دیدن رفتارهای جنسی، به خصوص در کودکان خردسال ممکن است برای والدین کمی نگران‌کننده باشد. شاید تصور کنید بروز این رفتارها در کودک کمی عجیب است و می‌تواند برای آینده مشکل‌ساز باشد. اما آیا تحریک شدن کودک غیرطبیعی است؟ در این مقاله به بررسی علت تحریک در کودکان می‌پردازیم.
علت تحریک در کودکان چیست؟
شنیدن واژه تحریک و کودک در کنار هم برای والدین و اغلب افراد جامعه چندان خوشایند نیست. تحریک بخشی از طبیعت انسان است و برخلاف باور بسیاری، این اتفاق برای کودکان نیز ممکن است رخ دهد. اما این روزها، با تغییرات محیطی و گسترش اینترنت و دسترسی‌پذیری انواع محتوا، ما شاهد افزایشی چشمگیر در حوزه تحریک کودکان و مشکلاتی مانند خودارضایی هستیم که باعث نگرانی والدین شده است.
تحریک در کودکان معمولا به شکل لمس اندام تناسلی یا خودارضایی نمایان می‌شود. همه والدین حداقل یکبار کودک خود را هنگام بازی با اندام تناسلی خود دیده‌اند و با این رفتار برخورد کرده‌اند. اما جدای از این که برخی از رفتارهای کودک به اشتباه تحریک جنسی تعبیر می‌شود، این رفتار می‌تواند به دلایل مختلفی مثل دلایل بیولوژیکی، شناختی و حتی محیطی که کودک در آن رشد می‌کند رخ دهد. بدین ترتیب، علت تحریک شدن کودکان و خودارضایی را می‌توانیم به چند دلیل تقسیم‌بندی کنیم:
- بیشتر بخوانید: لجبازی شدید کودک
- بیشتر بخوانید: از پوشک گرفتن کودک بچه
- بیشتر بخوانید: کنترل خشم در مقابل کودکان
۱ـ کشف بدن و کنجکاوی
کودکان برای کشف دنیای اطراف خود ساخته شده‌اند. مانند زمانی که یک نوزاد متوجه می‌شود که دست‌هایی که به آن‌ها نگاه می‌کند متعلق به اوست و ساعت‌ها با آن سرگرم می‌شود. یا زمانی که بچه‌ها متوجه می‌شوند تا قبل از این که پدر و مادرشان متوجه شوند چقدر بستنی می‌توانند بخورند! به همین ترتیب، بسیاری از کودکان، بلاخره متوجه خواهند شد که لمس اندام‌های خصوصی لذت‌بخش است.
گاهی اوقات خودتحریکی برای کودکان مثل یک بازی است که احساس بسیار خوبی می‌دهد. بنابراین، به طور کلی در سنین خردسالی، کشف بدن طبیعی است و اگر با مسائل دیگر تداخل نداشته باشد، مشکلی در آینده ایجاد نمی‌کند.
۲ـ مقابله با برخی ناراحتی ها
برای بسیاری از کودکان، لذت تحریک با تجربیات عاطفی دیگر همپوشانی پیدا می‌کند. تحریک جنسی به اندازه کافی قوی است که خلق و خو را تغییر دهد. بنابراین، خودارضایی در برخی کودکان ممکن است به این دلیل ایجاد شود که احساس ناراحتی یا خشم را حداقل برای مدتی از بین ببرد. همچنین رایج‌ترین کاربرد خودارضایی در تنظیم احساسات، کاهش استرس است. به همین دلیل، این رفتار در کودکانی که با مشکلات خانوادگی دست و پنجه نرم می‌کنند، رایج‌تر است؛ زیرا به طور غریزی، تحریک جنسی می‌تواند باعث احساس آرامش و سرخوشی شود.
۳ـ اجبار
هر رفتاری که برخلاف تلاش فرد برای کاهش یا حذف آن، باز هم اتفاق بیوفتد، به صورت اجباری انجام می‌شود. در واقع، تحریک در کودکان می‌تواند اتفاقی آغاز شود و به صورت وسواس‌گونه ادامه پیدا کند. اجبار در رفتارهای کودک می‌تواند به این دلیل اتفاق بیوفتد که او قصد حذف یا سرپوش گذاشتن بر روی برخی اتفاقات یا احساسات را دارد.
روند طبیعی رشد جنسی در کودکان
غریزه اصلی‌ترین علت تحریک در کودکان است. به طور طبیعی، کودکان از سن ۲ سالگی درباره بدن خود کنجکاو هستند و شروع به کشف آن می‌کنند. حتما دیده‌اید که خردسالان اندام تناسلی خود را لمس می‌کنند و یا در بازی‌ها به یکدیگر نشان می‌دهند. کنجکاوی کودک در این سن تنها به لمس بدن خود ختم نمی‌شود و ممکن است از افراد دیگر بخواهد بدن او را لمس کنند. اما این رفتار برخلاف آنچه تصور می‌کنید، کاملا طبیعی است و ارتباطی به انگیزه جنسی ندارد.
کنجکاوی‌های جنسی در سنین ۳ تا ۶ سال امری رایج در بین کودکان است و حتی کودک شما ممکن است درباره بدن بزرگسالان نیز کنجکاو باشد و سوالاتی را بپرسد. (منبع) به خصوص در سن پنج سالگی، اکثر کودکان سوالاتی در مورد روابط جنسی، مانند اینکه بچه‌ها از کجا می‌آیند، بدن پسرها و دخترها چه تفاوتی با هم دارد و غیره نیز می‌پرسند.
با ورود به مدرسه، علاقه کودکان به بدن خود همچنان ادامه می‌یابد. اما از آنجایی که آن‌ها قوانین و رفتارهای اجتماعی را تا حدی آموخته‌اند، صحبت‌ها و کارهایی که در ارتباط با روابط جنسی است را از بزرگتر‌ها پنهان می‌کنند. هرچند که در گروه همسالان خود همچنان در این باره صحبت می‌کنند و حتی ممکن است کلمات یا جوک‌های جنسی را نیز بکار ببرند.
تحقیقات نشان داده، کودکانی که در مدرسه اختلالات یادگیری و مشکلاتی را در برقراری ارتباط اجتماعی از خود نشان می‌دهند، بیشتر با محتوای نامناسب جنسی و تحریک خود درگیر هستند. اکثر کودکان از سن ۱۰ سالگی نشانه‌های بلوغ که یکی از اصلی‌ترین دلایل علت تحریک در کودکان است را بروز می‌دهند و با ورود به دبیرستان ممکن است به دلیل احساسات جنسی شروع به خودارضایی کنند.
بیشتر بخوانید:
- بیشتر بخوانید: خودلمسی در کودکان
- بیشتر بخوانید: جدا کردن جای خواب کودک
- بیشتر بخوانید: لجبازی کودک
- بیشتر بخوانید: با کودک لجباز چه کنیم؟
- بیشتر بخوانید: لجبازی کودکان در غذا خوردن
چه زمانی تحریک در کودک نشانه مشکل است؟
کاوش جنسی و رفتارهای آن از کودکی به کودک دیگر متفاوت است. بنابراین تشخیص رفتارهای عادی از رفتارهای مشکل‌ساز همیشه آسان نیست. اما به طور کلی، برای تشخیص مشکل و علت تحریک در کودکان باید کمی در رفتار آن‌ها دقیق شوید. کنجکاوی‌های کودکان درباره کشف بدن خود معمولا خود به خود و در طی بازی اتفاق می‌افتد. اما این تحریک‌ها نباید در فعالیت‌های روزمره کودک اختلالی ایجاد کند. برای مثال، اگر کودک از با دوستان خود بازی نمی‌کند و ترجیح می‌دهد تنها در اتاق وقت بگذراند می‌تواند کمی نگران‌کننده باشد.
علاوه بر این، ماهیت فعالیت بین کودکان نیز مهم است. البته این نوع بازی‌ها به طور خاص، باید به کاوش محدود شود و در حد نشان دادن اندام تناسلی یا نگاه برهنه به یکدیگر باقی بماند. همچنین لمس کردن همدیگر برای کودکان نیز طبیعی است. با این حال، برخی از رفتارها مانند تلاش برای لمس یا بوسیدن اندام تناسلی کودک دیگر نیاز به توجه و بررسی ویژه والدین دارد. در این مرحله، مهم است بفهمید که کودک شما از کجا و چگونه این رفتارها را یاد گرفته است. زیرا این موارد چیزی نیست که یک کودک نوپا درباره آن بداند و باید به دنبال علت تحریک در کودکان بگردید.
در مجموع، برای این که بدانید تحریک در کودک طبیعی است یا خیر می‌توانید موارد زیر را بررسی کنید:
- به سن کودک توجه کنید. اگر در محدوده طبیعی کنجکاوی جنسی نبود، به روانشناس مراجعه کنید.
- رفتارهای جنسی نباید با خشونت، تهدید و تهاجم همراه باشد.
- رده سنی کودکان در بازی مناسب نیست. مثلا بازی کودک چهار ساله و ۱۲ ساله.
- باعث واکنش‌های عاطفی شدیدی مانند عصبانیت یا اضطراب در کودک می‌شود.
چطور با خودارضایی در کودک مقابله کنم؟
اما بهترین رفتار در برابر تحریک یا خودارضایی کودکان چیست؟
۱ـ آرام و خونسرد بمانید!
مهم‌ترین کاری که در برابر خودارضایی یا تحریک کودک انجام دهید این است که آرام بمانید! به یاد داشته باشید که کودک شما هنوز به درستی نمی‌داند رفتار درست چیست و مفهوم «حیا» را یاد نگرفته است. علاوه بر این، چنین موقعیت‌هایی، فرصت‌های بسیار خوبی برای ارزیابی میزان درک کودک خواهد بود. باید بدانید فرزند شما این رفتار را از کجا یاد گرفته است و چه چیزهایی می‌داند تا بتوانید علت تحریک در کودکان را کشف کنید.
۲ـ از کودک بخواهید برایتان توضیح دهد
هنگام صحبت با کودکان در مورد رفتارهای جنسی، آرامش خود را حفظ کنید و لحن صدای یکنواختی داشته باشید. همچنین سعی کنید تا حد امکان سؤالات باز پاسخ بپرسید، به طوری که کودکان بتوانند آنچه را که اتفاق افتاده از زبان خودشان بگویند؛ نه اینکه فقط به بله یا خیر پاسخ دهند.
۳ـ بایدها و نبایدها را به کودک آموزش دهید
در نهایت، این وظیفه شما است که به کودک خود آموزش دهید قسمت‌های خاصی از بدن او خصوصی هستند و نباید توسط بزرگسالان یا کودکان بزرگتر لمس شود. همچنین در بازی با همسالان نیز باید به کودک گوشزد کنید اگر احساس ناراحتی می‌کند باید از بازی خارج شود و کار دیگری انجام دهد.
همچنین به فرزندتان یادآوری کنید که اگر کسی قسمت‌های خصوصی او را لمس کرد یا باعث ناراحتی او شد، همیشه به شما یا بزرگسال مورد اعتماد دیگری بگوید. لمس نامناسب به ویژه توسط یک بزرگسال مورد اعتماد می‌تواند برای کودک بسیار گیج‌کننده باشد. بنابراین به او اطمینان دهید درباره هر چیزی با شما می‌تواند صحبت کند.
۴ـ اینترنت و سایر رسانه‌ها را کنترل کنید
گوگل و اکثر تلفن‌های همراه، برنامه‌هایی برای محدود کردن دسترسی کودک به محتوای نامناسب جنسی دارند که می‌توانید به کمک آن‌ها علاوه بر کنترل محتوای اینترنت، جستجوهای کودک خود را نیز بررسی کنید.
۵ـ فعالیت‌های متنوع برای کودک تدارک ببینید
کلاس‌های ورزشی، رقص، اردوها و برنامه‌های بعد از مدرسه می‌تواند ذهن کودک را از مسائل نامرتبط با سنش دور کند.
۶ـ از بازی کمک بگیرید
بازی یکی از بهترین روش‌ها برای آموزش مسائل و مرزهای جنسی به کودک است. بنابراین، شما می‌توانید در قالب بازی آموزش‌های لازم را به کودک ارائه دهید.
علاوه بر نکات گفته شده، درصورت مشاهده رفتارهای خودتحریکی خارج از محدوده طبیعی و یا برای اطلاعات بیشتر درباره علت تحریک در کودکان، خوب است تا با یک روانشناس یا مشاور قابل اعتماد مشورت کنید. به یاد داشته باشید در چنین موقعیت‌هایی تنبیه و رفتار با خشونت تنها نتیجه عکس خواهد داشت و باعث فاصله گرفتن کودک از شما می‌شود.
کلام آخر
از نظر فیزیولوژیکی و غریزی، تمامی کودکان دیر یا زود تحریک را تجربه می‌کنند. کودکان از سنین ۳ تا ۶ سال شروع به کنجکاوی و کشف درباره بدن خود و دیگران می‌کنند و این یک پدیده کاملا طبیعی و رایج در آن‌ها است. با وجود این، برخی از کودکان به دلایل مختلفی زودتر با مفهوم تحریک آشنا می‌شوند و این می‌تواند برای والدین نگران‌کننده باشد. آموزش، صحبت و پذیرش، سه کلید رفتاری برای والدین به‌شمار می‌روند که می‌توانند پس از شناخت علت تحریک در کودکان به طور سالم و موثر درباره آن کاری کنند. امیدواریم با خواندن این مقاله، بخشی از نگرانی‌های شما درباره کودکتان حل شده باشد.
