خواب زیاد نوزاد خطرناک است؟ علت خواب زیاد نوزاد چیست؟ اگر به تازگی والد شده‌اید، احتمالاً نگرانی‌های زیادی در مورد نوزاد کوچک خود دارید و با مشاهده‌ی هر نوع نشانه‌ی غیرطبیعی مضطرب می‌شوید. اما در همین ابتدای کار باید بگوییم که نوزادان هم مثل بزرگسالان با هم‌دیگر متفاوت هستند و بعضی از آن‌ها تا ۱۹ ساعت در روز می‌خوابند.
اگر نشانه‌هایی مثل مشکل تنفسی، خِس‌خِس، تب، بی‌اشتهایی و کمبود وزن، یا سردی و گرمی زیادِ بدن وجود ندارد، معمولاً جایی برای نگرانی نیست. در ادامه به میزان خواب طبیعی برای نوزادان در بازه‌های سنی مختلف می‌پردازیم و در مورد اصلی‌ترین دلایل خواب زیاد نوزاد صحبت میکنیم. با ما همراه باشید.
میزان خواب طبیعی برای نوزادان چند ساعت است؟
در بخش اول بیایید بررسی کنیم که طبق منابع معتبر، چه میزان خواب برای نوزادان در بازه‌های سنی مختلف طبیعی محسوب می‌شود. شاید میزان خواب فرزندتان در بازه‌ی طبیعی است و جایی برای نگرانی وجود ندارد.
طبق مطلب نوشته شده در یک منبع معتبر (stanfordchildrens.org):
برای نوزادان تازه متولد شده، ۱۶ ساعت خواب و تا سه ماه اول ۱۵ ساعت خواب در شبانه‌روز طبیعی محسوب می‌شود. بعضی از نوزادان ممکن است تا ۱۹ ساعت هم بخوابند.
جدول زیر ساعات خواب طبیعی را برای بازه‌های سنی مختلف نشان می‌دهد.
در منابع دیگر گفته می‌شود که برخی از نوزادان ممکن است تا ۱۹ ساعت در روز بخوابند؛ این میزان خواب می‌تواند به صورت پارت‌های کوتاه و منظم یا گاهی نامنظم باشد. علاوه بر این، بدن نوزاد با ریتم روز و شب آشنایی ندارد و ممکن است در طول روز خواب و شب‌ها بیدار باشد. اگر بابت میزان خواب فرزندمان نگرانی داریم، بهتر است در قدم اول برنامه‌ی خواب او را زیر نظر بگیریم و ساعات خواب نوزاد را یادداشت کنیم.
خواب زیاد نوزاد خطرناک است؟
در سایت medical news today گفته شده است که خواب زیاد نوزادان معمولاً خطرناک نیست مگر این‌که با علائم دیگری همراه باشد. مثلا:
- نوزاد مشکل تنفسی داشته باشد.
- حین خواب خس خس کند یا نفس نفس بزند.
- صدای تنفس کودک بلندتر از حالت طبیعی باشد.
- سوراخ‌های بینی نوزاد هنگام نفس کشیدن گشاد شود.
- پوست اطراف دنده‌های نوزاد موقع نفس کشیدن فرو رود.
- تب داشته باشد.
- یا نوزاد چیزی سمی را استنشاق کرده، لمس کرده یا خورده باشد.
- بی‌اشتهایی داشته باشد.
- بدن او خیلی سرد یا خیلی گرم باشد.
البته، اگر نوزاد در طول روز زیاد می‌خوابد، باید به یک نکته توجه داشته باشید:
When a baby is allowed to sleep for long stretches during the day, this can diminish sleep at night or for other naps. For younger babies, we typically recommend limiting individual naps to 2 hours.
وقتی به نوزاد اجازه داده می‌شود که در طول روز مدت طولانی بخوابد، این می‌تواند خواب شبانه یا سایر چرت‌هایش را کاهش دهد. برای نوزادان کوچک‌تر، معمولاً توصیه میکنیم چرت‌های روزانه را به ۲ ساعت محدود کنید. Huckleberry
اگر هر یک از این علائم را مشاهده می‌کنید یا موضوع دیگری برای نگرانی وجود دارد، به متخصص اطفال مراجعه کنید.
چه زمانی نگران خواب زیاد کودک باشیم؟
در این مواقع باید نگران خواب زیاد کودک‌تان باشید و هر چه سریع‌تر به یک پزشک مراجعه کنید:
- نوزاد بعد از تحریک (مثل نوازش یا تابیدن نور) بیدار نمی‌شود.
- دوره بیداری منظمی حین خواب برای کودک وجود ندارد و او به‌طور پیوسته می‌خوابد.
- واکنش‌های رفتاری کودک مثل لبخند زدن یا تمرکز دیداری کاهش پیدا می‌کنند.
- نوزاد بعد از بیدار شدن، خسته است و حتی نمی‌تواند شیر بمکد.
- روند وزن‌گیری نوزاد کاملاً متوقف یا کند می‌شود.
- چشم‌های کودک سفید و رنگ پوست او زرد می‌شود.
اصلی‌ترین علت خواب زیاد نوزاد
اما چه اتفاقی می‌افتد که نوزاد بیشتر از میزان عادی می‌خوابد؟ علت خواب زیاد نوزاد به یک مورد ختم نمی‌شود. در این‌جا، دلایل مختلف را بررسی میکنیم:
۱ـ جهش رشدی
یک علت خواب زیاد نوزاد جهش رشدی است. جهش رشدی به دوره‌های زمانی کوتاهی گفته می‌شود که کودک تغییرات فیزیکی زیادی (مثلا رشد قد و وزن) را تجربه می‌کند. جهش رشدی بخشی طبیعی از مسیر رشد نوزادان و کودکان محسوب می‌شود. در این بازه‌ی زمانی نوزاد بیشتر شیر می‌خورد و بیشتر از میزان عادی می‌خوابد.
اولین جهش رشدی ۷ تا ۱۰ روز بعد از تولد اتفاق می‌افتد؛ دومین جهش رشدی بین ۳ تا ۸ هفتگی رخ می‌دهد و جهش‌های رشدی بعدی مربوط به ۳، ۶، ۹ و ۱۲ ماهگی هستند.
تغییر الگوهای خواب نوزاد از نشانه‌های جهش رشدی محسوب می‌شود؛ زیرا هورمون‌هایی که در رشد استخوان نقش دارند در طول خواب تولید می‌شوند و بدن کودک به انرژی بیشتری نیاز دارد.
۲_ نقاط عطف رشدی
یک علت علت خواب زیاد نوزاد می‌واند نقاط عطف رشدی باشد. نقاط عطف رشدی مشابه همان جهش رشدی است که در مهارت‌ها، رفتارها و توانایی‌های کودک رخ می‌دهد؛ مثل خندیدن، غلت زدن، نشستن و… . در طول خواب است که خاطرات جدید ثبت و سازمان‌دهی می‌شوند، مسیرهای عصبی جدید تشکیل می‌شود و تمام اطلاعاتی که در طول روز دریافت شده است، پردازش و ذخیره‌سازی می‌شود.
بنابراین در نقاط عطف رشدی ممکن است نوزاد به خواب بیشتری نیاز داشته باشد. مثلا نقاط عطف رشد تا دوماهگی شامل این موارد است:
- توجه بیشتر به صدا، لمس و صورت‌های اطرافیان
- خیره شدن به صورت والدین
- توجه کردن و واکنش نشان دادن به صداهای آشنا
- نگه داشتن سر و گردن (هنگامی که روی شکم خوابیده است و برای چند ثانیه)
- نزدیک کردن دست‌ها به دهان
راستی، ما یک مقاله با عنوان «تاخیر رشد در کودکان» هم داریم که می‌توانید آن را هم بخوانید.
۳_ زردی
مهم‌ترین علت خواب زیاد نوزاد می‌تواند زردی باشد. زردی زمانی اتفاق می‌افتد که بیلی‌روبین موجود در خون نوزاد بیشتر از مقدار طبیعی باشد و می‌تواند یکی از دلایل خواب زیاد نوزاد محسوب شود. البته زردی با علائم دیگری مثل زردی پوست بدن، صورت، سفیدی داخل چشم، کم شدن اشتها و پررنگ شدن ادرار همراه است.
۴_ سرماخوردگی
نوزاد هم مثل یک بزرگسال اگر سرما بخورد، خواب‌آلودگی بیشتری دارد و طولانی‌تر از مقدار طبیعی می‌خوابد.
Babies need more sleep when sick to feel better, so you should let them sleep.
نوزادان هنگام بیماری برای بهبود حال‌شان به خواب بیشتری نیاز دارند، بنابراین باید بگذارید بخوابند. Smart Sleep Coach by Pampers
در واقع، بدن در خواب به مبارزه و ریکاوری می‌پردازد؛ البته این خواب‌آلودگی تا چند روز بعد از پایان سرماخوردگی از بین می‌رود.
توصیه میکنیم در صورتی که نگران خواب زیاد فرزندتان هنگام بیماری هستید، به پزشک مراجعه کنید.
در صورت سرماخوردگی کودک، می‌توانید به او زیر نظر پزشک دارو دهید. برای دارو دادن به او، پیشنهاد می‌دهیم که از راهکارهای مقاله «بچه ای که دارو نمیخوره» بهره ببرید.
۵_ شیر نخوردن به اندازه‌ی کافی
اگر کودک به اندازه‌ی کافی شیر نخورد، بدنش دچار کمبود انرژی و کم‌آبی می‌شود و برای ذخیره‌ی انرژی به خواب بیشتری نیاز پیدا می‌کند. البته تغذیه‌ی ناکافی با نشانه‌هایی همراه است؛ مثلا کاهش وزن نوزاد بیشتر از ۷ درصد وزن او، کم‌تر از ۶ پوشک خیس و کم‌تر از سه بار مدفوع در طول روز. (البته کودکان تا دو هفته پس از تولد به صورت طبیعی کمی کاهش وزن خواهند داشت و این مقدار مدفوع برای نوزادان ۵ روزه یا بزرگ‌تر است.)
برای این‌که بفهمید فرزندتان به اندازه‌ی کافی شیر می‌خورد، می‌توانید از نشانه‌های زیر کمک بگیرید:
- کودک در ابتدای شیر خوردن چند مک سریع می‌زند، سپس مکیدن طولانی و ریتمیک دارد و با مکث‌های گاه به گاه شیر را قورت می‌دهد.
- صدای قورت دادن نوزاد قابل شنیدن است.
- گونه‌های نوزاد حین مک زدن گرد می‌شود و تو خالی نیست.
- دهان کودک بعد از شیر خوردن مرطوب به نظر می‌رسد و نوزاد آرام و راضی است.
- نوزاد بعد از ۵ روزگی، در طول ۲۴ ساعت، حداقل ۶ بار در روز پوشک مرطوب و سنگین دارد. (در مقاله‌ی «ادرار نکردن نوزاد» بیشتر به این موضوع پرداخته‌ایم.)
البته نباید فراموش کنیم که مقدار شیر مورد نیاز برای هر نوزاد متفاوت است؛ نوزادان هم مانند بزرگسالان در میزان اشتها تفاوت دارند و مقدار شیری که در طول روز می‌خورند به عوامل مختلفی بستگی دارد.
۶_ واکسن زدن
واکسیناسیون هم یک علت خواب زیاد نوزاد محسوب می‌شود. واکسن در حقیقت دوزِ ضعیف شده و کنترل‌شده‌ای از ویروس است که به بدن نوزاد تزریق می‌شود تا بدن او ویروس تزریق شده را شناسایی و با آن مبارزه کند و در بلندمدت آنتی بادی موجود در بدن کودک وجود داشته باشد.
طبیعتاً این پروسه به انرژی بیشتری نیاز دارد و با خواب‌آلودگی بیشتری همراه است؛ معمولاً تا حداکثر ۲ الی ۳ روز بعد از تزریق واکسن، خواب‌آلودگی از بین می‌رود و جایی برای نگرانی وجود ندارد، مگر این‌که نوزاد تب بالا داشته باشد و قطع نشود. مطالعه راهنمای جامع واکسن آنفولانزا برای کودکان می‌تواند اطلاعات مفیدی در این زمینه به شما بدهد.
۷_ تغییر در الگوی خواب
در مسیر رشد کودک ممکن است بارها و بارها الگوی خواب او تغییر کند؛ مثلا دوره‌ای که تغییرات فیزیکی و جسمی دارد، محل زندگیتان تغییر کرده است، تغییری در روال یا روتین زندگیتان ایجاد شده است یا در تعطیلات به سر می‌برید و بیشتر در دورهمی یا گردش هستید. تغییرات این‌چنینی شاید کوچک به نظر برسند اما می‌توانند انرژی بیشتری از نوزاد بگیرند و به خواب بیشتری نیاز داشته باشد.
ما برای کودکان ۱ تا ۹ سال هم یک مقاله با عنوان «تنظیم خواب کودک» داریم که پیشنهاد می‌دهیم برای اطلاعات بیشتر این مقاله را مطالعه کنید.
۸_ فعالیت بدنی بیشتر
یک علت خواب زیاد نوزاد می‌تواند فعالیت بدنی بیشتر باشد. نوزاد هم بسته به بازه‌ی سنی‌اش فعالیت‌های بدنی خاصی دارد؛ همین حرکت دادن دست‌ها و پاها، خیره‌شدن‌ها یا کنترل سر و گردن می‌تواند در دنیای او به اندازه‌ی یک مسابقه‌ی دو انرژی بگیرد! در نتیجه روزهایی که در معرض محرک‌های بیشتری (مثلا صداها، رنگ‌ها یا چهره‌ها) قرار دارد یا به‌دلیلی کم‌تر می‌خوابد و فعالیت بدنی‌اش نسبت به روزهای قبل بالاتر است، ممکن است برای تجدید قوا و بازیابی انرژی‌اش روزهای بعدی کمی بیشتر بخوابد.
اگر نوزادتان فعالیت بدنی کمی دارد، ما در مقاله «بازی با نوزاد»، تکنیک‌هایی را آموزش می‌دهیم که با استفاده از آن‌ها می‌توانید منجر به فعالیت بدنی بیشتر نوزادتان شوید.
۹_ نارس بودن نوزاد
نارس بودن هم یکی از دلایل خواب زیاد نوزاد محسوب می‌شود. اگر فرزندتان زودتر از تاریخ مورد نظر به دنیا آمده است، انگار که هنوز طبق همان روال داخل رحم پیش می‌رود. جنین در رحم ساعات طولانی‌تری را به خواب و استراحت می‌گذارند، در نتیجه نوزاد نارس هم به استراحت بیشتری نیاز خواهد داشت.
تازه مضاف بر این‌که نوزاد از محیط گرم و نرم رحم خارج شده است و باید پروسه‌ی رشد را در محیط متفاوتی بگذراند؛ بنابراین حتی به خواب اضافه‌تر هم نیاز خواهد داشت. طبق منابع معتبر گفته می‌شود که ممکن است نوزاد نارس تا ۹۰ درصد روز را به خواب بگذارند.
راستی، ما یک مقاله با عنوان «خواب نوزادان نارس» هم داریم که توصیه میکنیم آن را مطالعه کنید.
اگر نوزاد زیاد می‌خوابد او را بیدار کنیم؟
معمولاً توصیه نمی‌شود که نوزاد را از خواب بیدار کنیم؛ اما اگر کودک بیش از حد می‌خوابد (بیشتر از ۴ ساعت در هر پارت) و پایین‌تر از حد نمودار رشد قرار دارد (یعنی به وزن لازم نرسیده است.)، لازم است برای تغذیه او را بیدار کنیم. چون آسیب‌های ناشی از شیر نخوردن می‌تواند بیشتر باشد. علاوه بر این اگر نوزاد بیش از حد گرسنه شود، شاید بیشتر بی‌قراری کند و برای شیر خوردن همکاری نداشته باشد.
نکته‌ی کنکوری: معمولا نوزادان به ۸ تا ۱۲ بار شیر خوردن در طول روز نیاز دارند. (به طور میانگین در فواصل زمانی ۲ تا ۴ ساعته.)
راهکارهایی برای کاهش خواب زیاد نوزاد
در این جدول، مهم‌ترین راهکارهای جلوگیری خواب زیاد نوزاد را بررسی میکنیم:
| راهکارها | توضیحات | مزیت |
| تنظیم برنامه تغذیه | شیر دادن به نوزاد به‌طور منظم و طبق برنامه مشخص | جلوگیری از گرسنگی طولانی و خواب‌آلودگی |
| تحریکات حسی | تماس پوستی، تکان دادن ملایم یا صحبت کردن با نوزاد | از خواب بیدار شدن نوزاد |
| اسباب‌بازی موزیکال | استفاده از اسباب‌بازی برای بیدار نگه داشتن نوزاد | سرگرم شدن نوزاد |
| توجه به علائم | توجه به علائم غیرعادی و گزارش آن‌ها به پزشک | پیشگیری به موقع و جلوگیری از آسیب |
چند راهکار دیگر هم در این‌جا به‌صورت مفصل بررسی میکنیم:
۱_ زیر نظر گرفتن چرخه‌های خواب و بیداری نوزاد
همان‌طور که می‌دانیم خواب مراحل مختلفی دارد و بسته به میزان عمق خواب، به لایه‌های مختلف تقسیم‌بندی می‌شود. به عمیق‌ترین سطح خواب، سطح REM گفته می‌شود که همان سطحی است که خستگی را از تنمان به در می‌کند و مغز فرصتی برای تجدید قوا و ریکاوری دارد. هر انسانی ۴ مرحله از خواب را می‌گذارند تا به سطح REM برسد و اگر نوزاد در این مرحله است، بیدار کردن او کار نادرستی خواهد بود.
مدت‌زمان چرخه‌ی خواب برای نوزادان مختلف متفاوت است اما گفته می‌شود که به طور کلی، یک چرخه‌ی خواب برای نوزاد بین ۵۰ تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشد.
جدای از این موضوع، بهتر است برنامه‌ی خواب فرزندمان را به دقت مشاهده کنیم؛ در چه ساعت‌هایی از روز بیشتر می‌خوابد؟ در هر پارت چند ساعت خواب برای او مطلوب است؟ بعد از چه مدت زمانی وقتی او را بیدار میکنیم راضی و شاداب به نظر می‌رسد؟ در چه ساعت‌هایی با دست چشم‌ها و صورت خود را می‌مالد؟ (نشانه‌هایی از خواب‌آلودگی کودک)
در مقاله‌ی «تنظیم خواب کودک» به طور مفصل به نشانه‌های خواب‌آلودگی نوزاد و شیوه‌ی تنظیم خواب اصولی پرداخته‌ایم.
۲_ ایجاد یک محیط مناسب
ذهن و بدن نوزاد درکی از روز و شب و ریتم شبانه‌روزی ندارد؛ در نتیجه لازم است با ایجاد تغییراتی در محیط، بدن نوزاد را با این ریتم آشنا کنیم. مثلا روزها یا زمان‌هایی که می‌خواهیم نوزاد بیدار باشد، نور خانه را افزایش دهیم، پرده‌ها را کنار بزنیم تا نور بیرون داخل اتاق شود، با نوزاد صحبت کنیم تا صداهای بیشتری وجود داشته باشد و…
۳_ بیدار کردن به روش صحیح
مسلماً اگر هنگامی که در خواب ناز هستید، یک نفر ناگهان چراغ‌ها را روشن کند و شما را طی یک حرکت انتحاری از جا بلند کند و از اتاق بیرون بیاورد، دوست دارید با مشت به دماغش بکوبید! در مورد نوزادان هم همین موضوع صادق است. به جای آن، می‌توانیم کم‌کم نور محیط را افزایش دهیم و اندکی صبر کنیم؛ با تابش نور به پلک‌های نوزاد، بدن او سیگنال‌هایی ارسال می‌کند که موقع بیدار شدن است.
اگر این روش جوابگو نبود، سپس به آرامی بدن و موهای نوزاد را نوازش کنیم تا کم‌کم از لایه‌های عمیق‌تر خواب وارد لایه‌های سطحی شده و بیدار شود.
۴_ برنامه‌ی شیردهی منظم
به صورت کلی، روتین و برنامه‌ی منظم، یک اصل مهم در مسیر فرزندپروری محسوب می‌شود و به کم‌تر شدن چالش‌ها کمک می‌کند. مثل برنامه‌ی خواب، می‌توانیم ساعات گرسنه شدن فرزندمان را هم زیر نظر بگیریم و برنامه‌ی منظمی برای شیردهی داشته باشیم.
اگر کودک خیلی گرسنه یا خیلی سیر باشد، روی روتین خوابش هم تأثیر می‌گذارد؛ علاوه بر این، کودک گرسنه بیشتر بی‌قراری می‌کند. (شیردهی فقط برای تغذیه نیست و به کودک اطمینان و آرامش می‌دهد.)
کودک تازه متولد شده در ۲۴ ساعت به ۱۰ الی ۱۲ بار شیر خوردن نیاز دارد؛ به مرور با بزرگ‌تر شدن نوزاد و معده‌ی او، تعداد دفعات شیر خوردن کاهش پیدا می‌کند. (در ابتدای مقاله به چگونگی تشخیص سیر شدن کودک پرداختیم.)
اگر برای شیر دادن با چالش روبه‌رو شده‌اید، در مقاله‌ی «علت شیر نخوردن نوزاد» بیشتر به این موضوع پرداخته‌ایم.
در ضمن، ما یک مقاله با عنوان «عوارض شیر نخوردن نوزاد در شب» هم داریم که می‌توانید این مقاله را هم مطالعه کنید.
سوالات متداول
آیا محیط در خواب زیاد نوزاد تاثیر دارد؟
بله، ایجاد محیطی آرام، با دمای مناسب و تاریک به داشتن خوابی عمیق‌تر و طولانی‌تر در نوزاد کمک می‌کند.
ابتلا به چه بیماری‌هایی باعث خواب زیاد نوزاد می‌شود؟
ابتلا به بیماری‌هایی مثل سرماخوردگی، زردی شدید، کم‌خونی، عفونت و مشکلات خواب می‌توانند باعث خواب زیاد در نوزادان شوند.
کلام آخر
به پایان مقاله‌ی «علت خواب زیاد نوزاد» رسیدیم. به عنوان کلام آخر باید بگویم هر نوزادی دنیای منحصر به فردی دارد و با سایر نوزادان متفاوت است؛ حتی ممکن است میزان ساعات خواب یک خواهر و برادر (در بازه‌های سنی مشابه) متفاوت باشد. اما اگر نشانه‌های نگران‌کننده‌ی دیگری هم وجود دارد، مراجعه به پزشک ضروری خواهد بود.
نوزاد شما چند ساعت در طول روز می‌خوابد؟ آیا روتین مشخصی برای خواب فرزندتان دارید؟
نظرات و تجربیات خود را با ما به اشتراک بگذارید.
منبع:
