به نقل از وب‌سایت Emergingminds، تقریباً 20 درصد از کودکان احتمالاً 3 یا چند بار ناملایمات را در طول زندگی تجربه می‌کنند. در واقع 27 درصد از آنها هیچ ناملایماتی را تجربه نمی‌کنند؛ همچنین 30 درصد یک اتفاق ناخواسته و 23 درصد نیز 2 اتفاق ناخواسته را در زندگی تجربه خواهند کرد. حالا اگر کودکان شیوه مقابله با این ناملایمات را یاد نداشته باشند، چه می‌شود؟ بسیاری از والدین از روی دلسوزی این ناملایمات را برای کودکان برطرف می‌کنند، فارغ از اینکه این کار باعث کاهش تاب آوری کودک می‌شود.

والدین باید به‌دنبال راهکار‌هایی برای افزایش تاب آوری در کودکان به‌جای برطرف‌کردن مشکل باشند. ما در این مقاله نکاتی درباره تاب آوری در کودکان و روش‌های افزایش آن صحبت می‌کنیم.

افزایش تاب آوری در کودکان 

به عنوان یک والد، مراقب یا بزرگسال، می‌تونیم به فرزندمون کمک کنیم که مهارت‌ها، عادات و نگرش‌های ضروری برای ایجاد انعطاف‌پذیری و تاب اوری رو در او، افزایش بدیم. در زیر تعدادی از این روش ها رو بهش میپردازیم:

1- تنها روی نتایج تمرکز نکنیم، به تلاش کودک هم اهمیت بدیم

وقتی ما به عنوان والدین، تنها روی نتیجه‌ نهایی تمرکز میکنیم، بچه ها تو چرخه ی بردن و باختن گرفتار می‌شن. این باعث میشه از خطر کردن و ریسک کردن فراری باشن و از شکست بترسند در این صورت میزان انعطاف پذیری کودک هم کاهش پیدا میکنه. اینکه اشباهاتمون رو بپذیریم، به بچه ها این پیام رو منتقل میکنیم که اشتباهاتشون به اونها کمک میکنه تا یاد بگیرن.

2- اجازه اشتباه کردن به کودک بدهیم

افرادی که از شکست  اجتناب می کنند، انعطاف پذیری ندارند. در واقع، افرادی که از شکست اجتناب می‌کنند، بچه‌های بسیار مضطربی هستند. به‌جای اینکه از کودک در مقابل اشتباهاتش محافظت کنیم یا به‌سرعت خودمون دست به کار بشیم و مشکلات رو حل کنیم، به او شناسایی اشتباهات، مهارت حل مسئله و کنار آمدن با چالش‌ها را یاد بدیم.

پذیرفتن اشتباهات کودک ( و از جمله خودمون) به ارتقای طرز فکر کودک کمک میکنه و به بچه ها این پیام راو می ده که اشتباهات به اونها کمک می کنه تا یاد بگیرند. همچنی صحبت در مورد اشتباهی که مرتکب شده ایم در این زمینه میتونه کمک کننده باشه.

ایجاد یک رابطه ی احساسی قوی با فرزند

به صورت اختصاصی با فرزندتون وقت بگذرونید، این به این معنی که ما باید موبایلمون رو کنار بزاریم  و روی فرزندمون متمرکز شیم، وقتی کودک ما بدونه که  حمایت بی قید و شرط  یکی از والدین یا حتی یک معلم رو داره، احساس قدرت میکنه که به دنبال راهنمایی باشه و تلاش کنه تا توی موقعیت های سخت و دشوار کار کنه، داشتن ارتباط مثبت با بزرگسالان اجازه میده تا مهارت های مقابله ای و حل مسئله در کودکان بیشتر بشه.

 تو دوره ی پدر و مادر حرفه ای ما به شما آموزش میدیم که چجوری بتونید اتباط با کیفیتی با فرزندت داشته باشی و از وقت گدروندن باهم لذت ببرید، اگه نمیدونی از کجا باید ساختن ارتباط  خوب با فرزندت رو شروع کنی ما بهتون دوره ی پدر و مادر حرفه ای رو پیشنهاد میدیم.

3- افزایش مهارت حل مسئله

وقتی بچه ها برای حل مشکلاتشون از والدین کمک میگیرن، پاسخ طبیعی آن سخنرانی یا توضیحه. استراتژی بهتر پرسیدن سواله. با بازگرداندن مشکل به کودک از طریق سؤال پرسیدن،  به کودک کمک میکنیم تا در مورد موضوع فکر کنه و راه حل ارائه بده. 

• استفاده از روشهای سوال محور: از کودکمون بخوایم برای حل مسئله، سوالات مشخصی از خودش بپرسه. این کمک میکنه تا تفکر آنها گسترش پیدا کنه و به دنبال راه حل های مختلف بگردند.
• مسئله رو ساده کنیم: به دنبال یک راهکار آسون و واضح باشیم. با انجام اینکار، احتمالاً از نتایجی که کسب می‌کنیم، متعجب می‌شیم. یادمون باشه در بسیاری از مواقع، این راهکارهای ساده هستند که بیشترین بازدهی رو دارند.
• تهیه فهرستی از همه راهکارهای احتمالی: همه راه‌حل‌هایی که فکر می‌کنیم می‌تونه به حل مسئله کمک کنه، در یک فهرستی بیارید. حتی اگر راه‌حلی در نگاه اول، مضحک به نظر رسید، باز هم آن را در فهرست قرار میدیم. برای تقویت تفکر خلاق باید ذهن باز داشته باشید؛ ذهنی که بتواند ایده‌ها و راهکارهای مختلفی برای حل مسئله ارائه بده. هیچ ایده بدی وجود نداره؛ گاهی بهترین راه‌حل‌ها، از عجیب‌ترین ایده‌ها سرچشمه می‌گیرن. 

4- بر چسب زدن به احساسات کودک

وقتی استرس شروع می شه، احساسات پررنگ تر میشن. باید به فرزند خود بیاموزیم که همه احساسات مهم هستند و برچسب زدن به احساسات آنها می تونه به اونها کمک کنه تا آنچه را که تجربه می کنند درک کنند. به آنها بگوییم اشکالی نداره که احساس اضطراب، غمگینی، حسادت و غیره داشته باشیم. پوستر احساسات در زمینه شناخت احساسات میتونه خیلی کمک کننده باشه. از طریق این لینک میتونید پوستر احساسات رو تهیه کنید.

5- اموزش خودمراقبتی به کودک

اهمیت خودمراقبتی اولیه رو به فرزندمون یاد بدیم. این ممکنه باعث بشه که زمان بیشتری برای تغذیه مناسب، ورزش و خواب کافی داشته باشیم. اطمینان حاصل کنید که فرزندتان برای سرگرمی وقت دارد و در فعالیت هایی که از آنها لذت می برد شرکت میکنه. مراقبت از خود و حتی تفریح به کودکان کمک می کند تعادل خود را حفظ کنند و بهتر با زمان های استرس زا مقابله کنند.

6- تغییر رو بپذیریم

تغییر اغلب می تونه برای کودکان و نوجوانان ترسناک باشه. به فرزندمون کمک کنیم که بدونه تغییر بخشی از زندگیه و اهداف جدید می تونه جایگزین اهدافی بشن که دست نیافتنی شده اند. مهم اینه که آنچه که خوب پیش میره بررسی بشه و برای آنچه که خوب پیش نمی‌ره برنامه‌ای برای عمل داشته باشیم.

7- به سمت اهداف خود حرکت کنید.

به فرزند خود بیاموزید که اهداف معقولی تعیین کنه و بهش کمک کنیم تا قدم به قدم به سمت اون اهداف حرکت کنه. تعیین اهداف به کودکان کمک می کنه تا روی یک کار خاص تمرکز کنند و می توانند به ایجاد انعطاف پذیری برای حرکت رو به جلو در مواجهه با چالش ها کمک کند. در مدرسه، تکالیف بزرگ را به اهداف کوچک و قابل دستیابی برای کودکان کوچکتر تقسیم کنید، و برای کودکان بزرگتر، دستاوردهای خود را در مسیر رسیدن به اهداف بزرگتر به رسمیت بشناسید. یک دیدگاه مثبت به خود پرورش دهید. 

8- ایجاد رابطه خوب با دیگران

از طریق تعامل و ارتباط با همسالان، از جمله مهارت همدلی و گوش دادن به دیگران رو به کودکمون میتونیم یاد بدیم. راه‌هایی رو پیدا کنیم که به کودکمون کمک کنیم تا ارتباطشون رو تقویت کنن و به اون‌ها پیشنهاد بدیم که به صورت حضوری یا از طریق تلفن، چت ویدیویی و پیام‌های متنی با همسالان خود ارتباط برقرار کنند. همچنین ایجاد یک شبکه خانوادگی قوی هم میتونه خیلی کمک کننده باشه. ارتباط با دیگران باعث ایجاد حمایت اجتماعی میشه و تاب آوری رو تقویت می کنه.

9- ترویج ریسک پذیری سالم در فرزندمون

در شرایطی که زمین های بازی اطرافمون امن هست و بچه ها کمتر پیش میاد توی زمین های سخت بازی کنند، تشویق بچه هامون به ریسک های سالم خیلی مهمه .

10- الگوی خوب بودن

ما به عنوان پدر و مادر نقش موثری در ایجاد تاب‌آوری در فرزندمون داریم، همه ی ما با موقعیت های استرس زا مواجه میشیم، در این شرایط خیلی مهمه که از راهکارهای آرامبخش استفاده کنیم. مثلا نفس عمیق بکشیم، همیشه احساسات خود رو نامگذاری(لینک به پوستر احساسات) کنیم، و از طریق فرآیند حل مسئله، مشکل بوجود اومده رو حل و مدیریت کنیم.

11_ عجله نکردن در تربیت کودک

شما باید به فرزندتان برای بهبود خود در شرایط پیش رو فرصت دهید و عجله‌ای نداشته باشید. برای این کار پیشنهاد می‌دهیم که این اقدامات را انجام دهید:

• محل را ترک کنید تا کودک فرصت فکر‌کردن داشته باشد.
• درباره موضوعی که پیش آمده با او دوباره صحبت نکنید.
• اگر اشتباهی از کودک سرزده، اجازه دهید وضعیت همینطور باقی بماند تا کودک راه مناسبی برای رفع آن پیدا کند.
• با فرزندتان مانند همیشه برخورد کنید، گویی که اتفاقی نیفتاده است.

مهم ترین عامل ایجاد تاب آوری در کودکان

و در انتهای مقاله میخواییم به مهم ترین عامل افزایش تاب آوری در فرزندانمون اشاره کنیم و اون چیزی نیست جز نقش والدین در ایجاد این مهارت.

محققان توافق دارند که از بین همه ی عواملی که تاب آوری رو افزایش میده، والدین مهم ترین عامل اثر گذار هستند، دکتر فیلیپ فیشر استاد روانشناسی دانشگاه اورگن، در آمریکا، معتقده که چیزی که بزرگترین تفاوت رو بیشتر از طرح ژنتیکی ایجاد میکنه، رابطه ی فرزندان ما با یک مراقب اولیه هست، وجود یک مراقب اولیه سازگار و محافظ مخصوصا زمانی که شرایط استرس زایی برای فرزندمون ایجاد میشه عاملی هست که در رشد سالم کودک میتونه خیلی موثر باشه.

پس مامان باباهای عزیز حواسمون باشه که رفتارهای ما و واکنش های ما توی موقعیت های مختلف، وقتی که فرزندمون شکستی میخوره یا اشتباهی میکنه میتونه باعث ایجاد تاب آوری یا از بین بردن تاب آوری در فرزندمون بشه. این جمله رو چقدر خوبه که بارها بخونیم و بهش فکر کنیم:

بزرگترین افتخار در زندگی در این نیست که هرگز زمین نخوریم، بلکه در این است که هر بار که زمین می خوریم برخیزیم.(رالف والدو امرسون،1900)

شما بهمون بگید که برای افزایش تاب آوری فرزندتون کدوم یک از راهکارهای بالا رو انجام دادید؟ و از امروز قصد دارید برای افزایش تاب اوری بچه هاتون چیکار کنید؟