سلام، سلااام به دوستای دغدغه مند و در جستجوی آگاهی خودم. امیدوارم که حال دلتون خوب باشه. امروز قراره باهم مبحث اعتماد به نفس رو باز کنیم. همه ی ما همیشه دوست داریم که فرزندی با اعتماد به نفس بالا داشته باشیم اما خیلیامون خبر نداریم که با برخورد و رفتارمون چقدر اعتماد به نفس فرزندمون رو تخریب میکنیم.
اول بریم ببینیم اصلا اعتماد به نفس چی هست؟ و از چه منابعی تامین میشه، و بعد از اون راهکارهایی برای افزایش اعتماد بنفس رو بهتون پیشنهاد میدیم.
اعتماد به نفس کودک
اعتماد به نفس یعنی باور داشتن به خود، به نیروی خود و توانایی ای که در عمل کردن به کاری داریم. اما اگر بخوایم تعریف خودمونیش رو بگیم، میشه:
میزان توانایی که هر فرد در خودش میبینه و قضاوتی که در مورد خودش داره.
بطور معمول افراد در جامعه اعتماد به نفس پایینی دارن و پایه و اساس این کمبود اعتماد به نفس به کودکی و نوجوانی افراد برمیگرده. و همچنین تحقیقات جدید ثابت کرده که کمبود اعتماد به نفس، ممکنه باعث ایجاد اختلالات شخصیتی در فرد بشه. پس خیلی مهمه که در مسیر رشد فرزندمون حواسمون به اعتماد به نفسش باشه.
منابع تامین کننده اعتماد به نفس در بچه
- خانواده
- اطرافیان
- قضاوت خود فرد در مورد خودش
خانواده به عنوان مهمترین منبع برای رشد کودکان، نقش مهمی در اعتماد به نفس بچه ها داره. جالب اینجاست که تحقیقات نشون داده ۶۰ ٪ اعتماد به نفس رو خانواده تخریب میکنه و تنها 40% رو میتونه ایجاد کنه. اما واقعا چرا؟ چطور ممکنه ما به عنوان والدین، اینقدر باعث تخریب اعتماد به نفس فرزندمون بشیم؟!؟!
یکی از مهم ترین دلیل های این موضوع سم های ارتباطی هستن که بچه های دوره ی پدر و مادر حرفه ای به خوبی باهاش آشنایی دارن.
حالا این سم های ارتباطی چیا هستن؟ در زیر چند مورد از سموم ارتباطی رو با همدیگه درموردش صحبت میکنیم:
تهدید کودک علت از بین رفتن اعتماد به نفس
تهدیدهایی که در طول روز سر مسائل مختلف داریم میتونه اعتماد بنفس فرزندمون رو کم و کمتر کنه. مثلا: اگر درس نخونی نمیزارم بری خونه دوستت، اگر اتاقتو مرتب نکنی حق نداری بری بیرون، اگه به حرفم گوش ندی برات چیزی نمیخرم …
استفاده از ادبیات منفی
برچسب زدن، تحقیر کردن از جماه مواردیه که باعث کاهش اعتماد بنفس کودک میشه. مثل: تو بچه ی دروغگویی هستی، ازت خسته شدم پسر داییت رو ببین چجوریه، چقدر تو بی ادب شدی، تو بداخلاقی ، …
بکن نکن ها عامل از بین رفتن اعتماد به نفس
دره یخچالو ببند، باز کولرو روشن گذاشتی، تلویزیونو خاموش کن، بیا غذاتو بخور و دستاتو بشور و و و …
این جمله ها شاید برای خیلی از ماها آشنا باشه و تو مکالمات روزمره ازش استفاده می کنیم اما از تاثیر منفیشون بر روان فرزندمون بی خبریم. این تذکرهای بی جا و سم های ارتباطی، بخشی از اعتماد بنفس کودک رو تخریب میکنه و احساس بیکفایتی رو در فرزندمون ایجاد میکنه و این احساس در کودکمون بوجود میاد که: من هیچی نمیفهمم، هیچ اختیاری از خودم ندارم، هیچی بلد نیستم، هیچکاری نمی تونم انجام بدم و در نهایت اعتماد به نفسش کم و کمتر میشه.
حالا موافقین این موضوع رو با بررسی یک مثال بررسی کنیم؟ فرض کنید از صبح که بیدار میشید نوع برخورد همسرتون با شما به این شکل باشه: کولر رو خاموش کردی؟ خونه رو چرا مرتب نکردی؟ چرا خونه رو اینجوری چیدی؟ چند بار بهت بگم من غذای کم نمک دوست دارم ؟باز تو مهمون دعوت کردی به من نگفتی؟ یبار دیگه بری خونه مامانت من میدونم و تو و …. اگه تو این شرایط قرار بگیرین چیکار میکنید و چه حسی خواهید داشت؟ آیا پرخاشگریتون بیشتر میشه؟ یا حس میکنید که همسرتون فکر میکنه شما هیچی نمی فهمید و به عالمه عواطف و احساسات منفی دیگه میاد سراغتون. آیا توی این شرایط اعتماد به نفستون کم نمیشد؟
قبول دارید نوع رفتار ما با فرزندمون به همین صورته و بدتر از اون رفتاریه که هر روز و شب باهاش داریم؟ پس بیاین از امروز نگاه دقیقتری به ادبیاتمون و نحوه صحبت کردن با فرزندمون بندازیم و ببینیم غالبا چطور با فرزندتون برخورد میکنیم ؟ خیلی وقت ها ناخوداگاه به روان فرزندمون اسیب میزنیم بدون اینکه قصدش رو داشته باشیم .
نشانه های کودک بدون اعتماد به نفس
- خیالبافی: از شخصیت واقعیش فرار میکنه و دوست داره از خودش یه شخصیت دروغی بسازه و اونو به بقیه معرفی کنه .
- پرحرفی: از خودش تعریف میکنه و پر حرفی میکنه و خودشو بالا تر از چیزی که هست نشون میده
- پنهان کردن نقطه ضعف
- انزوا طلب: خجالتی و کمرویی.دوست داره یه شریک درد پیدا کنه
- پنهانکاری: کودک پنهانکاری میکنه تا عیب عمکردش حتی در حضور پدر و مادرش که محرم رازشن معلوم نشه
- فرصت طلبی: از هر فرصتی برای مقایسه خودش با دیگران استفاده میکنه تا ببینه توی چه جایگاهیه
- مضطرب شدن : اضطراب بیشتر نسب به همسالاش،و به همین دلیل ممکنه دچار اختلال خواب و شب ادراری بشه
- پرخاشگری: عصبیه و همه رو دشمن میدونه، و در حساسیت زیاد در مقابل انتقاد
- اصرار بیش از حد : اصرار میکنه که آدم مهم و با ارزشیه
- کم جنبگی : شوخی میکنه اما تحمل اینکه باهاش شوخی بشه رو نداره
- تنفر ورزیدن : از کسی که خودشون رو باهاش مقایسه میکنن بیزارن و همش اون فرد رو تحقیر میکنن
چطور اعتماد به نفس فرزندمون رو زیاد کنیم ؟
برایان تریسی میگه « اعتماد به نفس، پایه و اساس همه موفقیت ها و دستاوردها در زندگیه».
تحقیقات نشان داده که اعتماد به نفس کودکان تأثیر قابل ملاحظه‌ای تو زندگی اونها داره. کودکانی که اعتماد به نفس قوی دارند، به راحتی با چالش‌ها مواجه می‌شن، از خطاها یاد می‌گیرن و به خودشان اجازه میدن رشد کنند. اونها میتونن روابط صمیمی‌تری برقرار کنن و به طور کلی زندگی شادتری دارند. اما دوستای خوبم برای اینکه اعتماد به نفسی که فرزندمون داره زیاد بشه و حس قدرت و توانایی بیشتری نسبت به خودش داشته باشه نیازه که اول، ما رفتارمون رو با کودکمون تغییر بدیم. و تمرین کنیم….
قبل از حرف زدن مکث کنیم
تمرین کنیم در لحظه به رفتارها و هیجان های فرزندمون واکنش نشون ندیم. قبلش فکر کنیم حرفمون میتونه در وجود فرزندمون معجزه کنه یا اون رو تخریب کنه. ادبیات مثبت و مدیریت بکن نکن ها این باور رو در فرزندمون شکل میده که من توانایی انجام کارهارو دارم.
با آنها وقت بگذرانید
زمان کافی برای فرزندمون اختصاص بدیم. بنشینیم و به حرفهاشون گوش بدیم، سوالاشون رو پاسخ بدیم و وقتی در کنارشون هستیم، تمام توجه و زمانمون رو به کودکمون اختصاص بدیم. وقت گذاشتن برای بچه ها باعث می شه احساس کنن برای ما مهمن. با هم فعالیت هایی انجام بدیم که از کنار ما بودن احساس لذت کنن مثل تماشای فیلم یا توپ بازی و …
دادن حق انتخاب
زمانی که همه ی انتخاب های زندگی فرزندمون از پوشیدن لباس تا انتخاب دوست و … رو خودمون انجام میدیم و به فرزندمون حق انتخاب نمی دیم. باعث میشه فرزند ما احساس کنه توانایی گرفتن تصمیم درست رو نداره و خودش به تنهایی از پس هیچ کاری برنمیاد. در آینده زمانی که نیازه فرزندمون خودش به تنهایی تصمیم های زندگیش رو بگیره. این توانایی رو درون خودش نمبینه. پس برای اینکه کودکمون احساس اعتماد به نفس بیشتری کنه و در آینده بتونه روی پای خودش بایسته، نیازه به مرور زمان بهش اجازه بدیم تصمیم های کوچیکی به تنهایی بگیره و به مرور اجازه بدیم در انتخاب های مهم تر زندگی شرکت کنه.
مشارکت بچه ها در تصمیمات
یکی دیگر از راه های افزایش اعتماد به نفس در بچه ها، شرکت دادن بچه ها در بحث های خونه است. به عنوان مثال، اگر علاقه مند به تغییر رنگ بندی خونه هستید، لازم نیست که فقط با بزرگترها صحبت کنید. از بچه ها هم نظر بگیرید. بالاخره شما در یک خونه زندگی می کنید. نکته اینه که اونها احساس ارزشمندی و مهم بودن کنند. این به بهبود سطح اعتماد به نفس کودک کمک زیادی می کنه.
اجازه ندید خودشون رو با دیگران مقایسه کنند
بزرگترین رقبای افراد با اعتماد به نفس، خودشون هستند، نه دیگران. اونها فکر نمی کنند “او بهتر از من است”؛ روی خود تمرکز می کنند اگر فرزندتون خودش را با دیگران مقایسه میکنه، پایانی برای اینکار وجود نداره، او همیشه احساس کمبود می کنه، چون به نظر می رسه همیشه فرد بهتری وجود داره. اونها همیشه باید خودشون رو با نسخه قدیمی خود مقایسه کنند. مثلا 2-3 سال پیش و الان چه تفاوت هایی با هم دارند؟ در کدوم زمینه ها خودشون رو بهبود بدن؟ یا 2-3 سال دیگه کجا میخوان خودشونو ببینن؟ با تمرکز بر این سؤالات، می تونیم به فرزندمون کمک کنیم به جای دیگران روی خودش تمرکز کنه.
انتظارات واقع بینانه داشته باشیم
از مقایسه بپرهیزید و در زمانی که فرزندانتان به خوبی عمل نمی کنند احساس شکست خوردن نکنید. وقتی در مدرسه نمره خوبی نمی گیرند. این امر باعث کاهش روحیه و عزت نفس آنها می شود که به نوبه خود ممکن است آنها را کمتر مشتاق یادگیری کند و انگیزه کمتری برای تلاش بیشتر داشته باشد. در عوض،آنها را به خاطر تلاش هایشان تحسین کنید نه بخاطر نتیجه، در مورد چگونگی بهبود عملکرد آنها گام به گام بحث کنید.
به آنها کمک کنید روی ویژگی‌های مثبت خود تمرکز کنند، نه فقط عیب هاشون رو ببینند
کودکانی که اعتماد بنفس پایینی دارند اغلب روی کمبودهای خود تمرکز می کنند من خیلی چاق هستم ، نمیتونم کاری رو درست انجام بدم. باید فرزندتون را تشویق کنید تا فعالیت ها و سرگرمی های مختلف را امتحان کند. به آنها توضیح دهید که افراد مختلف نقاط قوت متفاوتی دارند و در کارهای مختلف مهارت دارند و باید به مهارت ها و توانایی های خود افتخار کنند. به عنوان مثال درسته تو ریاضی ضعیفم ولی تو شیمی قوی هستم و نمرات خوبی میگیرم. از فرزندتون بپرسید چه ویژگی های مثبتی دارند؟ از اونها بخواید قبل از اینکه فوراً پاسخ بدن، مدتی در مورد این موضوع فکر کنند. آنها می تونن از یک دوست یا سایر اعضای خانواده بخوان که به اونها کمک کنن تا نقاط قوت خودشون رو پیدا کنن
تلاش های آنها را تحسین کنید
تحسین شفاهی به کودکمون کمک می کنه تا بدونه کار خوبی انجام داده و حتی اونو تشویق می کنه که اون کار رو ادامه بده. اما یادمون باشه: حتماً مواقعی که فرزندمون تلاش کرده و می‌دونیم در مقابل زمانی که اون کار رو انجام داده ، خوب بوده و سخت تلاش کرده، تحسینش کنیم. به عنوان مثال، اگر آنها سعی کردند بند کفش خود را ببندند اما کوتاه آمدند، ممکنه بگید: “به نظر می رسه تقریباً داری کفشت رو میبندی، چقدر خوب که داری یاد میگیری!»
تمجید از بچه ها برای موفقیت هایشان عالی است، اما همچنین مهم است که به آنها بفهمانید که فارغ از نتیجه به تلاش های آنها افتخار می کنید. ایجاد مهارت های جدید به تمرین و تکرار نیاز داره و نتایج همیشه فوری نیستند. بگذارید بچه‌ها بدانند که برای کاری که انجام می‌دهند ارزش قائل هستید.
تشویق فرزند
فرزند خودمون رو تحسین کنیم. کودکان اغلب به خاطر کارهای اشتباهی که انجام میدن مورد سرزنش قرار می گیرند و به ندرت به خاطر رفتار خوبشان مورد تحسین قرار می گیرن. در نتیجه، ممکنه باور کنن که هرگز نمی توانند به اندازه کافی خوب باشن. پس لازمه هر وقت بچه ها کار خوبی انجام میدن، هر چقدر هم که کوچیک باشه، تحسینشون کنیم. مثلاً «چقدر وسایلت رو خوب مرتب کردی، به این میگن یه اتاق تمیز» این به تقویت رفتارهای مثبت و ایجاد عزت نفس در اونها کمک می کنه.
از برچسب زدن بپرهیزید
بچه های پدر و مادر حرفه ای این موضوع رو خوب بلدن. فراموش نشه هنگام تنبیه فرزندمون از به کار بردن کلماتی مثل تنبل، شیطون یا احمق ممنوعه . این برچسب ها به کودک ما کمک نمیکنه تا بفهمه رفتار قابل قبول چیه و ممکنه او را به این باور برسونه که هرگز نمی‌تونه به اندازه کافی خوب باشد. درعوض، میتونیم رفتارهای منفی فرزندمون رو، با توضیح ناشایست بودن رفتارشون اصلاح کنیم. مثلا بگوییم تو رو خیلی دوست دارم اما این رفتارت رو دوست ندارم. و این رفتار تو از عشق و علاقه ای که بهت دارم کم نمیکنه. این میتونه اونها رو نسبت به اعمال خود آگاه تر کنه.
بهشون یاد بدیم مشکلات رو به دید فرصتی برای رشد و یادگیری بینند
فرزندتون رو تشویق کنید چیزهای جدید رو تجربه کنند. از سنین پایین، والدین باید به فرزندان خود یاد بدن که شکست نترسن. در واقع شکست بخشی از یادگیریه و اشتباه کردن مشکلی نداره. به آنها بگویید آنچه مهم است تلاشی است که برای یک کار خاص انجام می دهند.
مهمه که به فرزندمون یاد بدیم که در مواجهه با مشکلات مثبت و خوش بین باشند. این به افزایش اعتماد به نفس و عزت نفس آنها کمک می کند و همچنین به آنها کمک می کند تا از پس شکست ها بربیان و انگیزشون برای کار کردن بیشتر بشه.
برای گوش دادن به پادکست افزایش اعتماد بنفس و مسئولیت پذیری تو اپلکیشن اینجا کلیک کن
حرف اخر..
کودکان ما از ما الگو میگیرند و رفتار و نوع برخورد ما تاثیر بسیار زیادی روی شخصیت فرزندانمون داره. دعوت میکنم شما به عنوان والدین، اقداماتی مثبتی برای افزایش اعتماد به نفس فرزندتان انجام دهید. با اعمال این تغییرات کوچک در روش تربیت، می‌تونید تأثیر بزرگی روی رشد و توسعه فرزندمون داشته باشیم. همچنین، بیشتر از همه، به فرزندمون نشان بدیم که ما به او اعتماد داریم و همواره پشتیبان او خواهیم بود و با رشد اعتماد به نفسش، به یک فرد قوی، مستقل و موفق تبدیلش کنیم.
در آخر اگر علاقه مندی سم های ارتباطیت رو حذف کنی و کلی تکنیک آموزشی دیگه یاد بگیری به صفحه دوره پدرومادر حرفه ای سر بزن .
