دانشگاه کالیفرنیا تریبون را به‌دست گرفته و فریاد می‌زند: «والدینی که نمی‌دانند در ذهن دختران نوجوان چه میگذرد، با سوتفاهم فرزندشان را به سمت موقعیت‌های آسیب‌زا هل می‌دهند.» در ذهن دختر نوجوان لحظه‌هایی همه‌چیز خوب جلو می‌رود و لحظه‌ای اضطراب درونی‌اش کنترل را به دست می‌گیرد. او به دنبال استقلال است اما هم‌زمان به درک و حمایت والدین نیاز دارد.

هر حرف یا واکنش نادرست والدین مانند موجی کوچک به طوفانی بزرگ تبدیل می‌شود و روابط را پرتنش می‌کند. تا پایان این مقاله سلام آگاهی همراه ما بمانید تا با نگاه همدلانه ببینیم درون ذهن پرنسس خانه چه خبر است؟

در ذهن دختران نوجوان چه میگذرد؟

نوجوانی دختر و پسر ندارد؛ تغییر، کشف و گاهی سردرگمی در این دوره دامن‌گیر هر دو جنسیت می‌شود. دختران درد قاعدگی را در آپشن‌های دوره نوجوانی دارند. باید و نبایدهای اجتماع و خانواده را رعایت می‌کنند و ترس‌ها و نگرانی‌های ناشناخته را پشت سر می‌گذراند. می‌خواهند هویتشان را پیدا کنند و خود واقعی‌شان را به رخ اطرافیان بکشند. (توصیه می‌کنیم برای فهمیدن چیزهایی که در ذهن پسر نوجوانتان می گذارد حتما مقاله در ذهن نوجوان چه می‌گذرد؟ را بررسی کنید)

هر روز پر از نوسانات احساسی هستند و نگاه‌ها و فشارهای دیگران روی تصویر بدن و اعتمادبه‌نفس آنها اثر می‌گذارند. نوجوانی یعنی یاد گرفتن تعادل بین خواستن، توانستن و پذیرفتن که ایجاد این تعادل با فشارها و نگاه‌های خاص جامعه برای ظرافت‌های دخترانه سنگین است. برای همه این دلایل، درک ذهن دختر نوجوان توجه هم‌زمان به ابعاد روان‌شناختی، اجتماعی و فرهنگی است.

لازم به ذکر است که برای آشنایی بیشتر با مباحث افزایش اعتماد به نفس در نوجوانان و رفتارهای جنسی خطرناک در کودکان و نوجوانان، می‌توانید به همین مقالات  مراجعه کنید.

۱ـ جزر و مد هورمون‌ها

هورمون‌ها در بدن دختر نوجوان به‌شدت نوسان می‌کنند و مانند مداری سینوسی، بالا و پایین می‌روند. روزی شاد و خوش‌مشرب هستند و روزی در استرس و اضطراب دست‌وپا می‌زنند. این تغییرها در چرخه قاعدگی و بلوغ جنسی بیشتر به چشم می‌آیند و خلق، انرژی و حتی خواب او را تحت تاثیر قرار می‌دهند. در روزهای نزدیک به پریود، طغیان هورمون‌ها سربه‌فلک می‌کشد و حالا در کنار دردهای جسمی، کوچک‌ترین اتفاق‌ها یا انتقادها دختر مامان و بابا را عصبانی یا غمگین می‌کنند.

۲ـ جستجوی هویت

دختر نوجوان، در این دوران مثل هنرمندی است که رنگ‌ها و قلم‌موهای مختلف را روی بوم زندگی امتحان می‌کند. او ظاهرش را تغییر می‌دهد، علایقش را پیدا می‌کند، با دوستان تازه‌ای ارتباط می‌گیرد و رفتارهای جدید را صحیح و خطا می‌کند. علم روانشناسی نوجوان دختر می‌گوید: این تغییرهای ناگهانی، بخشی طبیعی از مسیر رشد او است و نشان می‌دهد که جگرگوشه‌تان دارد هویت خودش را پیدا می‌کند.

در ضمن اگر تمایل به یادگیری عمیق‌تری درباره‌ی موضوعاتی مثل عزت نفس در نوجوانان و عزت نفس در کودک دارید، پیشنهاد می‌کنیم این مقالات را بخوانید.

۳ـ فشارهای اجتماعی

دختران نوجوان تحت تاثیر انتظارهای خانواده، مدرسه و دوستان هستند. مقایسه مداوم با دیگران، فشار برای پذیرش اجتماعی و قوانین فرهنگی اضطراب ایجاد می‌کند. مثلا رعایت قوانین فرهنگی و اجتماعی، از پوشش تا رفتار، باعث می‌شود او دائم مراقبت کند و گاهی اعتمادبه‌نفسش کم شود.

۴ـ تصویر بدن و اعتمادبه‌نفس

تصویر بدن برای دختر نوجوان مسئله‌ای حساس است. تغییرات جسمی، رشد قد و وزن و مقایسه با استانداردهای اجتماعی و ترندهای روز دنیا اعتماد‌به‌نفس او را تحت تاثیر قرار می‌دهند. مثلا اگر در اینستاگرام مدل‌هایی با اندام لاغر و بدون نقص ببیند، خودش را با آنها مقایسه می‌کند. حالا اگر این تصاویر برخلاف تیپ و ظاهر خودش است نسبت به اندامش حال بدی پیدا می‌کند.

در ضمن توصیه می‌کنیم حتما مقاله بازی افزایش اعتماد به نفس کودکان را بررسی کنید زیرا اطلاعات علمی خوبی در این زمینه آن هم در حین بازی با کودک به شما انتقال می‌دهد.

۵ـ تغییرات خلقی

خلق دختر نوجوان مثل آسمان بهاری گاهی آفتابی و درخشان و لحظه‌ای بعد پر از باران و طوفان است. این نوسان‌ها لزوما به هورمون‌ها مربوط نیستند، بلکه بخشی از تحول‌‌های روانی و هیجانی او برای یادگیری مدیریت احساس‌ها هستند. او تازه در حال تمرین کردن است که چطور غم، خشم یا شادی‌اش را ابراز کند. همچنین توصیه می‌کنیم برای درک بهتر روانشناسی کودک و نوجوان 13 ساله به همین مقاله ذکر شده مراجعه کنید.

۶ـ نیاز به استقلال

دختر نوجوان در این سن به‌طور طبیعی می‌خواهد از وابستگی‌های دوران کودکی فاصله بگیرد و به سمت تجربه‌ی استقلال حرکت کند. این استقلال‌طلبی صرفا به‌معنای سرکشی یا مخالفت با والدین نیست، بلکه بخشی از فرایند طبیعی بلوغ روانی و هویت‌یابی او است.

۷ـ حساسیت به انتقاد

حتما از مامان و باباهای دختران نوجوان شنیده‌اید که می‌گویند: «تا به فرزندمان می‌گوییم بالای چشمت ابروست بهش برمی‌خوره.» دختران نوجوان به انتقاد و قضاوت دیگران حساس‌ هستند. حتی یک جمله کوچک در آنها احساس ناکامی یا شرم ایجاد می‌کند. چرا؟ در این سن، نوجوانان هنوز مهارت زیادی در جدا کردن «اشتباه من» از «ارزشمندی من» ندارند.

لازم است اضافه کنیم که منابع روبرو اطلاعات جامع‌تری درباره‌ی موضوعاتی مثل افزایش اعتماد به نفس در نوجوانان دختر و روانشناسی نوجوانان ارائه می‌دهند.

۸ـ دوستی و همسالان

دوستان نقش مهمی در زندگی دختر نوجوان دارند. گاهی آنها منبع حمایت و گاهی عامل فشار هستند. قسمت خوب ماجرا این‌جا است که نوجوان احساس می‌کند والدین یا بزرگ‌ترها او را «کاملا نمی‌فهمند» اما دوستان شرایط مشابهی دارند و راحت‌تر به همدلی می‌رسند. همچنین از طریق گفتگو با دوستان، تجربیات مشابه را مقایسه می‌کنند و این باعث کاهش اضطراب می‌شود.

قسمت بد ماجرا این نقطه است که نوجوانان دائما خودشان را با دوستان مقایسه می‌کنند و این مقایسه‌ها منبع احساس ناکافی بودن یا کاهش اعتمادبه‌نفس می‌شود. همچنین برای پذیرفته شدن در جمع، نوجوان به کارهایی تن می‌دهد که خودش واقعا دوست ندارد.

 در ضمن، اگر تمایل به یادگیری عمیق‌تری درباره‌ی فرزند پروری نوجوان و اختلال لجبازی در نوجوانان دارید، پیشنهاد می‌کنیم این مطالب  را بخوانید.

۹ـ کنجکاوی

نوجوانان سوالات زیادی درباره هویت، جهان و زندگی می‌پرسند. این پرسش‌ها گاهی باعث تعجب والدین می‌شوند. بخشی از این سوال‌های تودرتو به این دلیل است که در کودکی، والدین منبع اصلی پاسخ به همه‌چیز بودند. در نوجوانی، فرزند شروع به چالش‌انداختن باورهای خانواده و مقایسه با دیدگاه‌های دوستان، رسانه‌ها و کتاب‌ها می‌کند. این فرایند طبیعی «استقلال فکری» است و والدین آن را به شکل «زیر سؤال بردن» یا حتی «اعتراض» می‌بینند.

۱۰ـ فشار تحصیلی

استرس مرتبط با درس و امتحان‌ها خواب، تمرکز و انگیزه دختر نوجوان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این فشار تحصیلی ریشه در عوامل مختلفی دارد؛ مثلا بسیاری از دختران نوجوان نگران این هستند که نتایج امتحان ارزشمندی آنها را زیر سوال ببرد. این فشار درونی باعث اضطراب شدید می‌شود و ذهنشان را مدام درگیر سناریوهای منفی می‌کند. همین افکار مزاحم، تمرکز را مختل و انگیزه را از آنها می‌گیرد.

وقتی توقع‌های والدین یا مدرسه زیاد است یا نوجوان خودش را مدام با همسالان مقایسه می‌کند، استرس مضاعفی به جان فرزندش می‌اندازد. این فشار روانی انرژی و انگیزه‌ی او را تحلیل ببرد. همچنین گاهی نوجوانان برای درس‌خواندن به روش‌های غیربهینه مثل شب‌زنده‌داری، حفظ طوطی‌وار یا وقفه‌های کوتاه بین مطالعه متوسل می‌شوند. این روش‌ها استرس را تشدید می‌کنند و چرخه‌ی خواب و بیداری را بر هم می‌زنند.

بد نیست در مورد شیوه‌های درست استعدادیابی نوجوانان و همچنین جلوگیری از تاثیر شبکه اجتماعی بر نوجوانان هم بیشتر بدانید حتما به همین دو مقاله مراجعه کنید.

۱۱ـ نیاز به قدردانی

دختران نوجوان به تشویق و قدردانی نیاز دارند. موفقیت‌ها، تلاش‌ها و حتی پیشرفت‌های کوچک باید دیده شوند تا احساس ارزشمندی کنند. قدردانی و تشویق به او این پیام عاطفی را می‌دهد: «تو توانمند و قابل احترام هستی.»

۱۲ـ حساسیت به قضاوت

نوجوانان به‌شدت نسبت به قضاوت خانواده، دوستان و جامعه حساس هستند. حتی نگاه یا جمله‌ای ساده در آنها اضطراب اجتماعی ایجاد می‌کند. در این سن بخش‌هایی از مغز که مربوط به خودآگاهی و درک نگاه دیگران است، به‌طور ویژه فعال می‌شوند. نوجوان مدام تصور می‌کند «دیگران دارند مرا نگاه می‌کنند و قضاوت می‌کنند.»

۱۳ـ تجربه احساسات پیچیده

دختر نوجوان مثل کسی است که تازه وارد «دنیای چندرنگ احساسات» شده و یاد می‌گیرد این رنگ‌ها را بشناسد، کنار هم بچیند و با آنها زندگی کند. دختر نوجوان احساس‌های خود را به‌صورت موازی و پیچیده تجربه می‌کند؛ همزمان خوشحال، مضطرب و خجالت‌زده است. مثلا در یک جشن تولد خوشحال است چون کنار دوستانش وقت می‌گذراند، مضطرب است چون از قضاوت آنها می‌ترسد و خجالت‌ می‌کشد چون در مرکز توجه قرار گرفته است.

۱۴ـ حساسیت به بی‌عدالتی

دختران نوجوان نسبت به بی‌عدالتی و تبعیض بسیار حساس‌ هستند. نوجوان در حال شکل‌دهی به ارزش‌ها و باورهای شخصی خود است. او می‌خواهد بداند چه کسی هست و به چه چیزی اعتقاد دارد. مواجهه با بی‌عدالتی او را وادار می‌کند ارزش‌های خود را محک بزند و درباره‌ی رفتار درست و نادرست قضاوت کند.

۱۵ـ خوداظهاری و بیان عقاید

دختران نوجوان نیاز دارند عقاید و احساسات خود را بیان کنند، حتی اگر مخالف خانواده است. یادتان نرود توانایی بیان عقاید و احساسات بدون ترس از سرکوب، پایه‌ای برای روابط بزرگسالی مبتنی بر احترام متقابل و ارتباط موثر است.

۱۶ـ ترس و اضطراب ناشناخته

دختر نوجوان گاهی ترس‌ها و اضطراب‌های مبهم را تجربه می‌کند. این اضطراب ناشی از تغییرات جسمی، فشارهای اجتماعی یا تجربه‌های جدید است. مثلا امکان دارد قبل از رفتن به جمع دوستان یا شرکت در فعالیت گروهی ترس مبهمی سرتاپایش را بگیرد آنقدر که به حالت تهوع بیفتد.

۱۷ـ علاقه به فعالیت‌های خلاقانه

دختران نوجوان به دنبال ابراز خلاقیت و توانایی‌های هنری هستند. هنر، موسیقی یا نوشتن به آنها کمک می‌کند احساسات پیچیده را به دیگران نشان دهند. فعالیت‌های هنری برای دختر نوجوان زمینه‌ای مناسب می‌چیند تا سبک، سلیقه و علاقه شخصی خود را کشف و تقویت کند. بماند که احساس ارزشمندی او را بالا می‌برد و روح و روانش را آرام می‌کند.

۱۸ـ کنجکاوی درباره روابط عاطفی

دوستی‌های عاطفی و روابط رمانتیک مهارت‌های هیجانی مهم مثل همدلی، درک احساس دیگران، مدیریت هیجانات و حل تعارض را در دختران نوجوان تقویت می‌کنند. با این روابط حس خوشایند این‌که کسی آن‌ها را می‌فهمد و می‌پذیرد دلشان آرام می‌شود. البته این رابطه هم چالش‌برانگیز هستند و هم فرصت رشد می‌چینند.

۱۹ـ نیاز به حریم شخصی

برای ورود به اتاق پرنسس خانه در می‌زنید؟ حریم شخصی برای دختر نوجوان اهمیت زیادی دارد؛ اتاق، تلفن و فضای فکری او باید محفوظ بماند. احترام به این فضا باعث می‌شود دختر احساس احترام و اعتماد کند و استقلال روانی او تقویت شود.

۲۰ـ توانایی همدلی و مراقبت از دیگران

دختر نوجوان قابلیت بالایی در همدلی و مراقبت از دیگران دارد. او از همان کودکی مادرانه رفتار می‌کند وای به‌حال الان که نوجوان است و می‌خواهد وارد دنیای بزرگسالان شود. مسئولیت خانواده یا دوستان را احساس می‌کند و به دنبال کمک به دیگران است.

نوجوانان هم احساسات مشابه ما را تجربه می‌کنند؛ استرس، اضطراب و خستگی طبیعی است. (منبع)

حرف‌های واقعی نوجوانان درباره زندگی و والدین

سارا سافولد در پژوهشی با گروهی از نوجوانان در سنت‌لوئیس مصاحبه کرد تا ببیند در ذهن دختران نوجوان چه میگذرد. جمله‌های زیر حرف‌های دل نوجوانان هستند:

• گرفتن تلفن در واقع مجازات نیست.
• شبکه‌های اجتماعی بد نیست؛ مهارت‌های اجتماعی و درس زندگی یاد می‌دهد.
• گاهی چیزهایی می‌خواهیم که حتی خودمان دلیلش را نمی‌دانیم.
• حجم کار مدرسه خیلی زیاد است و وقت کمی برای انجام آن داریم.
• گرفتن نمره خوب سخت است و والدین نمی‌فهمند.
• ما بیشتر به دوستانمان نیاز داریم.
• همیشه نمی‌خواهیم با والدین درباره همه چیز صحبت کنیم.
• حریم خصوصی برای ما اهمیت زیادی دارد.
• به حرف‌های ما بیشتر گوش دهید.
• درگیری‌ها و مسائل اجتماعی پیچیده است و سخت است آدم بزرگ‌تر شویم.
• والدین ما را نمی‌فهمند، دوستانمان می‌فهمند.

۱۸ توصیه برای تعامل با دختران نوجوان

فقط دانستن اینکه در ذهن دختران نوجوان چه میگذرد کافی نیست. او نیاز دارد در عمل حس کند که شنیده و درک می‌شود. یعنی:

1.  پدر عزیز دخترت را تشویق کن تا افکار و احساساتش را آزادانه بیان کند و بستری امن برای صحبت بچین.
2.  مادر عزیز با گوش دادن فعال، به حرف‌هایش توجه کن، با ارتباط چشمی نشان بده که برای احساساتش ارزش قائل هستی.
3.  پدر عزیز به زبان بدن خود و او دقت کن و به او یاد بده چگونه نشانه‌های غیرکلامی دیگران را بخواند.
4.  مادر عزیز مهارت همدلی را در او بالا ببر؛ او را تشویق کن احساس دیگران را درک کند و با مهربانی پاسخ دهد.
5.  پدر عزیز به او یاد بده تعارض‌ها را به‌طور سازنده حل کند و زود از کوره در نرود.
6.  مادر عزیز اعتمادبه‌نفسش را با تایید توانمندی‌ها و تشویق به تجربه و یادگیری تقویت کن.
7.  پدر عزیز فرصت شرکت در فعالیت‌های اجتماعی مختلف بده تا انعطاف‌پذیری و مهارت‌های ارتباطی‌اش افزایش یابد.
8.  مادر عزیز رعایت ادب دیجیتال و استفاده مسئولانه از شبکه‌های اجتماعی را به او آموزش بده.
9. پدر عزیز با تمرین نقش‌آفرینی، موقعیت‌های واقعی را شبیه‌سازی کن تا مهارت‌های ارتباطی و حل مسئله تمرین شود.
10.  مادر عزیز او را تشویق کن علاقه‌ها و سرگرمی‌هایش را دنبال کند تا هم به شادی بیشتری برسد و هم فرصت دوستی‌های مثبت پیدا کند.
11.  پدر عزیز تغییرات رفتار و خلق‌وخوی او را به دقت دنبال کن و در صورت مشاهده مشکلات، استارت گفتگو را بزن.
12.  مادر عزیز احساسات او را تایید و ارزش‌گذاری کن تا حس کند شنیده و حمایت می‌شود.
13.  پدر عزیز به تصمیمات و قضاوت‌های او اعتماد کن و اجازه بده مسئولیت انتخاب‌هایش را برعهده بگیرد.
14.  مادر عزیز مهارت گفتن «نه» و تعیین مرزهای سالم را به او آموزش بده تا در برابر فشار همسالان مقاومت کند.
15.  پدر عزیز محیط خانه را امن و آرام نگه دار و از ایجاد تنش و دعوای مداوم پرهیز کن تا خانه اولین و آخرین تکیه‌گاه او بماند.
16.  مادر عزیز به خلوت و حریم شخصی او احترام بگذار و اجازه بده فضای خصوصی خودش را حفظ کند.
17.  پدر عزیز به او کمک کن بفهمد رشد بدن طبیعی است، با تفاوت‌های فردی روبه‌رو شود و نگرانی‌هایش درباره ظاهر یا وزن را با گفتگو و اطلاعات درست کاهش دهد. راستی مدام به او درباره کاهش یا افزایش وزنش هشدار نده.
18.  مادر عزیز و پدر عزیز در دوران پریود، با حساسیت و صبر با او رفتار کن.

برای صحبت با نوجوانتان، قضاوت نکنید و سوال‌های باز بپرسید؛ احترام و توجه شما اعتماد و مهارت تصمیم‌گیری را در او تقویت می‌کند. (منبع)

دختر نوجوان آیینه‌ای تمام‌قد از پدر و مادر است؛ پس همانی رفتار کنید که دوست دارید دخترتان برخورد کند. اگر شرایطی هست که از قدرت مدیریت شما خارج است بدون استرس به مشاور نوجوان مراجعه کنید تا برنامه و روش‌های تربیتی منحصربه‌فرد فرزندتان را در اختیارتان قرار دهد.

در جهت افزایش آگاهی شما درباره‌ی موضوعِ تربیت کودک مستقل و تاب آوری در کودکان منابع ذکر شده مفید و کاربردی خواهند بود.

کلام آخر

درک ذهن دختر نوجوان کار ساده‌ای نیست، اما شدنی است. با گوش دادن فعال، احترام به حریم شخصی، تشویق به بیان احساسات و حمایت در دوران پریود، محیطی امن و حمایت‌کننده ایجاد می‌شود. رفتار محبت‌آمیز والدین، اعتمادبه‌نفس، همدلی و مهارت‌های زندگی دختر را تقویت می‌کند و در شکل‌گیری هویت و رشد سالم او نقش کلیدی دارد. شما با نازدانه دخترتان چگونه تعامل دارید؟ برای ما از تجربه‌های ارزشمندتان بگویید!

سوالات متداول

۱ـ تاثیر پویایی خانواده بر ذهن دختران نوجوان چیست؟

پویایی خانواده، با حمایت، روابط و تعادل استقلال، ذهن و احساسات دختران نوجوان را شکل می‌دهد.

۲ـ‌ تاثیر جامعه بر ذهن دختران نوجوان چیست؟

جامعه می‌تواند با تقویت اعتمادبه‌نفس، سلامت روان، فرصت‌های رهبری و فضاهای امن، رفاه و رشد دختران نوجوان را حمایت کند.

۳ـ نگرانی مداوم والد چه تاثیری بر ذهن دختر نوجوان دارد؟

محدودیت و نگرانی زیاد والد، باعث دروغگویی و پنهان‌کاری می‌شود.

mindfulstl.com

apa.org

axis.org

psychologytoday.com