همه ما بارها و بارها با اصطلاح هوش هیجانی در رسانه ها، کتاب ها و دوره های آموزشی مواجه شدیم. اما خیلی هامون تعریف دقیقی از این اصطلاح نداریم و از تاثیرش در روان فرزندمون ناآگاهیم. اهمیتش رو میتونیم از این جمله نلسون ماندلا درک کنیم:

“بزرگترین هدیه‌ای که به بچه هامون میتونیم بدیم، تقویت هوش هیجانی‌ اونهاست. این مهارت، زندگی بچه ها رو برای همیشه تغییر می‌ده و از اونها یک نسل قدرتمند و متعادل می‌سازه”.

اما هوش هیجانی فقط یک هدیه نیست. یه تواناییه که می‌تونیم به کودکمون آموزش بدیم، از زمانی که بچه‌های ما نوپا هستند. امروز با ما همراه باشید تا در این مقاله اطلاعات مفید و کاربردی در مورد هوش هیجانی یا هوش عاطفی و چند راهکار برای تقویش یاد بگیریم. و مقاله با یک مثال کاربردی درمورد تقویت هوش هیجانی به پایان میرسه.

هوش هیجانی چیه؟

توانایی ما برای تشخیص و درک احساسات و عواطف خودمون و دیگران رو هوش هیجانی میگن. کودکانی که هوش هیجانی قوی‌تری دارن، بهتر می تونن احساساتشون رو مدیریت کنن، احساسات دیگران را درک کنند و با اونها همدلی کنند و به طور موثرتری ارتباط برقرار کنند.

که این می تونه منجر به بهبود روابط با همسالان و حتی بزرگسالان بشه و در مواجهه با چالش ها یا ناملایمات انعطاف پذیرتر باشن. اما خبر خوب اینه که همه بچه ها توانایی یادگیری مهارت هوش هیجانی رو دارند. فقط  نیاز دارند که ما به اونها یاد بدیم. هوش هیجانی 5 مولفه داره که در این مقاله بصورت مختصر بهش می‌پردازیم.

5 مولفه هوش هیجانی 

خود آگاهی در هوش هیجانی 

یعنی شناختی که به طور کلی از خودمون و دیگران داریم. نقاط ضعف و قوتی که داریم و تاثیری که روی دیگران میذاریم. ما والدین باید به کودکمون یاد بدیم که احساسات خود و دیگران را بشناسند و به آنها برچسب بزنند.

این کار به اونها کمک می کنه تا همدلی و درک بیشتری داشته باشن که به نوبه خود باعث بهبود روابط اونها با دیگران می شه. می توانیم این کار رو با نامگذاری احساسات کودک خود و بیان اینکه احساسات مذکور چه احساسی در ما یا او ایجاد می کند، تمرین کنیم. اینکار به اونها یاد می ده که چگونه احساسات خودشون رو تشخیص بدن.

همچنین به کودکمون کمک می کنه تا نقاط قوت و ضعف خودش رو هم بشناسه. یکی از کارهایی که میتونیم انجام بدیم اینه که پوستر احساسات رو بچسبونیم به یخچال یا دیوار، و هر زمان که هر احساسی داشتیم از روی اون در مورد احساساتمون باهاشون حرف بزنیم. تا بچه هامون هم یاد بگیرن و بتونن در مورد احساساتشون حرف بزنن. از طریق این لینک میتونی پوستر احساسات رو تهیه کنی.

تهیه پوستر احساسات

خود تنظیمی

نحوه کنترل انگیزه هامون، اینکه چطور عواطفی که در لحظه برامون پیش میاد رو کنترل کنیم و یا تغییر جهت بدیم بهشون. کودکان باید یاد بگیرن که چطوری احساساتشون رو به روش های سالم مدیریت کنند. این بخش شامل راهبردهایی مثل تنفس عمیق و حل مسئله است. درک احساسات و غرق نشدن در آنها ناشی از این درکه، که هیچ احساسی نهایی نیست و ما میتونیم بر ذهن و وضعیت روانی خودمون کنترل داشته باشیم.

 خود انگیزشی

یعنی چطور به خودمون انگیزه بدیم برای رسیدن به موفقیت، و با بوجود اومدن مشکلات سر راهمون نا امید نشیم. کودکان ما باید یاد بگیرند که چطوری برای خودشون هدفی مشخص کنن و برای رسیدن به اون تلاش کنن و  هنگام مواجهه با مشکلات پایداری و صبوری کنند.

هوش هیجانی یه عامل کلیدی در ایجاد انگیزه در کودکان برای رسیدن به اهداف و موفقیت در زندگی اونهاس. کودکان با هوش هیجانی بالا درک بهتری از احساسات خود و همچنین احساسات اطرافیان خود دارند. که این به اونها اجازه می ده تا روابط قوی تری ایجاد کنند، به طور موثر ارتباط برقرار کنند و با دیگران همکاری کنند. علاوه بر این، کودکان با هوش هیجانی بالا در مواجهه با چالش ها و موانع انعطاف پذیرتر هستند و برای مدیریت استرس و اضطراب مجهزتر هستند.

همدلی در هوش هیجانی بچه ها 

اینکه بتونیم احساسات و عواطف خود و دیگران رو بشناسیم و با افراد همدلی کنیم. که به نوبه خود باعث بهبود روابط با دیگران می شه. کودکان باید یاد بگیرند که چگونه احساسات دیگران را درک کنند و با آنها ارتباط برقرار کنند. این به آنها کمک می کند تا روابط بین فردی قوی ایجاد کنند، تعارضات را حل کنند و به طور موثر در گروه کار کنند. همدلی یکی از جنبه های هوش هیجانی است که برای بچه ها تا آخر عمر مفید است و آنها را با احساس عشق به انسانیت فروتن نگه می دارد.

یادگیری مهارت اجتماعی با داشتن هوش هیجانی 

یعنی توانایی ایجاد رابطه صمیمی با بقیه آدم ها و توانایی متقاعد کردنشون به انجام کاری که مد نظرمونه. کودکان باید یاد بگیرند که چگونه به طور موثر ارتباط برقرار کنند، فعالانه گوش بدن و نیازهای خودشون رو به طور مناسب بیان کنند. هوش هیجانی نقش مهمی در پرورش این مهارت ها در آنها دارد. این همچنین شامل درک نشانه های غیرکلامی مانند زبان بدن و حالات چهره است.

هوش عاطفی در کودک و تاثیر آن در زندگی کودک 

اولین دلبستگی در فرزند زمانی بوجود میاد که نیاز های کوک توسط مادر برطرف میشه. این دلبستگی اولین عواطف و هوش عاطفی رو شکل میده و به مرور این هوش در ارتباط با اطرافیان و دوستان تقویت یا تضعیف میشه.

هوش هیجانی نقش بسیار مهمی در تاثیر گذاری ما روی افراد دیگه در تمام سنین داره. طبق پژوهشات انگلبرگ و گولمن در سن 7 تا 12 سالگی هوش هیجانی در تلفیق عواطف، افکار و اعمال و ایجاد نتایج مفید در روابط با خود و همسن و سالان نقش زیادی داره.

امروزه درک و همدلی بین کودکان کاهش چشم گیری داشته و علت اصلی این موضوع ایجاد ضعف در هوش هیجانیه .

پژوهشگران به این نتیجه رسیدن که بچه هایی که از نظر هوش احساسی توسط والدینشون تربیت شدند در روابط اجتماعی، پیدا کردن دوست، رابطه سازی، درک متقابل دیگران و … بهتر از بچه هایی بودن که از نظر هوش احساسی تربیت نشده اند. این موضوع باعث شد تا والدین پژوهشگران به این مورد توجه ویژه ای کنن تا در آینده بچه هایی با اختلالات ادراکی و روانی کمتری در جامعه وجود داشته باشه.

راستی اگر علاقه داری هوش هیجانی و همدلیت رو بیشتر کنی که بتونی به فرزندت همدلی رو آموزش حتما روی لینک زیر کلیک کن !

سمینار ارتباط همدلانه

فواید هوش احساسی در کودک | هوش احساسی 

پیشرفت تحصیلی : آموزش هوش هیجانی همونقدر که برای کودکان مفید و موثره به مربی ها و معلمین هم کمک میکنه . طبق تحقیقات فریدمن ، بچه هایی که هوش بالایی دارند موفقیت تحصیلیشون افزایش پیدا میکنه

بهبود روابط : کودکان با هوش عاطفی بالا همیشه تعداد زیادی دوست دارن . هم چنین در برزگسالی به راحتی توانایی روابط سازی و کار در شغل های مدیریتی هستند. مثلا شرایطی رو در نظر بگیرید که بخاطر موضوعی کارمند و کارفرما از هم عصبانی هستند. اگر کارمند هوش هیجانی بالایی داشته باشه در موقعیت تنش زا سکوت میکنه به جای اینکه بخواد به این تنش دامن بزنه.

افزایش درک : کودکانی که هوش عاطفی بالایی دارن در درک احساسات و عواطف خود به خوبی عمل میکنند و میدونن که با چه راهکارهایی حال خودشن رو خوب کنن ودر سطوح بالاتر راه های بهتر کردن حال بقیه افراد رو هم یاد میگیرن و درک مقابلشون افزایش پیدا میکنه .

حل مسئله : یکی دیگه از فواید اصلی هوش عاطفی قدرت حل مسئلس، هوش عاطفی به فرزندمون کمک میکنه وقتی که مشکل یا مشکلاتی در مسیر رسیدن به اهدافش پیش میاد سریع نا امید نشه و توانایی حل کردن اسن مشکلات رو داشته باشه.

ابراز احساسات : ابراز کردن احساسات و عواطف برای کودکانی که هوش عاطفی پایینی دارن کار بسیار دشواریه و همین یکی از عوامل بوجود اومدن خشم درون این کودکان میشه . اما هوش هیجانی میتونه به کودکان کمک کنه تا احساسات و عواطفشون رو به راحتی بیان کنن .

چند راهکار کلیدی برای تقویت هوش عاطفی در کودکان

1- الگو پذیری از خانواده و اطرافیان:

کودکان از دوران کودکی با مشاهده و تقلید از رفتار بزرگسالان و اطرافیان خود، مهارتها رو یاد می گیرند. خانواده و والدین به عنوان اولین الگو و منبع هوش عاطفی تاثیر بسیار زیادی در شکل گیری و تقویت این هوش دارن.

الگو های ارتباطی ای که در خانواده اتفاق میوفته به همراه اولین آموزش ها، زمینه های هوش هیجانی رو در کودک ایجاد میکنه. خیلی خوبه که والدین توانایی های خودشون رو در 5 مولفه ی هوش هیجانی مثل همدلی، خودانگیزگی و …. افزایش بدن تا به مرور روی فرزندشون هم تاثیرات موثری بزارن. 

2-تشویق به ابراز عاطفی

به کودکان اجازه بدیم تا احساساتشون رو در محیطی امن و بدون قضاوت ابراز کنند. این می تونه شامل سوال پرسیدن درمورد احساسشون، اعتبار بخشیدن به احساساتشون و تشویق آنها به بیان خود از طریق نقاشی، نوشتن و بیان احساسشون باشه.

همچنین برای والدین مهمه که محیطی امن و حمایتی برای کودک فراهم کنند تا احساساتش رو کشف کنن. این می تواند شامل تشویق کودم به صحبت درباره احساساتش و فراهم کردن فرصت هایی برای تمرین مهارت های حل مسئله و تصمیم گیری باشد. همچنین مهم است که به کودکمون بیاموزیم که چگونه احساساتش رو به روشی سالم بیان کنه.

3-همدلی را تقویت کنیم

به کودکمون بیاموزسم که خودش رو جای دیگران بذاره و درک کنه که چگونه اعمال و گفتار آنها بر دیگران تأثیر میذاره. آنها رو تشویق کنیم که همیشه احساسات دیگران رو در نظر بگیرند و اعمال محبت آمیز و سخاوتمندانه را انجام دهند.

والدین همچنین می توانند با آموزش انواع مختلف احساسات و نحوه تشخیص آنها به کودکان کمک کنند تا احساسات خود را درک کنند. این می تواند به کودکان کمک کند تا احساسات خود و دیگران را بهتر درک و مدیریت کنند.

4-گوش دادن فعال رو تمرین کنیم

یکی از بخش های مهم برای تقویت هوش هیجانی، تمرین گوش دادن فعاله. گوش دادن فعال یه مهارت ضروریه، که به ایجاد روابط سالم و قوی با کودکمون کمک می کنه. این شامل حضور کامل در لحظه و توجه بی‌نظیر به فرزندمون هنگام صحبت کردنه. گوش دادن فعال به کودکان کمک می کنه تا احساس کنند شنیده میشن، ارزش دارند و مورد احترام هستند.

همچنین به ایجاد اعتماد و تفاهم بین بزرگسالان و کودکان کمک می کنه. با گوش دادن فعالانه به کودکمون، می‌توانیم بینشی در مورد افکار، احساسات و دیدگاه‌هاش به دست بیاریم. همچنین می‌توانیم درباره علایق، نگرانی‌ها و نیازهای کودک اطلاعات بیشتری داشته باشیم.

این اطلاعات می تونه به ما کمک کنه تا حمایت و راهنمایی لازم رو که کودکان برای رشد بهش نیاز داره، ارائه کنیم. علاوه بر این، گوش دادن فعال میتونه به کودک کمک کنه تا مهارت های گوش دادن خودش رو افزایش بده، که برای ارتباط موثر و تعامل اجتماعی ضروری است. به طور کلی، گوش دادن فعال یکی از اجزای حیاتی روابط مثبت والد-کودک است و می تونه به رشد عاطفی، اجتماعی و شناختی کودک کمک زیادی کنه.

به کودکان بیاموزید که به طور فعال به دیگران گوش دهند، دیدگاه آنها را درک کنند و شفقت و همدلی نشان دهند.

5_نوع سرگرمی : 

بچه های امروزی بیشتر زمانشون توی گوشی و رسانه صرف میشه و خیلی به بازی های فیزیکی و پر از تعامل با دیگران میپرازن همین موضوع باعث تضعیف شدید هوش هیجانی کودک میشه. کودکانی که سرگرمی دیگه ای به جز رسانه ندارن مهارت های اجتماعی، خودکنترلی، خودآگاهی، خودانگیزشی پایینی دارن و به مرور در برزگسالی به مشکلات حدی برمیخورن.

خیلی خوبه که به مرور با کنترل و مدیریت کردن رسانه همونطور که بطور کامل در دوره ی پدرو مادرحرفه ای یاد گرفتیم، فرزندمون رو ترغیب به بازی های فیزیکی و پرتعامل کنیم و از این طریق هوش عاطفی فرزندمون رو تقویت کنی.

مثالی در مورد هوش هیجانی:

حتما براتون پیش اومده که فرزندتون میاد و میگه مامان دوستم باهام قهر کرده، و اینجا بهترین موقعیت برای اموزش هوش هیجانیه…. شاید بعضی از ما تو این شرایط بگیم که اصلا دوستت بچه بدیه و باهاش بازی نکن بیا پیشخودم، یا ممکنه بگیم: حتما دوباره اذیتش کردی، حتما اسباب بازیتو ندادی و الان از دستت عصبانیه.. تو هردو موقعیت بالا، فرزند ما یاد میگیره که احساساتش رو بیان نکنه و درموردش با ما صحبت نکنه.

بهترین کار اینه که احساسات فرزندمون رو تایید کنیم مثلا بگیم: چه سخته، پس تنهایی، ناراحتی، منم دوستم باهام قهر میکرد خیلی ناراحت میشدم…

بعد کمکش کنیم شرایط رو ارزیابی کنه: ازش میپرسیم مامانی چی شد دوستت باهات قهر کرد؟ برام تعریف میکنی چه اتفاقی افتاد که دوستت باهات قهر کرد؟ بعد در ادامه میپرسیم: چطور یمتونیم این شرایط رو عوض کنیم،

بعد بر اساس شرایطی که درموردش صحبت میکنیم کمکش کنم که تصمیمیاتی بگیره: مثلا ممکنه بگه اصلا منم باهاش قهر میکنم… بعد ما میگیم که به نظرت شما که قهر کنی به نظرت مشکلتون حل میشه؟ و با سوالاتی که میپرسسم ذهن فرزندمون رو به چالش بکشیم….

نکته مهمی که اینجا باید درنظر بگیریم اینه که ما مسئله رو حل نمیکنیم، تنها با پرسیدن سوالات هدفمند به فرزندمون کمک میکنیم بتونه مسئله رو حل کنه، و در این موارد فرزندون رو قضاوت نکنیم..

در این مقاله با هوش هیجانی و 5 مولفه ی اصلیش آشنا شدیم. اینکه هوش عاطفی چه فوایدی داره و چقدر در زندگی فرزندمون موثره و در آخر 5 راهکار موثر برای افزایش هوضش عاطفی رو یادگرفتیم و اینکه چطور اون رو تقویت کنیم.

 بنظر شما هوش عاطفی چقدر در زندگی بچه هامون موثره ؟ تا حالا برای تقویت هوش عاطفی فرزندتون کاری انجام دادین ؟