تربیت فرزند یکی از مهم‌ترین وظایف والدین است که تاثیر مستقیم بر رشد شخصیتی و اجتماعی کودک دارد. برای درک بهتر شیوه‌های فرزندپروری و تأثیر آن‌ها بر رفتار کودکان، ابزارهای مختلفی توسعه یافته‌اند که یکی از معتبرترین آن‌ها پرسشنامه سبک‌های فرزندپروری بوری است. این پرسشنامه که توسط بوری در سال ۱۹۹۱ طراحی شد، به ارزیابی سه سبک اصلی فرزندپروری یعنی سهل‌گیرانه، آمرانه و مقتدرانه می‌پردازد.
پرسشنامه سبک های فرزند پروری بوری چیست؟
شیوه تربیتی والدین یکی از مهم‌ترین عواملی است که بر رشد روانی و اجتماعی کودکان تاثیر می‌گذارد. برای بررسی این موضوع، پرسشنامه سبک‌های فرزندپروری بوری طراحی شده است که به ارزیابی شیوه‌های مختلف والدین در تربیت فرزندان می‌پردازد. این پرسشنامه در سال ۱۹۹۱ توسط بوری براساس نظریه دیانا بامریند تدوین شد و به سه سبک اصلی فرزندپروری می‌پردازد.
پرسشنامه سبک‌های فرزندپروری بوری شامل ۳۰ سؤال است که پاسخ‌دهندگان بر اساس یک مقیاس لیکرتی به آن‌ها امتیاز می‌دهند. این ابزار بیشتر در مطالعات روانشناسی، مشاوره و تحقیقاتی که به تحلیل رابطه والدین و فرزندان می‌پردازند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
با استفاده از این پرسشنامه، می‌توان درک بهتری از شیوه‌های تربیتی والدین به دست آورد و تأثیر آن بر رشد فردی، اجتماعی و هیجانی کودکان را بررسی کرد.
بخش های پرسشنامه سبک های فرزند پروری بوری
پرسشنامه سبک‌های فرزندپروری بوری یک ابزار استاندارد برای ارزیابی شیوه‌های تربیتی والدین است که شامل ۳۰ سؤال بوده و والدین یا فرزندان آن را تکمیل می‌کنند. این پرسشنامه بر اساس نظریه دیانا بامریند طراحی شده و سه سبک اصلی فرزندپروری را مورد بررسی قرار می‌دهد. هر سبک دارای ۱۰ سؤال اختصاصی است که به تحلیل رفتارهای والدین و تأثیر آن‌ها بر تربیت فرزندان می‌پردازد.
۱_ سبک فرزند پروری مقتدرانه (Authoritative Parenting)
این سبک به عنوان متعادل‌ترین و موثرترین شیوه فرزندپروری شناخته می‌شود. والدینی که از این روش استفاده می‌کنند، قوانین و انتظارات مشخصی برای فرزندان خود دارند اما در عین حال، به نیازهای عاطفی آن‌ها نیز توجه می‌کنند.
ویژگی‌های این بخش در پرسشنامه:
- برقراری تعادل بین کنترل و حمایت عاطفی
- تعیین قوانین مشخص اما انعطاف‌پذیر
- تشویق به استقلال و مسئولیت‌پذیری فرزند
- ایجاد فضای گفت‌وگو و تعامل مثبت
- پاسخ‌دهی مناسب به نیازهای عاطفی و روانی کودک
۲_ سبک فرزند پروری مستبدانه (Authoritarian Parenting)
در این سبک، والدین کنترل شدیدی بر رفتار فرزندان دارند و بر اطاعت بی‌چون‌وچرا تأکید می‌کنند. ارتباط در این خانواده‌ها معمولاً یک‌طرفه است و تصمیمات بدون در نظر گرفتن نظرات فرزند گرفته می‌شود.
ویژگی‌های این بخش در پرسشنامه:
- تأکید بر انضباط سخت‌گیرانه و کنترل بالا
- عدم پذیرش استقلال و خودمختاری کودک
- اعمال قوانین سخت و غیرقابل تغییر
- کاهش ارتباطات عاطفی و افزایش فاصله بین والدین و فرزند
- استفاده از تنبیه به عنوان راهکار تربیتی
۳_ سبک فرزند پروری سهل گیرانه (Permissive Parenting)
والدینی که از این سبک پیروی می‌کنند، کنترل کمی بر فرزند خود دارند و معمولاً قوانین و محدودیت‌های مشخصی تعیین نمی‌کنند. در این روش، محبت زیادی به کودک نشان داده می‌شود اما ساختار و نظم خاصی وجود ندارد.
ویژگی‌های این بخش در پرسشنامه:
- اعطای آزادی بیش از حد به فرزندان
- تعیین قوانین حداقلی یا عدم نظارت بر رفتار کودک
- تاکید زیاد بر احساسات و خواسته‌های کودک بدون در نظر گرفتن مسئولیت‌پذیری
- اجتناب از تنبیه یا تعیین پیامدهای منفی برای رفتار نادرست
- پذیرش و حمایت زیاد بدون تعیین چارچوب مشخص
روش پاسخ‌دهی و نمره‌گذاری
این پرسشنامه با استفاده از یک مقیاس پنج‌درجه‌ای لیکرتی نمره‌گذاری می‌شود. پاسخ‌دهندگان میزان موافقت یا مخالفت خود را با هر سؤال مشخص می‌کنند و در نهایت، امتیاز کلی برای هر سبک فرزندپروری محاسبه می‌شود. نتایج این آزمون به والدین، مشاوران و روان‌شناسان کمک می‌کند تا سبک غالب فرزندپروری را شناسایی کرده و در صورت نیاز، تغییرات لازم را برای بهبود رابطه والد-فرزند اعمال کنند.
کاربرد پرسشنامه سبک‌های فرزندپروری بوری
این پرسشنامه یکی از ابزارهای مهم در حوزه مشاوره، روانشناسی تربیتی و پژوهش‌های اجتماعی است و می‌تواند اطلاعات ارزشمندی درباره روابط والدین و فرزندان ارائه دهد. برخی از کاربردهای پرسشنامه سبک های فرزند پروری بوری عبارتند از:
- بررسی تأثیر شیوه‌های تربیتی بر رشد شخصیتی و هیجانی کودکان
- تشخیص مشکلات رفتاری و ارتباطی میان والدین و فرزندان
- استفاده در پژوهش‌های روانشناسی و مشاوره خانواده
- ارائه راهکارهای مناسب برای بهبود سبک‌های فرزندپروری
تفسیر و نمره گذاری پرسشنامه سبک های فرزند پروری بوری
پرسشنامه سبک‌های فرزندپروری بوری شامل ۳۰ سؤال است که به سه سبک مقتدرانه، مستبدانه و سهل‌گیرانه تقسیم شده‌اند. هر سبک دارای ۱۰ سؤال است و پاسخ‌ها بر اساس مقیاس لیکرتی پنج‌درجه‌ای نمره‌گذاری می‌شوند. این نمره‌گذاری به تحلیل میزان استفاده والدین از هر سبک فرزندپروری کمک می‌کند.
۱_ مقیاس لیکرتی و نحوه نمره‌دهی
در این پرسشنامه، پاسخ‌ها بر روی یک مقیاس پنج‌درجه‌ای قرار دارند که به صورت زیر امتیازدهی می‌شوند:
| گزینه پاسخ | نمره اختصاص‌یافته |
| کاملا مخالف | |
| مخالف | 1 |
| تا حدی موافق | 2 |
| موافق | 3 |
| کاملا موافق | 4 |
برای هر شرکت‌کننده، امتیازات مربوط به هر سبک فرزندپروری جداگانه جمع می‌شود تا مشخص شود والدین بیشتر به کدام سبک گرایش دارند.
۲_ تفسیر نمرات برای هر سبک فرزندپروری
پس از جمع‌آوری نمرات مربوط به هر یک از سبک‌ها، می‌توان تفسیر زیر را ارائه داد:
سبک مقتدرانه (Authoritative Parenting)
نمره بالا (۲۵ تا ۴۰): نشان‌دهنده والدینی است که بین سخت‌گیری و محبت تعادل برقرار کرده‌اند. این والدین قوانین مشخصی دارند اما به نیازهای فرزند خود نیز توجه می‌کنند.
نمره متوسط (۱۵ تا ۲۴): نشان می‌دهد که والدین تا حدودی این سبک را دارند اما ممکن است در برخی موارد کنترل بیشتری اعمال کنند یا کمتر از حد لازم تعامل داشته باشند.
نمره پایین (۰ تا ۱۴): نشان می‌دهد که والدین در اعمال قوانین و هدایت فرزند خود دچار ضعف هستند و احتمالاً از سبک‌های دیگر بیشتر استفاده می‌کنند.
سبک مستبدانه (Authoritarian Parenting)
نمره بالا (۲۵ تا ۴۰): نشان‌دهنده والدینی است که قوانین سخت‌گیرانه‌ای دارند، بر اطاعت تأکید دارند و تعامل عاطفی محدودی با فرزند برقرار می‌کنند.
نمره متوسط (۱۵ تا ۲۴): نشان می‌دهد که والدین در برخی مواقع سخت‌گیری دارند اما همچنان امکان تعامل عاطفی وجود دارد.
نمره پایین (۰ تا ۱۴): نشان‌دهنده والدینی است که کنترل زیادی روی فرزند خود ندارند و معمولاً از این سبک استفاده نمی‌کنند.
سبک سهل‌گیرانه (Permissive Parenting)
نمره بالا (۲۵ تا ۴۰): نشان‌دهنده والدینی است که کنترل بسیار کمی روی فرزند دارند، اجازه می‌دهند کودک بدون قوانین مشخص رفتار کند و معمولاً محدودیت زیادی اعمال نمی‌کنند.
نمره متوسط (۱۵ تا ۲۴): نشان‌دهنده والدینی است که گاهی کنترل کمی روی فرزند دارند اما همچنان نقش راهنما را تا حدی ایفا می‌کنند.
نمره پایین (۰ تا ۱۴): نشان‌دهنده والدینی است که ساختار مشخصی برای تربیت فرزند دارند و معمولاً از سبک‌های دیگر (مقتدرانه یا مستبدانه) استفاده می‌کنند.
نحوه تحلیل و کاربرد نتایج پرسشنامه بوری
اگر نمره سبک مقتدرانه بیشتر باشد، نشان می‌دهد که والدین به تعادل خوبی در تربیت فرزند رسیده‌اند و احتمالاً فرزندان آن‌ها مستقل، مسئولیت‌پذیر و دارای عزت نفس بالا خواهند بود.
اگر نمره سبک مستبدانه بالاتر باشد، والدین کنترل زیادی اعمال می‌کنند که می‌تواند باعث افزایش استرس، اضطراب یا نافرمانی در فرزند شود. (منبع)
اگر نمره سبک سهل‌گیرانه بیشتر باشد، والدین آزادی زیادی به کودک داده‌اند که می‌تواند باعث کاهش احساس مسئولیت و افزایش مشکلات رفتاری شود.
مشاوران و روان‌شناسان می‌توانند از نتایج این پرسشنامه برای ارزیابی و اصلاح شیوه‌های تربیتی والدین استفاده کنند. والدین می‌توانند از این نتایج برای شناخت نقاط ضعف و قوت خود و اصلاح روش‌های تربیتی بهره ببرند.
این تفسیر به والدین کمک می‌کند تا روش تربیتی خود را بهتر درک کنند و در صورت نیاز تغییراتی برای بهبود روابط خود با فرزندان ایجاد کنند.
کلام آخر
پرسشنامه سبک‌های فرزندپروری بوری ابزاری برای سنجش شیوه‌های تربیتی والدین است که سه سبک مقتدرانه، مستبدانه و سهل‌گیرانه را بررسی می‌کند. نتایج این پرسشنامه نشان می‌دهد که سبک مقتدرانه متعادل‌ترین روش تربیتی است، در حالی که سبک‌های مستبدانه و سهل‌گیرانه ممکن است مشکلاتی در رشد رفتاری و شخصیتی کودک ایجاد کنند. این ابزار به والدین کمک می‌کند تا شیوه تربیتی خود را بهتر درک کرده و در صورت نیاز تغییرات مثبتی در تعامل با فرزندانشان ایجاد کنند.
