با لجبازی کودکان در غذا خوردن چطور برخورد کنیم؟

اجازه بدهید وقت‌تان را نگیریم! به طور خلاصه؛ دلایل لجبازی کودکان در غذا خوردن خوردن اینها هستند:

تجربه بد قبلی، کودک را می‌ترساند!
کودک احساس استقلال می‌کند
کودک را تحت فشار قرار می‌دهید
اتفاقی او را مضطرب کرده است

در مورد هر کدام از موارد بالا در ادامه مقاله توضیح‌ داده‌ایم. همینطور به طور خلاصه بهترین راهکارهای درمان لجبازی کودکان در غذا خوردن هم به این شرح است:

کودک را در پروسه غذا پختن شریک کنید!
برای کودکان لجباز غذای جداگانه تدارک نبینید تا عادت نکند!
وضعیت سلامت جسمی کودک را بررسی کنید
تلویزیون، موبایل، بازی و… هنگام غذا خوردن ممنوع است!
در تهیه وعده‌های غذایی کودک تنوع داشته باشید
بین زمان غذا خوردن و خواب فاصله بیندازید
او را مجبور به غذا خوردن نکنید!
مصرف هله هوله کودک طی روز را کاهش دهید
میزان اشتهای کودک را فراموش نکنید
کودک را بیش از حد کنترل نکنید!

فکرش را بکنید؛ چندین ساعت از وقت‌تان را برای آماده کردن غذا برای کوچولویتان بگذارید و مجبور باشید دو برابر همان زمان را برای راضی کردن کودک‌‌ به غذا خوردن صرف کنید؛ واقعاً شرایط دشواری است. حالا درست است که کمی اغراق کردیم، ولی خب طبق تجربه ما، لجبازی کودکان در غذا خوردن یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های والدگری است که تقریباً ۹۰ درصد والدین با آن درگیر هستند. چاره کار چیست؟ این مقاله را تا انتها بخوانید تا با علت‌های مقاومت کودکان در برابر غذا خوردن و تکنیک‌ها و راه‌حل‌های برخورد با آن آشنا شوید.

پادکست روانشناسی: چطور با کودک گفتگو کنیم؟!

بیشتر بخوانید: دارو دادن به کودکان
بیشتر بخوانید: لجبازی شدید کودک
بیشتر بخوانید: با کودک لجباز چه کنیم؟

چرا کودک برای غذا خوردن لجبازی می‌کند؟ (علت لجبازی کودکان در غذا خوردن)

لجبازی کودکان در غذا خوردن و از آن بدتر، غذا نخوردن، در بین کودکان (مخصوصاً کودکان ۲ تا ۷ ساله) کاملاً طبیعی است؛ منظورمان از طبیعی بودن این است که از هر ۱۰ والدین، حداقل ۹ تای آن‌ها، حتی برای برهه زمانی کوتاهی هم که شده، مشکل مشابه شما را داشتند.

پس فکر نکنید که بنده برگزیده خدا هستید و این موهبت فقط شامل حال شده است!

لجبازی و بهانه‌گیری برای غذا خوردن می‌تواند علت‌های مختلفی داشته باشد؛ بعضی از این علت‌ها جسمی‌اند و به بدن کودک و مشکلات و بیماری‌های آن بر می‌گردد، بعضی از علل هم ریشه رفتاری دارد.

اگر بخواهیم فقط به چند تا از رایج‌ترین دلایل لجبازی بچه‌ها در غذا خوردن اشاره کنیم، به این موارد می‌رسیم.

یادتان باشد:

Repeat after me: “It’s NOT my job to get my kid to eat

وظیفه من این نیست که بچه‌ام را وادار کنم غذا بخورد! منبع: sarahremmer

۱ـ تجربه بد قبلی، کودک را می‌ترساند!

یکی از دلایل لجبازی کودکان در غذا خوردن، خاطره بدی است که از آن غذای به‌خصوص دارند! اجازه دهید مثال بزنیم.

مثلاً فرض کنید کودک شما عاشق پیتزاست، ولی در یکی از از شب‌هایی که پیتزا خورده، دل درد گرفته و کار به بیمارستان و آمپول کشیده شده است! خب این خاطره و تجربه بد در ذهن کودک می‌ماند و دفعه دیگر سراغ پیتزا نمی‌رود.

پس تجربه‌های منفی و بد قبلی مثل مسمومیت غذایی، طعم بدمزه غذا و… کودک را از امتحان دوباره آن غذا می‌ترساند و همین باعث لجبازی می‌شود.

بیشتر بخوانید: دارو دادن به کودکان
بیشتر بخوانید: کنترل خشم در مقابل کودکان
بیشتر بخوانید: از پوشک گرفتن کودک بچه

۲ـ کودک احساس استقلال می‌کند

کودکان تقریباً از سن ۳، ۴ سالگی حس استقلال را درک می‌کنند، آن را در رفتارهایشان بروز می‌دهند و دوست دارند در تمام تصمیماتشان بر اساس رای و نظر خودشان عمل کنند.
قبلاً در مقاله دیگری درباره سن لجبازی کودکان و علائم لجبازی در هر دوره سنی صحبت کردیم که پیشنهاد می‌کنیم حتماً آن را مطالعه کنید.

یکی از راه‌های نشان دادن استقلال‌طلبی کودکان، اعمال کنترل روی غذایی است که می‌خورند؛ از نوع غذا گرفته تا ظرفی که غذا در آن سرور می‌شود!

خب طبیعتاً وقتی به کودک اجازه ندهید که حرف خودش را به کرسی بنشاند، با لجبازی او روبرو خواهید شد.

۳ـ کودک را تحت فشار قرار می‌دهید

هرچه فشار و اجبار کودک به خوردن غذا بیشتر باشد، لجبازی او هم بیشتر می‌شود! با مجبور کردن و دنبال کردن کودک برای خوردن غذا، کودک نه‌تنها از آن غذا متنفر می‌شود، بلکه در نخوردن آن مصمم‌تر هم می‌شود.

۴ـ اتفاقی او را مضطرب کرده است

اتفاقات چند وقت اخیر زندگی‌تان را بررسی کنید و ببینید آیا کودک شما تغییر خاصی را تجربه کرده است؟ مثلاً شاید خواهر یا برادر جدیدی به خانواده اضافه شده، به محله یا شهر جدیدی نقل مکان کرده باشید، یکی از عزیزان کودک یا حیوان خانگی‌اش مرده باشد.

خیلی از کودکان با قرار گرفتن در چنین شرایط استرس‌زایی، اشتهایشان را موقتاً از دست می‌دهند و غذا نمی‌خورند یا نمی‌توانند که بخورند.

دلایل لجبازی کودکان در غذا خوردن به همین‌ها ختم نمی‌شود. اجازه دهید در بخش بعدی، در خلال راهکارهایی که برای درمان اختلال لجبازی در کودکان بررسی می‌کنیم، به دلایل بیشتر هم بپردازیم.

چگونه به کودک لجباز غذا بدهیم؟ (۱۰ راهکار تضمینی)

تا الان، به‌عنوان والدینی که با کودکان بهانه‌گیر و بدغذا طرف هستید، برای غذا دادن به کودک‌تان چه کردید؟ بگذارید حدس بزنیم:

به کودک باج دادید (اگه غذاتو بخوری، بعدش بهت بستنی میدم!)
او را مقایسه و سرزنش کردید (ببین برادرت همیشه زودتر از همه غذاشو می‌خوره، پس تو چرا تو نمی‌خوری؟)
کودک را تنبیه می‌کنید (امشب خبری از تلویزیون تماشا کردن نیست، چون شام نخوردی)
به ابزار زور و اجبار متوسل می‌شوید! (تا دوتا لقمه دیگه نخوری، حق نداری از پای میز بلند بشی)
حواسش را پرت می‌کنید (کارتون بچه رئیس رو بذار بعد بیا غذاتو ببر جلوی تلویزیون بخور و کارتونتو تماشا کن)

این راه‌حل‌ها شاید در کوتاه مدت جواب بدهند، اما شک نکنید که در بلندمدت روی نحوه غذا خوردن و تغذیه کودک‌تان تاثیر منفی می‌گذارد. این‌طوری بچه‌ها کنترلی روی زمان‌های گرسنگی و سیریشان ندارند و نمی‌توانند عادات سالمی در رابطه با غذا خوردن داشته باشند.

خب ما این را نمی‌خواهیم! پس در این مواقع با لجبازی کودک چه کنیم؟

تکنیک اول: کودک را در پروسه غذا پختن شریک کنید

نتایج یک سری تحقیقات نشان داده که وقتی بچه‌ها در پروسه تهیه غذا، از خرید مواد اولیه گرفته تا پخت و سرو غذا کمک می‌کنند، هیجان و میل بیشتری برای خوردن آن غذا دارند.

به همین دلیل مهم است که از بچه‌ها در تهیه غذا کمک بگیرید. این کمک می‌تواند حتی در حد ترکیب کردن مواد با هم یا چیدن و جمع‌کردن سفره باشد.

بله! مشارکت دادن فرزندانتان می‌تواند فرایند آماده کردن غذا را برای شما کمی طولانی‌تر و خسته‌کننده‌ کند، اما خب در عوض این‌طوری کودک‌تان بهتر غذا می‌خورد و این ارزشش را دارد.

شما با این کار، علاوه بر کاهش لجبازی کودکان در غذا خوردن، حس استقلال و کنترل‌گری را که گفتیم یکی از دلایل لجبازی است، در کودک ارضا می‌کنید.

بیشتر بخوانید: تربیت فرزند
بیشتر بخوانید: اهداف فرزند پروری
بیشتر بخوانید: خطاهای فرزند پروری

تکنیک دوم: برای کودکان لجباز غذای جداگانه تدارک نبینید!

اگر از آن دسته از والدینی هستید که بلافاصله بعد از غر زدن کودک برای غذا، دست به کار می‌شوید و غذای دیگری آماده می‌کنید، باید بگوییم این کار فقط باعث لجبازی شدید کودک‌ می‌شود!

درک می‌کنیم که دیدن غذا نخوردن و گرسنه ماندن فرزندتان خوشایند نیست، اما اینکه هربار مجبور باشید به خاطر بهانه‌گیری کودک‌تان برای او غذایی جدا از غذای خانواده بپزید، کودک را لوس و متوقع بار می‌آورد و هیچ کمکی به درمان لجبازی کودکان نمی‌کند.

البته این قضیه درباره کودکانی که به مواد غذایی خاصی حساسیت دارند یا واقعاً نمی‌توانند آن غذا را بخورند صدق نمی‌کند.

تکنیک سوم: وضعیت سلامت جسمی کودک را بررسی کنید

همان‌طور که گفتیم، گاهی اوقات دلیل لجبازی کودکان در غذا خوردن، می‌تواند مربوط به مشکلات و سلامت جسمی آن‌ها باشد. برای مثال ممکن است کودک به دلیل بیماری‌های گوارشی با خوردن یک‌سری غذاها حالش بد شود و در برابر خوردن آن مقاومت کند.

پس حتماً وضعیت سلامتی کودک را چک کنید و مطمئن شوید که مشکلی از این بابت وجود ندارد.

تکنیک چهارم: تلویزیون، موبایل، بازی و… هنگام غذا خوردن ممنوع است!

هرچند آوردن گوشی موبایل، اسباب بازی، تبلت و… سر میز غذا یا تماشای تلویزیون در طول خوردن وعده‌های غذایی، راهکاری برای ساکت و سرگرم نگه داشتن کودکان به نظر می‌رسد، اما راستش را بخواهید هم حواس کودک را از چیزی که می‌خورد پرت می‌کند، هم باعث می‌شود کودک علاقه‌ش را به غذا خوردن از دست بدهد.

برای تغییر این عادات از خودتان شروع کنید! اگر شما موقع غذا خوردن گوشی را کنار بگذارید، یک فضای آرام مهیا کنید و به جای این محرک‌ها، تمرکزتان را روی غذا خوردن و ارتباط و گفتگو با اعضای خانواده بگذارید، لجبازی کودکان در غذا خوردن هم کاهش چشمگیری خواهد داشت.

تکنیک پنجم: در تهیه وعده‌های غذایی کودک تنوع داشته باشید

حتی اگر کودک‌تان یک غذا یا میان‌وعده را دوست دارد، تکرار بیش از حد آن غذا در طول هفته کودک را دل‌زده و بی‌میل می‌کند و نتیجه‌اش می‌شود بی‌اشتهایی، امتناع و لجبازی او در غذا خوردن.

پس تا جایی که ممکن است، برای وعده‌های غذایی کودکان (به‌خصوص بچه‌های دبستانی) وقت بگذارید و به آن تنوع بدهید. مثلاً شکل و ظاهر غذا را تغییر دهید، از تزئینات کودکانه، میوه‌ها و سبزیجات رنگی هم در بشقاب آن‌ها استفاده کنید و اشتیاقشان را برای خوردن بیشتر کنید.

تکنیک ششم: بین زمان غذا خوردن و خواب فاصله بیندازید

معمولاً نزدیک بودن زمان غذا خوردن به خواب کودک (چه قبل از خواب، چه بلافاصله بعد از بیدار شدن) باعث می‌شود که بچه‌ها بی‌حوصله، خواب‌آلود و بی‌قرار سر میز حاضر شوند و کلاً سرناسازگاری داشته باشند. پس تا جای ممکن بین غذا خوردن و خواب کودک حداقل یکی دو ساعت فاصله بیندازید.

تکنیک هفتم: اجبار به غذا خوردن، از نخوردن بدتر است!

خیالتان راحت، هیچ کودک لجبازی با اجبار و داد و بیداد کردن و فریاد کشیدن غذاخور نشده است! اتفاقاً برعکس، در غذا نخوردن مصرتر می‌شوند و هیچ لذتی هم از وعده‌های غذایی نمی‌برند.

به‌جای اجبار کودک به خوردن غذا، علت اصلی لجبازی را پیدا کنید و با برطرف کردن آن، کودک را به غذا خوردن تشویق کنید. مثلاً اگر بیمار است و اشتها ندارد، خیلی به او اصرار نکنید، با بهتر شدن علائم بیماری اشتهای کودک و میل به خوردن هم بر می‌گردد.

تکنیک هشتم: مصرف هله هوله کودک را کاهش دهید

بچه‌ها عاشق تنقلات و هله‌هوله هستند و خیلی سخت می‌شود آن‌ها را از خوردن این خوراکی‌ها محروم کرد.
از طرفی کودکان معده‌های کوچکی دارند و با خوردن کمی تنقلات خیلی زود پر می‌شود، جا برای خوردن وعده‌های اصلی نمی‌ماند و دیگر احساس گرسنگی نمی‌کنند.

بنابراین اگر کودک‌ در خوردن تنقلات زیاده‌روی می‌کند، آن‌‌ها را به مرور کم و حذف و میان‌وعده‌های سالم‌‌تری مثل میوه و سبزیجات را جایگزین آن کنید. این‌طوری هم کودک برای خوردن وعده‌های اصلی جا دارد، هم لج و لج‌بازی پیش نمی‌آید!

بیشتر بخوانید: فرزند پروری چیست؟
بیشتر بخوانید: سبک‌ های فرزند پروری

تکنیک نهم: میزان اشتهای کودک را فراموش نکنید

ممکن است لجبازی کودک شما برای غذا خوردن، به خاطر کم‌اشتهایی یا بی‌اشتهایی او باشد.

بسته به سبک تغذیه‌ای هر کودک، آن‌ها ممکن است در ساعات مختلف روز، میل به غذای بیشتر یا کمتری داشته باشد. شاید دلیل غذا نخوردن کودک در وعده شام، پرخوری در وعده صبحانه یا ناهار باشد. این نوسانات در میزان اشتهای کودک طبیعی است و لازم نیست کودک در هر وعده غذایی حتماً غذا بخورد.

پس اگر کودک به شما می‌گوید که «گرسنه نیستم» بپذیرید و منتظر بمانید تا اشتهای کودک باز شود.

تکنیک دهم: کودک را بیش از حد کنترل نکنید!

کنترل بیش از حد کودک موقع غذا خوردن، آن‌ها را مضطرب می‌کند و باعث می‌شود عقب بکشند و در برابر غذا خوردن مقاومت کنند.

این موارد مصداق بارز کنترل و فشار بیش از حد روی کودک بدغذا هستند:

ظرف غذا را مدام به آن‌ها نزدیک می‌کنید،
چشم از قاشق به قاشق غذایی که می‌خوردند بر نمی‌دارید،
دائم از غذا نخوردن یا کم خوردن آن ها صحبت می‌کنید،
سعی می‌کنید خودتان با قاشق به آن‌ها غذا دهید و…

شما باید اجازه دهید کودک خودش، با روش خودش و هر قدر که دوست دارد غذا بخورد. بله! ممکن است کودک در سنین پایین‌تر ریخت و پاش کند، لباس‌هایش را کثیف کند و…؛ ولی در عوض بدون هیچ بحث و مشاجره‌ای غذایش را تمام می‌کند!

نکات تکمیلی

گاهی اوقات ذائقه کودک را هم در تهیه غذا در نظر بگیرید؛ مثلاً اگر کلم بروکلی دوست ندارد، کمتر در وعده‌‌های غذایی‌تان استفاده کنید.
به کودک حق انتخاب بدهید؛ مثلاً اگر کودک میانه خوبی با تخم‌مرغ آبپز ندارد، غذای سالم دیگری هم به او پیشنهاد دهید تا از بین این دو گزینه یکی را انتخاب کند.
خودتان الگوی خوبی برای کودکان باشید و برای غذا خوردن بهانه نگیرید.
غذا خوردن در کنار دوست‌ها و همسالان برای بچه‌ها تجربه لذت‌بخشی است. بد نیست هرازگاهی این شرایط را برای کودک فراهم کنید.
کودک را با خواهر و برادر یا همسالانش مقایسه و او را به خاطر غذا نخوردن تنبیه و سرزنش نکنید.

جمع‌بندی و حرف‌های پایانی

خب! در این مقاله لیستی از علت‌های پشت لجبازی کودکان در غذا خوردن را شناختیم و گفتیم برای درمان لجبازی کودک چه استراتژی‌ای را پیش بگیرید.

اگر راهکار موثر دیگری سراغ دارید یا تجربه والدگری شما می‌تواند به درد دیگران بخورد، خوشحال می‌شویم آن را در قسمت نظرات به این لیست اضافه کنید و از تجربه‌تان در درمان لجبازی کودک‌تان برایمان بنویسید.

تا یادمان نرفته یک پیشنهاد هم برای شما داریم! اگر اهل پادکست گوش دادن هستید، می‌توانید برای راهکارهای بیشتر، فایل صوتی رایگان خانم درنا شریفی را با موضوع «با لجبازی فرزندم چطور برخورد کنم؟» دانلود کرده و گوش کنید.

منابع: