Clinic
کهیر برای کودکان خطری ندارد و بهمرور زمان درمان میشود؛ البته که در برخی موارد، کهیر میتواند نشانهای از واکنش آلرژیک یا مشکلات جدیتر باشد. در این جدول، برخی از مهمترین موارد خطر کهیر را بررسی میکنیم:
| موارد | توضیحات | علائم |
| واکنشهای آلرژیک شدید (آنافیلاکسی) | بخشی از یک واکنش آلرژیک سریع است که باید فورا درمان شود. | مشکل در تنفس، تورم زبان یا گلو، سرگیجه یا غش، استفراغ و ضعف |
| تورم در مجاری تنفسی | ممکن است خطرناک باشد و مشکلاتی در تنفس ایجاد کند. | تورم در زبان، گلو یا مجاری تنفسی |
| کهیر همراه با تب یا علائم دیگر | معمولا نشانهای از یک بیماری جدیتر است. | تب، لرز، استفراغ یا سایر علائم بیماری |
| کهیر در نوزادان | نشانهای از بروز یک مشکل جدی در نوزاد است. | بیحالی یا مشکل در تغذیه |
کهیر در کودکان چقدر طول میکشد؟
اغلب کودکان که کهیر میزنند، معمولاً بین چند ساعت تا چند روز علائمشان از بین میرود؛ در اغلب موارد میتوان انتظار درمان کامل بین 24 تا 48 ساعت را داشت؛ البته که کهیر مزمن تا چند هفته یا چند ماه ادامهدار است.
کهیر کودکان و نوزادان نشانه چیست؟
کهیر در کودکان معمولا به صورت برجستگیهای قرمز، متورم و خارشدار روی پوست ظاهر میشود. (منبع) این ضایعات میتوانند اندازههای مختلفی داشته باشند و در هر نقطهای از بدن ایجاد شوند. برخی از کهیرها به سرعت ناپدید میشوند، در حالی که برخی دیگر ممکن است جابجا شده و در نواحی مختلف بدن ظاهر شوند. نشانههای اصلی کهیر در کودکان عبارتند از:
- لکههای قرمز یا صورتی متورم که ممکن است در نقاط مختلف بدن ظاهر شوند.
- خارش شدید که میتواند باعث بیقراری کودک شود.
- تغییر محل کهیرها در عرض چند ساعت.
- در برخی موارد، تورم در اطراف چشمها، لبها یا دست و پا (آنژیوادم).
با ظهور اولین نشانهها، ترس در دل والدین رخنه میکند و این سوال برایشان پیش میآید که آیا کهیر کودکان خطرناک است؟ معمولا کهیر مشکلی جدی محسوب نمیشود و خودبهخود از بین میرود. اما اگر علائمی مانند تورم زبان، مشکل در تنفس یا سرگیجه مشاهده شد، باید فورا به پزشک مراجعه کرد. تشخیص درست علت کهیر، اولین گام در درمان آن است، که در بخش بعدی به بررسی این دلایل خواهیم پرداخت.
تشخیص کهیر در کودکان زیر 2 سال
برای تشخیص کهیر در کودکان زیر 2 سال میتوان از راهکارهایی که در این جدول بررسی کردهایم، استفاده کرد:
| روش تشخیص | توضیحات |
| معاینه بالینی | امکان تشخیص کهیر از روی پوست برای پزشک وجود دارد. او درج لسه معاینه درباره اطمینان درباره سابقه پزشکی، قرار گرفتن کودک در معرض آلرژنها و آخرین بیماریهای او سوالات میپرسد. |
| ثبت روزانه | در این روش، برای تشخیص باید شروع به نوشتن علائم کودک خود طی روزهای مختلف کنید. باید خوراکیها، نوشیدنیها و مکانهای کهیر در بدن کودک را بنویسید. |
| آزمایش تشخیصی | برخی آزمایشها مانند آزمایش خون جهت تشخیص کهیر در کودکان به کار میآیند. |
| آزمایش فیزیکی | آزمایشهای فیزیکی مختلفی برای تشخیص کهیر (مثل قرار دادن تکه یخ روی پوست کودک جهت بررسی واکنش آن نسبت به سرما یا قرار دادن جسم سنگین روی رانهای کودک جهت تشخیص واکنش نشان دادن بدن) وجود دارد که پزشکان از آنها استفاده میکنند. |
علت کهیر در کودکان چیست؟
کهیر در کودکان ممکن است ناشی از حساسیت، عفونت یا عوامل محیطی باشد. برخی از این موارد گذرا و بیخطرند، اما گاهی میتوانند به مشکلات جدیتری اشاره کنند. تشخیص علت کهیر اهمیت دارد، زیرا به والدین کمک میکند تا از تکرار آن پیشگیری کنند. آگاهی از محرکهای احتمالی، راهی مؤثر برای کنترل و کاهش بروز کهیر است.
در مقاله آلرژی کودکان به بررسی 0 تا 100 علائم، نشانهها، روش پیشگیری و درمان آلرژی پرداختهایم.
دلایل رایج ایجاد کهیر در کودکان
دلایل رایج کهیر کودکان شامل آلرژیهای غذایی، عفونتها، نیش حشرات، تغییرات دمایی و استرس هستند. در ادامه راجع به هر یک از این عوامل، بیشتر صحبت میکنیم. (آلرژی غذایی در کودکان (از نحوه شناسایی تا روشهای درمان))
واکنشهای آلرژیک
- مواد غذایی مانند شیر، تخممرغ، آجیل، ماهی و شکلات
- داروها مانند آنتیبیوتیکها (پنیسیلین) و مسکنها
- نیش حشرات مانند زنبور و پشه
راستی، ما یک مقاله با عنوان «آلرژی به حیوانات در کودکان» داریم. اگر کودکتان به حیوانات آلرژی دارد، احتمال ایجاد کهیر در او بیشتر است؛ بنابراین، پیشنهاد میدهیم که این مقاله را هم مطالعه کنید.
عفونتها
- ویروسهایی که باعث سرماخوردگی، آنفولانزا یا سایر بیماریهای عفونی میشوند (راهنمای جامع واکسن آنفولانزا برای کودکان + پاسخ به 5 سوال متداول)
- عفونتهای باکتریایی مانند عفونتهای گلو
عوامل محیطی
- تغییرات دمایی ناگهانی (سرما یا گرمای شدید)
- فشار یا اصطکاک روی پوست (مثلاً لباسهای تنگ)
استرس و اضطراب
برخی کودکان به دلیل فشارهای روحی یا هیجانات شدید دچار کهیر میشوند.
مثلاً استرس و جدایی از پدر و مادر میتواند اضطراب و فشارهای روحی شدید برای کودکان بهوجود آورد. ما در مقاله «اضطراب جدایی در کودک»، در مورد آن بیشتر صحبت کردهایم.
بدون علت
در برخی موارد، کهیر بدون علت مشخصی ظاهر میشود. اگر کهیر در کودکان چند روز طول میکشد و علائم شدیدی ندارد، معمولاً جای نگرانی نیست. اما اگر کهیر مکرر باشد، بهتر است با یک متخصص کودک مشورت کنید.
انواع کهیر در کودکان و درمان آن
کهیر کودکان به دو نوع حاد و مزمن تقسیم میشود که هرکدام علل و مدت زمان متفاوتی دارند. کهیر حاد معمولا ناگهانی ظاهر شده و طی چند روز برطرف میشود، در حالی که کهیر مزمن ممکن است هفتهها یا ماهها ادامه داشته باشد. آشنایی با این دو نوع کهیر به والدین کمک میکند تا بهترین روش درمان و پیشگیری را انتخاب کنند.
۱_ کهیر حاد در کودکان
کهیر حاد معمولاً ناگهانی ظاهر شده و ظرف چند ساعت تا چند روز برطرف میشود. این نوع کهیر اغلب به دلیل واکنشهای آلرژیک یا عفونتهای ویروسی ایجاد میشود.
درمان:
- استفاده از کمپرس سرد برای کاهش خارش و التهاب
- تجویز آنتیهیستامینها توسط پزشک برای کنترل واکنش آلرژیک
- دوری از محرکهای احتمالی مانند مواد غذایی حساسیتزا
۲_ کهیر مزمن در کودکان
اگر کهیر بیش از شش هفته ادامه پیدا کند یا مکرراً عود کند، به آن کهیر مزمن گفته میشود. این نوع کهیر معمولا علت مشخصی ندارد و ممکن است به دلیل مشکلات خودایمنی ایجاد شود.
درمان:
- استفاده از آنتیهیستامینهای قویتر با مشورت پزشک
- بررسی عوامل محرک محیطی مانند گرد و غبار، حیوانات خانگی یا مواد شیمیایی
- در موارد شدید، پزشک ممکن است کورتیکواستروئیدها را تجویز کند
اگر کهیر مزمن باعث ایجاد تورم شدید یا اختلال در زندگی روزمره کودک شود، مراجعه به پزشک ضروری است. در ادامه، روشهای خانگی و بهترین درمانهای پزشکی را بررسی میکنیم.
بهترین درمان برای کهیر در کودکان
درمان کهیر کودکان بستگی به علت و شدت آن دارد. در بیشتر موارد، کهیر بهطور طبیعی و بدون نیاز به درمان خاص بهبود مییابد. با این حال، روشهای مختلف درمانی مانند داروها و مراقبتهای خانگی میتوانند به کاهش علائم و تسریع روند بهبودی کمک کنند.
۱_ درمان کهیر در کودکان در خانه
اگر کهیر خفیف باشد و کودک علائم خطرناکی نداشته باشد، میتوان از روشهای زیر استفاده کرد:
- کمپرس سرد: یک پارچه نخی را با آب سرد مرطوب کنید و روی ناحیه کهیر بگذارید تا التهاب کاهش یابد.
- لباسهای نخی و گشاد: لباسهای تنگ و پلاستیکی میتوانند خارش را تشدید کنند. بهتر است کودک لباسهای نخی و راحت بپوشد.
- حمام با آب ولرم: اضافه کردن کمی جو دوسر یا جوش شیرین به آب حمام میتواند خارش را کاهش دهد.
- دوری از عوامل محرک: اگر کهیر ناشی از غذا یا دارو باشد، باید از مصرف آن اجتناب کرد.
۲_ درمان دارویی کهیر در کودکان
در صورتی که کهیر شدید باشد، پزشک ممکن است داروهایی را تجویز کند:
- آنتیهیستامینها برای کاهش خارش و التهاب
- کرمهای ضد التهاب (مانند هیدروکورتیزون) در موارد خاص
- داروهای استروئیدی در موارد شدید (فقط با تجویز پزشک)
دارو دادن به کودک اصول خاصی دارد که ما آنها را در مقاله (بچه ای که دارو نمیخوره) جداگانه بررسی کردهایم؛ بنابراین، برای اطلاعات بیشتر میتوانید به این مقاله مراجعه کنید.
شربت برای کهیر کودکان
در اینجا، چند شربت دارویی برای درمان کهیر کودکان معرفی میکنیم:
نکته مهم: تمام این شربتها فقط باید زیر نظر پزشک مصرف شوند؛ در غیر این صورت، ما مصرف آنها را توصیه نمیکنیم.
1_ شربت سیتریزین
شربت سیتریزین جزو آنتیهیستامینها است که جهت درمان آلرژیهای فصلی، خارش و کهیر مزمن و برای کودکان بالای 6 سال تجویز میشود.
مصرف این دارو برای کودکان 2 تا 6 سال به اندازه 2.5 میلیگرم (یک یا 2 بار در روز) و برای کودکان 6 سال به بالا، 5 یا 10 میلیگرم (یک بار در روز) توصیه میشود؛ البته برای اطمینان بیشتر باید در مورد دوز مصرف از پزشک متخصص سوال بپرسید.
2_ شربت فکسوفنادین
شربت فکسوفنادین نیز از خانواده آنتیهیستامینها است که برای کودکان بالای 6 ماه تجویز میشود و با مسدود کردن اثرات هیستامین، علائم کهیر مانند بثورات پوستی یا خارش را کاهش میدهد.
دوز مناسب مصرف این دارو برای کودکان 6 ماه تا 2 سال 15 میلیگرم (2.5 میلیلیتر و 2 بار در روز)، 2 تا 11 سال 30 میلیگرم (5 میلیلیتر و 2 بار در روز) و 12 سال به بالا یا بزرگسالان 180 میلیگرم (30 میلیلیتر یک بار در روز یا ۶۰ میلیگرم (۱۰ میلیلیتر) ۲ بار در روز) است.
3_ شربت نئوتادین
نئوتادین هم از خانواده آنتیهیستامینها است که برای درمان انواع آلرژی مثل کهیر مزمن ایدیوپاتیک یا رینیت آلرژیک کاربرد دارد.
این دارو با دوز مصرف 2.5 میلیگرم برای کودکان 6 تا 11 سال و 5 میلیگرم برای کودکان بالای 12 سال و معمولاً یک بار در روز تجویز میشود. برای کودکان زیر 6 سال نیاز به معاینه پزشک است. (البته، برای اطمینان از دوز مصرف سنین بالاتر هم از پزشک مشورت بگیرید.)
این دارو میتواند باعث بروز برخی عوارض در کودکان از جمله خوابآلودگی یا خارش شود که در صورت ادامهدار شدن آنها باید هر چه سریعتر به پزشک مراجعه کنید.
درمان قطعی کهیر در کودکان چیست؟
درمان قطعی برای کهیر وجود ندارد، اما با برخی روشهای مؤثر میتوان نسبت به کنترل علائم آن اقدام کرد و جلوی بیشتر شدن علائم را گرفت؛ البته اینکه محرکهای کهیر را بشناسید و از آنها دور بمانید، در کاهش علائم و بهبودی تأثیر بسیار زیادی دارد؛ مصرف همزمان چند دارو (به غیر از داروهای معرفی شده) نیز به تسکین زودتر علائم کمک میکند که آنها را در اینجا معرفی میکنیم:
- داروهای تعدیلکننده سیستم ایمنی: اگر علت اصلی کهیر، اختلال در سیستم ایمنی بدن باشد، پزشک داروهایی مثل هیدروکسی کلروکین یا سیکلوسپورین را برای تعدیل سیستم ایمنی تجویز میکند؛ البته این روش خیلی برای کودکان توصیه نمیشود، مگر در موارد خاص!
- تزریق امالیزوماب: تزریق امالیزوماب برای کودکان بالای 6 سال تجویز میشود. اگر کهیر با دیگر روشها درمان نشد، با تزریق امالیزوماب، واکنش بدن نسبت به محرکهای حساسیتزا را کاهش میدهند و علائم کهیر را کنترل میکنند.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
در بیشتر موارد، کهیر کودکان بیخطر است و طی چند روز برطرف میشود. اما گاهی اوقات کهیر میتواند نشانه یک مشکل جدیتر باشد که نیاز به بررسی پزشکی دارد.
مواردی که مراجعه به پزشک ضروری است:
۱_ مشکل در تنفس یا بلع
کهیر همراه با تورم گلو یا زبان میتواند نشانه آنافیلاکسی باشد که یک واکنش آلرژیک جدی و تهدیدکننده زندگی است. این وضعیت نیاز به درمان فوری با داروهای ضد آلرژیک و یا حتی اپی نفرین دارد تا از بروز مشکلات تنفسی و شوک جلوگیری شود.
۲_ تورم شدید صورت، لبها یا اطراف چشمها
کهیر همراه با تورم شدید در نواحی صورت یا بدن ممکن است نشانه آنژیوادم باشد، که یک واکنش آلرژیک به عمق پوست است. این وضعیت نیاز به ارزیابی پزشکی فوری دارد تا از عوارض جدی مانند اختلال در تنفس جلوگیری شود.
۳_ کهیر بیش از دو هفته ادامه دارد
اگر کهیر در کودکان چند روز طول میکشد و سپس از بین میرود، معمولاً جای نگرانی نیست. اما اگر بیش از دو هفته باقی بماند یا مکرراً عود کند، باید علت آن بررسی شود.
۴_ تب یا علائم دیگر همراه با کهیر
کهیر همراه با علائمی چون درد مفاصل، ضعف شدید یا خستگی میتواند نشانهای از یک بیماری زمینهای مانند عفونت ویروسی یا اختلالات خودایمنی باشد. در این صورت، لازم است که کودک توسط پزشک برای تشخیص دقیقتر بررسی شود تا درمان مناسب آغاز گردد.
۵_ عدم پاسخ به درمانهای خانگی
اگر کهیر پس از مصرف آنتیهیستامین یا سایر روشهای درمانی بهبود نیابد، بهتر است با پزشک مشورت شود.
نکات مهم برای درمان کهیر در کودکان
کهیر کودکان معمولاً بیخطر است و بهطور طبیعی بهبود مییابد، اما در برخی موارد نیاز به درمان دارد. آگاهی از روشهای درمانی خانگی و پزشکی و همچنین شناخت علائم جدی میتواند به والدین کمک کند تا تصمیمات درستتری بگیرند.
- کهیر در بیشتر کودکان خودبهخود برطرف میشود و نیاز به درمان جدی ندارد.
- استفاده از کمپرس سرد، حمام ولرم و لباسهای نخی به کاهش علائم کمک میکند.
- آنتیهیستامینها رایجترین داروهای تجویزی برای کنترل کهیر هستند.
- در صورت بروز علائم شدید، مراجعه فوری به پزشک ضروری است.
- اگر کهیر در کودکان چند روز طول میکشد و مکرر عود میکند، باید علت آن بررسی شود.
با رعایت این نکات و آگاهی از روشهای درمان خانگی و پزشکی، والدین میتوانند بهدرستی کهیر را کنترل کنند و در صورت لزوم اقدامات لازم را انجام دهند. اگر نگران درمان قطعی کهیر کودکان هستید، بهتر است علت اصلی آن را شناسایی کنید و با پزشک مشورت نمایید.
کلام آخر
کهیر کودکان یکی از مشکلات شایع پوستی است که اغلب به دلایل مختلفی مانند واکنشهای آلرژیک، عفونتها یا عوامل محیطی ایجاد میشود. این ضایعات قرمز و خارشدار معمولاً بیخطر هستند و طی چند ساعت تا چند روز برطرف میشوند. با این حال، در مواردی که کهیر بیش از چند هفته ادامه یابد یا همراه با علائم خطرناکی مانند تورم شدید، مشکل در تنفس یا تب باشد، مراجعه به پزشک ضروری است.
