دارو دادن به کودک بد دارو را چگونه انجام دهیم؟ نقل است که قدیم‌ها عملیات دارو دادن به بچه‌ها به این شکل بود که یک نفر دست و پای کودک بینوا را محکم می‌گرفت و دیگری دو طرف صورت او را کمی فشار میداد که تکان نخورد و کمی دهانش باز بماند، شربت را داخل حلق بچه می‌ریخت و یک فوت محکم می‌کرد که از پایین رفتن دارو خیالش راحت شود! اما حالا به جای این شیوه‌ی غلط، به راهکار جدید شربت دادن به بچه ها می‌پردازیم و بهترین روش دارو دادن به کودکان را با هم آموزش می‌بینیم. 

برخی از راهکارها به طور خلاصه عبارتند از:

• با کودک همدلی کنید و احساسات ناخوشایند او را به رسمیت بشناسید.
• با استفاده از داستان یا نقاشی، دلیل خوردن دارو را توضیح دهید.
• سردی زبان، میزان قدرت چشایی را کاهش می‌دهد. می‌توانید شربت را داخل یخچال بگذارید تا سردتر باشد یا قبل از مصرف دارو به کودک خوراکی‌های سرد بدهید. (به عنوان مثال یک آب‌میوه‌ی خنک)
• قرص‌ را به قطعات کوچک‌تر تقسیم کنید تا قورت دادن دارو برای کودک راحت‌تر باشد.
• خوش‌رو باشید؛ اخم کردن یا مضطرب بودن، دارو دادن به کودک بد دارو را دشوار‌تر خواهد کرد.
• در صورت امکان و پس از مشورت با پزشک، دارو را با مواد غذایی یا نوشیدنی‌های دیگر ترکیب کنید.
• برای خوردن دارو زمان مشخص کنید و به کودک بگویید با شمردن تا شماره‌ی ۳ دارو را قورت دهد.
• در مورد احساسات ناخوشایند خودتان برای دارو خوردن صحبت کنید؛ این کار همدلی با کودک را افزایش می‌دهد.

چرا کودکان دارو نمی‌خورند؟

معمولا کسی از دارو خوردن خوشش نمی‌آید، مخصوصا کودکان که حتی در برابر خوردن بعضی از غذاهای خوشمزه هم مقاومت می‌کنند! دلایل متعددی برای علاقه نداشتن به دارو وجود دارد که با دانستن آن‌ها درک بهتری از احساسات کودکان به دست می‌آوریم تا بتوانیم همراهی بهتر و کارآمدتری با او داشته باشیم:

• قورت دادن بعضی از قرص‌های بزرگ برای کودکان سخت است.
• مزه تلخ بعضی از قرص و شربت‌ها کودک را اذیت می‌کند.
• حس بدی که کودکان به طور کلی نسبت به دارو دارند.
• یا دردی که کودکان به دنبال آمپول زدن تجربه می‌کنند.
• بوی بعضی از داروها ناخوشایند است.
• ممکن است ترس از بلعیدن قرص یا شربت وجود داشته باشد.
• هنگام بیماری، کودکان مقاومت بیشتری در برابر خوردن دارو دارند.
• بافت بعضی از داروها مثل قرص‌هایی که گچی هستند باعث می‌شود طعم تلخ بیشتری را احساس کنند.
• جدیتی که والدین هنگام دارو دادن به کودک دارند، باعث مقاومت بیشتر می‌شود.

دارو دادن به کودک بد دارو؛ چطور به کودکان دارو بدهیم؟

دارو دادن به بچه ها از جمله معضلاتی است که تلاش و زحمت والدین را برای بهبود فرزندشان دشوارتر می‌کند. و هر چقدر این پروسه را با اجبار و زور انجام دهیم برای دفعات بعدی، کودک مقاومت بیشتری نشان می‌دهد. اما با کمی تمرین و صبوری می‌توان این موضوع را هم برطرف کرد.

1_ طعم و نوع دارو را قابل تحمل کنید

بعضی از داروها مثل استامینوفن برای کودکان هم تولید شده است که طعم خوشایندتری دارند. یا می‌توان آن را به صورت شربت برای کودکان تهیه کرد که بتوانند راحت و سریع‌تر این دارو را استفاده کنند. پس اگر برای داروها جایگزینی مثل شربت‌های طعم دار وجود داشت، از آن‌ها استفاده کنید.

بیشتر بخوانید:

• لجبازی کودکان در غذا خوردن

2_ اندازه بعضی از قرص‌ها را کوچک کنید

اندازه بعضی از قرص‌ها بزرگ است و کودک نمی‌تواند به راحتی آن را قورت دهد؛ به وسیله دستگاه قرص نصف کن یا یک کارد به راحتی می‌توانید قرص را کوچک‌تر کنید تا سریع‌تر بتواند آن را قورت بدهد که در گلویش گیر نکند (گیر کردن قرص در گلوی کودک باعث می‌شود دچار ترس شود و طعم تلخ و مزه قرص را شدیدتر احساس کند). البته تا جای امکان بهتر است که قرص را کامل و با آب فراوان قورت بدهد. مگر قرص‌هایی که وسط آن‌ها یک خط برای نصف کردن وجود داشته باشد.

3_ در مورد خوردن کپسول به او اطلاعات بدهید

در پاسخ به سوال «با کودک بد دارو چه کنیم؟» باید بگوییم اگر قرص به شکل کپسول بود، از کودک بخواهید با آب میوه یا یک لیوان آب فراوان آن را قورت دهد. حتی می‌توانید در مورد محتویات کپسول برای او توضیح دهید که: “تو این کپسول کلی سرباز کنار هم و فشرده نشستن تا بتونن خیلی سریع‌تر به جنگ میکروب‌ها و ویروس‌ها برن مثل یه موشک!” جالب است بدانید که پوشش کپسول یک ماده ژلاتینی است که در بدن قابل حل است. حتی به عنوان یک موضوع خنده دار برای خوردن قرص های کپسولی که مثل ژله هستند می‌توانید بگویید این قرص ویتامین D یک پاستیل بوده که درس خونده و رفته دانشگاه! (خنده دار کردن مطالب، کودکان را همراه‌تر می‌کند.)

4_ یک نوشیدنی شیرین بعد از خوردن دارو در نظر بگیرید

اگر کودک در برابر خوردن دارو به خاطر طعم آن مقاومت نشان داد، به او پیشنهاد بدهید که قرص را به همراه آبمیوه میل کند تا متوجه مزه دارو نشود.

5_ خوردن شربت را ساده‌تر کنید

به جای قاشق، از سرنگ برای شربت دادن استفاده کنید تا در کمترین زمان و با کمترین چالش شربت را بخورد. سپس سریعا به کودک یک نوشیدنی شیرین یا حتی آب بدهید که کمتر اذیت شود. اگر شربت با طعم‌های بهتر مثل پرتقال یا توت فرنگی موجود بود، از آن‌ها استفاده کنید.

6_ برای نوزادان شربت را با شیر ترکیب کنید

اخیرا شربت‌هایی برای نوزادان تولید شده است که در ترکیب با شیر، طعم و خاصیت آن تغییر نمی‌کند که والدین به راحتی می‌توانند از آن‌ها استفاده کنند. البته در مورد انتخاب این نوع داروها حتما با پزشک مشورت داشته باشید.

7_ برای دارو دادن به بچه ها داستان جالبی برای خوردن دارو بسازید و تعریف کنید

ما باید دلیل انجام بعضی از کارها را برای کودکان به زبانی ساده و داستان گونه توضیح دهیم تا با ما همکاری بیشتری داشته باشند. مثلا: “آدما گاهی وقتا مریض میشن و برای اینکه بدن بتونه او بیماری رو از بین ببره، نیاز داره که یک سری نیروی کمکی بیان تا به سربازهای بدن کمک کنن تا سریع‌تر ویروس و میکروب‌ها رو از بین ببرن. یک سری از این نیروهای کمکی تو این شربت/قرص هست که منتظرن تو اونا رو به کمک سربازهای بدن ببری تا بتونن با ویروس‌ها بجنگن و تو زود خوب بشی”.

8_ احساسات منفی او را نسبت به دارو، انکار نکنید

گاهی اوقات وقتی کودک می‌گوید فلان شربت بد مزه است و نمی‌خورم؛ پدر و مادر انکار می‌کنند که نه بدمزه نیست. به جای این کار خودتان کمی از دارو را بخورید تا بتوانید طعمی که دارد و حسی که ایجاد می‌کند را درک کنید؛ سپس برای او توضیح دهید که: “درست میگی عزیزم این دارو بوی تندی داره، یه کوچولو تلخه و وقتی قورتش میدی زبونت یه جوری میشه. اما به هر حال باید این دارو رو بخوری تا خوب بشی، دوست داری بعدش آب میوه بخوری یا ژله؟” در این مثال هم حس کودک را درک کرده‌ایم، هم مطرح کرد‌ه‌ایم که به هر حال باید دارو را بخورد و هم یک خوراکی خوشمزه به او پیشنهاد داد‌ه‌ایم.

بیشتر بخوانید:

• خطاهای فرزند پروری

9_ برای خوردن دارو، زمان مشخص کنید

با کودک هماهنگ کنید که من تا 3 می‌شمارم و تو سریع دارو رو قورت بده. این کار باعث می‌شود کودک متوجه شود که قرار است فقط در عرض 3 ثانیه یا حتی کمتر دارو خوردن طول بکشد؛ در نتیجه با آمادگی و سرعت عمل بیشتری این کار را انجام می‌دهد.

10_ خاطرات کودکی خودتان در مورد دارو خوردن را تعریف کنید

دارو دادن به کودک بد دارو با دشواری زیادی همراه است. می‌توانید با تعریف کردن دارو خوردن خودتان و حسی که به دنبال آن داشتید، با فرزندتان حس همزاد پنداری ایجاد کنید تا او درک کند که این احساسات منفی فقط مختص به او نیست.

10_ از عروسک‌ها و اسباب بازی‌ها کمک بگیرید

برای داشتن بهترین روش دارو دادن به کودکان می‌توانید یک نمایش عروسکی راه بیندازید و به جای یک عروسک ادای یک بیمار را در بیاورید؛ سپس با کمک فرزندتان به آن دارو بدهید تا خوب شود. حس خوبی که بعد از بهبودی به عروسک دست می‌دهد را بازی کنید تا کودک ترغیب شود با شما همکاری کند.

بیشتر بخوانید:

• بازی درمانی لجبازی کودکان

اشتباهات والدین در دارو دادن به کودکان

معمولا به قدر کافی بچه‌ها از دارو خوردن فراری هستند! در این شرایط کافی است که ما یک سری اشتباه هم برای دارو دادن داشته باشیم تا اوضاع نور علی نور شود! پس بهتر است اشتباهات اساسی را بشناسیم تا در این مورد دغدغه کمتری داشته باشیم.

1_ هنگام دارو دادن از تهدید و ایجاد ترس استفاده می‌کنید

برای اینکه کودک دارو را مصرف کند، برخی از والدین تهدید می‌کنند که مثلا: “اگر شربتت را نخوری میگم لولو بیاد! یا اگر قطره رو نخوری از خوراکی خبری نیست.” “اگر این شربت رو نخوری عفونت تو بدنت پخش میشه و مجبوریم بریم پیش دکتر تا آمپول بزنه”. باید بدانید که برای دارو دادن به کودک بد دارو، این تهدیدها نه‌تنها کمکی به حل مشکل نمی‌کند، بلکه برای دفعات بعدی با دشواری بیش‌تری رو به رو خواهید شد.

بیشتر بخوانید:

• با کودک لجباز خود چه کنم

2_ این کار را با جدیت و بدون هیچ انعطافی انجام می‌دهید

درست است که کودک باید دارویش را بخورد تا سلامتی‌اش حفظ شود، اما اگر کمی در دارو دادن انعطاف داشته باشیم و به او زمان بدهیم تا با آمادگی بیشتری دارو بخورد، قطعا موفق‌تر خواهیم بود. مثلا: “عزیزم دوست داری قبل از بازی شربتت رو بخوری یا بعد از بازی؟”

3_ او را گول می‌زنید و واقعیت را نمی‌گویید

بچه‌ها وقتی نسبت به یک دارو حس خوبی ندارند، آن را مطرح می‌کنند. مثلا می‌گویند: “من این شربت رو نمی‌خورم چون خیلی بد مزه‌ست!” سپس برای اینکه والد او را به خوردن دارو ترغیب کند شروع می‌کند که: “نه اشتباه میکنی، این دارو شیرینه یه کم که بخوری بهش عادت میکنی، تو فکر میکنی که بد مزه‌ست!” در صورتی که اگر واقعیت را تایید کنیم و با او همدلی داشته باشیم بیشتر به حرف ما گوش می‌کند؛ چون متوجه است که ما احساساتش را به رسمیت می‌شناسیم و او را درک می‌کنیم.

4_ زیاد از دارو استفاده می‌کنید

درست است که یک سری از ویتامین‌ها و داروها لازمه‌ی حفظ سلامت کودک است و باید از آن‌ها استفاده کرد؛ اما استفاده افراطی از ویتامین‌ها و داروها و به طور کلی تاکید افراطی بر دارو دادن به کودکان باعث می‌شود که بچه‌ها از انجام این کار فراری شوند یا بدنشان به داروها عادت کند، یا حتی با عوارض استفاده از آن‌ها مواجه شوند. پس میزان استفاده از دارو را حتما تحت نظر پزشک کنترل کنید.

نکته: اگر کودک در برابر داروهایی مثل آمپول یا شیاف مقاومت کرد، حتما دلیل استفاده از این داروها را برایش توضیح دهید. مثلا: “برای مریضی هایی که خیلی سنگین نیست و اذیت نمیکنه و گلبول ها میتونن منتظر بمونن، ما قرص می‌خوریم. ولی یسری وقت‌ها مثل وقتی که تب داریم، دیگه گلبول‌ها نمی‌تونن منتظر بمونن و آژیر قرمز بدنمون روشن میشه. بخاطر همینم هست که صورتمون قرمز و داغ میشه و بدنمون حسابی به کمک ما احتیاج داره. اینجور موقع‌ها ما باید داروهایی که سریع‌تر به خون‌مون میرسن رو مصرف کنیم مثل آمپول یا شیاف.”

دارو دادن به نوزادان

قطعا دارو دادن به نوزادان نسبت به کودکان متفاوت است. پس برای اینکه این موضوع را بدون استرس بتوانیم مدیریت کنیم، باید نکات زیر را در نظر بگیریم.

• نوزاد را در بغل بگیرید جوری که دست و پایش تکان نخورد و فرد دیگری به آرامی چانه نوزاد را پایین بگیرد و دارو را از گوشه لپ او بریزد تا بتواند با کمترین حس از تلخی دارو، آن را قورت دهد.
• اگر تنها هستید، نوزاد را روی سطح صاف قرار دهید تا بتوانید کنترل بیشتری بر او داشته باشید، سپس دارو را وارد دهان نوزاد کنید.
• حتما طبق تجویز پزشک اطفال برای نوزاد خود دارو تهیه کنید.
• به تاریخ انقضای دارو دقت کنید.
• نحوه استفاده از دارو که روی بروشور یا جعبه نوشته شده است را با دقت مطالعه کنید و طبق آن عمل کنید (مثلا قبل از مصرف، شربت را تکان دهید).
• اگر برای نحوه مصرف داروها ابهامی دارید حتما از پزشک سوال بپرسید.
• دارو را در یک شیشه شیر کامل نریزید؛ چون ممکن است نوزاد تمام شیر را نخورد و دوز کامل را دریافت نکند.
• به حساسیت‌ها و تداخل‌های دارویی دقت کنید.
• دارو را در دسترس نوزاد قرار ندهید.
• از طریق قطره چکان‌های درجه داری که درون جعبه شربت قرار دارد، به نوزاد قطره یا شربت بدهید.
• بدون تجویز پزشک به نوزاد دارو ندهید.

عوامل افزایش ریسک حساسیت دارویی در کودکان

مصرف دارو برای کودکان به همان میزان که می‌تواند از بروز یا پیشرفت خیلی از بیماری‌ها جلوگیری کند، اگر به اندازه یا درست مصرف نشود، به همان اندازه هم می‌تواند منجر به حساسیت، مسمومیت و بیماری شود. پس به هیچ عنوان بدون مشورت و تجویز پزشک از داروها استفاده نکنید. برای دارو دادن به کودکان حتما عوامل حساسیت زا را مد نظر داشته باشید.

• کودکانی که بیماری‌های زمینه ای یا حساسیت و آلرژی دارند، نسبت به دارو حساسیت بیشتری نشان می‌دهند.
• هر چه کودک کم سن‌تر باشد، نسبت به داروهایی که برای او مصرف می‌شود باید حساس‌تر بود.
• تداخل‌های دارویی را تحت نظر پزشک مد نظر داشته باشید.
• دوزهای دارویی را بی دلیل کم و زیاد نکنید.
• کم یا زیاد بودن وزن کودک در ایجاد حساسیت دارویی تاثیرگذار است.
• داروهایی مثل پنی سیلین حساسیت‌هایی مثل کهیر و خارش ایجاد می‌کنند.
• داروهای شیمی درمانی برای سرطان‌ها هم منجر به بروز حساسیت می‌شوند.
•  علائم حساسیت‌ شامل مواردی مثل خواب آلودگی، تنگی نفس، قرمز شدن پوست، آبریزش بینی، تب و لرز، گرفتگی بینی و گلو، عطسه و … است.

توجه: اگر در منزل حیوانات خانگی دارید، ممکن است پر، مو یا ادرار این حیوانات منجر به حساسیت در کودکان شود.

توصیه‌ها در خصوص حساسیت دارویی در کودکان

طبیعی است که وقتی پدر و مادر یک ناراحتی یا بیماری در فرزند خود می‌بینند، بسیار نگران می‌شوند و آرامش خود را از دست می‌دهند؛ حال آنکه در این موارد باید یک اقدام کارآمد انجام دهند. برای اینکه بدانید در این مواقع چه اقدامی باید انجام دهید این چند توصیه ساده را در نظر داشته باشید:

1_ در ابتدا می‌دانید که پیشگیری بهتر از درمان است.

2_ اگر احساس کردید که کودک دچار حساسیت دارویی شده است، آرامش خود را حفظ کنید.

3_ دارویی که منجر به حساسیت شده است را قطع کنید.

4_ معمولا علائم حساسیت‌ بعد از قطع دارو کم کم برطرف می‌شوند.

5_ در صورت لزوم حتما مسئله پیش آمده را با پزشک مطرح کنید.

6_ مجددا دارویی که حساسیت داده است را برای کودک مصرف نکنید.

7_  اگر دچار خارش یا حساسیت پوستی شد، لباس نخی تن کودک کنید یا او را به حمام خنک ببرید یا کرم ضد التهاب از داروخانه تهیه کنید.

8_ مواد غذایی ای که به کودک می‌دهید را بیشتر کنترل کنید، مثلا هنگام خارش پوست از میوه‌های خنک استفاده کنید.

مصرف داروهای گیاهی در کودکان

مصرف داروهای گیاهی قطعا می‌توانند برای بهبود سیستم ایمنی کودکان موثر باشند و معمولا اگر به اندازه مصرف شوند هیچ عوارض و حساسیتی به دنبال نخواهند داشت. این داروهای گیاهی را به اشکال مختلف می‌توان مصرف کرد.

1_ از انواع روغن‌ها می‌توانید برای التیام دردهای عضلانی استفاده کنید مثل روغن زیتون.

2_ استفاده از دمنوش‌های گیاهی مثل پونه برای درمان سرما خوردگی یا دمنوش رازیانه برای تقویت سیستم ایمنی بدن مفید خواهد بود.

3_ استفاده از بخور گیاهان دارویی برای درمان گلو درد و التهاب می‌تواند موثر باشد.

4_ در کنار گیاهان حتما از میوه و سبزیجات هم استفاده کنید تا ویتامین مورد نیاز بدن کودک به صورت طبیعی برطرف شود.

5_ بهتر است از پزشک سنتی هم برای استفاده از داروهای گیاهی مشورت بگیرید.

6_ چای بابونه می‌تواند باعث ایجاد آرامش و تسکین معده شود. (منبع)

کلام آخر

به پایان مقاله‌ی «دارو دادن به کودک بد دارو» رسیدیم. تمام پدر و مادرها دوست دارند که فرزندی سالم و سرحال داشته باشند. برای سالم ماندن، پیشگیری و درمان بیماری‌ها راه‌های متفاوتی وجود دارد که یکی از مهم‌ترین آن‌ها استفاده از دارو است؛ اما ممکن است کودک ما به راحتی دارو را مصرف نکند و ما را بابت روند بهبودی نگران‌تر کند. در این مقاله شیوه‌ها و نکات کاربردی‌ای مطرح شد که بتوانید با کم‌ترین دردسر از فرزند خود مراقبت کنید.