تا حالا دیده‌اید که نوجوانتان با ذوق خاصی در زمینه‌ای مثل نقاشی، نوشتن یا حل سریع معماها فعالیت کند اما خودش هم نداند چرا در آن کار از همه بهتر است؟ استعدادیابی نوجوانان یعنی عملکرد جگرگوشه‌تان را ببینید و از دل همان کنجکاوی‌ها و علاقه‌های کوچک، استعدادهایش را کشف کنید. این مسیر نیازمند صبر، همراهی و فضای امن برای رشد است. البته حامی پروپا قرصی مثل مشاور هم نیاز دارید تا با انواع تست‌های روانشناسی نور مسیرتان شوند. شما هم دوست دارید استعدادهای نوجوانتان را به بهترین شکل پرورش دهید؟ پس تا پایان این مقاله سلام آگاهی همراه ما بمانید.
شناخت انواع هوش در استعدادیابی نوجوانان
نظریه هوش‌های چندگانه نخستین بار در سال ۱۹۸۳ توسط پروفسور هوارد گاردنر از دانشگاه هاروارد مطرح شد. برخلاف دیدگاه سنتی که هوش را به عنوان معیاری واحد برای سنجش توانایی ذهنی می‌دانست، گاردنر گفت هوش مجموعه‌ای از توانایی‌های مستقل است که هر کدام در حوزه‌های خاصی بروز پیدا می‌کنند و در صورت فراهم بودن شرایط مناسب، قابلیت رشد دارند. جناب گاردنر پای ۸ نوع هوش اصلی را به میان کشید:
- هوش زبانی: حس ظریف و عمیق نسبت به زبان، عشق به کتاب‌ها، نوشتن و خلق داستان
- هوش منطقی‌ریاضی: ذهنی نقاد و تحلیلی، با توانایی در درک اعداد، کشف منطق پنهان و لذت بردن از چالش‌های بازی‌های استراتژیک
- هوش فضایی: دارای تخیلی پویا و زنده، توانایی تجسم تصویری برجسته و حس قوی جهت‌یابی در فضاهای سه‌بعدی
- هوش جنبشی‌بدنی: تسلط برجسته بر حرکات جسمانی، شور و اشتیاق بی‌پایان به جنبش، ورزش و رقص
- هوش موسیقیایی: حس نافذ ریتم، گوش موسیقایی دقیق و توانایی خلق یا بازآفرینی موسیقی با احساس
- هوش بین‌فردی: توانایی عمیق همدلی، روحیه اجتماعی پویا، مهارت در کار گروهی و درک ژرف احساسات و نیازهای دیگران
- هوش درون‌فردی: توانایی عمیق خوداندیشی، خودآگاهی بالا و فهم دقیق و ژرف احساسات درونی
- هوش طبیعت‌گرا: علاقه‌مندی عمیق به دنیای طبیعت، نگاه سیستمی به پدیده‌ها و قدرت بالای مشاهده و دقت در جزئیات
بخشی از این هوش‌ها از طریق تست‌های روانشناسی قابل سنجش هستند، اما بخش اعظم آنها با دقت و توجه دقیق مراقبان و والدین در رفتارها و علایق روزمره کودک شناسایی می‌شوند. بیایید ببینیم چگونه استعداد فرزندتان را کشف کنید؟
استعداد هدیه‌ای نیست که فقط دریافت کنیم؛ فرصتی است که با حمایت و آزادی، به شکوفایی می‌رسد. (منبع trinity.cy)
لازم به ذکر است که برای آشنایی بیشتر با مباحث افزایش اعتماد به نفس در نوجوانان و رفتارهای جنسی خطرناک در کودکان و نوجوانان، می‌توانید به همین مقالات مراجعه کنید.
نقش والدین در استعدادیابی نوجوانان
توانایی‌های کودک زمانی که فضایی امن برای ابراز فراهم کنید، شکوفا می‌شوند. علاقه، تکرار، انگیزه درونی و آزادی برای آزمون و خطا نشانه‌های کلیدی شکل‌گیری استعداد هستند. این روند به‌تدریج اتفاق می‌افتد؛ یعنی ابتدا کودک به فعالیتی جذب می‌شود، سپس به‌طور منظم آن را انجام می‌دهد، مهارت می‌آموزد و در نهایت با انجام آن فعالیت، استعدادش را به دیگران نشان می‌دهد و این استعداد در عمل نمایان می‌شود.
برای کشف استعداد نوجوان کافی است بزرگسالان راه را هموار کنند و گاهی در لحظه‌ای کلیدی، منبع مناسب، مربی توانمند یا مسیر تازه‌ای را به او معرفی کنند. ما در این‌جا چک‌لیستی ساده اما مهم به شما می‌دهیم تا به‌راحتی نشانه‌های ظهور استعداد در نوجوان خود را شناسایی کنید و قدم‌های اول را بردارید.
- آیا نوجوان برای ساعت‌ها در فعالیتی غرق می‌شود و گذر زمان را فراموش می‌کند؟
- آیا پروژه‌ها، بازی‌ها یا داستان‌هایی خلق می‌کند و مشتاقانه آنها را با دیگران به اشتراک می‌گذارد؟
- آیا سوال‌های غیرمنتظره‌ای می‌پرسد که باعث افکار عمیقی در شما می‌شود؟
- آیا راه‌حل‌های خودش را برای مشکلات پیدا می‌کند یا دستورالعمل‌های روتین را دنبال می‌کند؟
- آیا ابتکار عمل دارد و پیشنهادهایی خاص می‌دهد؟
- آیا چیزهایی را می‌بیند که دیگران نمی‌بینند؟
- آیا با اشتیاق دوباره و دوباره به فعالیت خاصی بازمی‌گردد؟
اگر جوابتان به حداقل ۳ مورد از این سوال‌ها مثبت است، باید شاخک‌هایتان نسبت به کشف استعداد دردانه‌تان تیز شود. حالا با وسواس ببینید کودک بدون یادآوری و با شور و اشتیاق چه فعالیت‌هایی را به‌طور طبیعی و مستمر انجام می‌دهد. سپس با حوصله و مهربانی او را تشویق کنید که در فضای بدون فشار، فعالیت‌های متنوعی را تجربه کند تا فرصت کشف علاقه‌ها و توانمندی‌های پنهانش فراهم شود. در نهایت هرجا مشاهده کردید که نوجوانتان با درگیری عمیق و تمرکز خاصی در فعالیتی شرکت می‌کند، بدانید که احتمالا آنجا جایگاه استعداد نهفته او است؛ پس با تمام توان از او حمایت کنید.
استعداد یعنی ترکیبی از خلاقیت، انگیزه و قدرت ذهنی؛ وقتی این‌ها کنار هم بیایند، هر محدودیتی شکسته می‌شود! (منبع)
۱۵ روش برای استعدادیابی نوجوانان
با این ۱۵ روش نوجوانتان را صدپله به موفقیت نزدیک کنید:
۱ـ گسترش دایره تجربیات
مثلا اجازه دهید نوجوان شما تابستان در کلاس‌های مختلف مثل عکاسی، برنامه‌نویسی یا کارگاه‌های هنری شرکت کند و با تجربه‌های جدید آشنا شود.
۲ـ تشویق به کنجکاوی
وقتی نوجوان درباره طبیعت می‌پرسد که چرا برگ‌ها تغییر رنگ می‌دهند، با هم تحقیق کنید یا مستندهای علمی ببینید.
۳ـ ثبت فعالیت‌ها و احساسات
نوجوان را تشویق کنید هر شب چند دقیقه درباره فعالیت‌های روزانه و حس خودش بنویسد؛ مثلا امروز لذت کدام فعالیت به جانش نشست یا از چه کاری خسته شد.
در ضمن، اگر تمایل به یادگیری عمیق‌تری درباره‌ی فرزند پروری نوجوان و اختلال لجبازی در نوجوانان دارید، پیشنهاد میکنیم این مطالب را بخوانید.
۴ـ ایجاد فرصت کار پاره‌وقت
اجازه دهید در فروشگاه محله یا کتاب‌فروشی مشغول به کار شود تا فضای کاری را تجربه کند و بفهمد چه مهارت‌هایی دارد.
۵ـ شرکت در فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی
نوجوان را به شرکت در گروه‌های تئاتر مدرسه یا باشگاه‌های کتابخوانی دعوت کنید تا مهارت‌های اجتماعی و علاقه‌هایش شکوفا شود.
۶ـ فضای تصمیم‌گیری مستقل
وقتی پیشنهاد می‌کنید به کلاس موسیقی برود، به جای تحمیل، بگذارید خودش انتخاب کند.
۷ـ پیدا کردن مربی یا الگو
اگر نوجوان به نقاشی علاقه دارد، او را به کلاس نقاشی با استاد حرفه‌ای ببرید.
۸ـ تشویق به مشارکت فعال
اگر نوجوانتان در مسابقه علمی شرکت می‌کند، به جای اینکه فقط برای اجرا جلو رود، کمکش کنید ایده‌اش را خودش بسازد و خلاقیتش را نشان دهد.
۹ـ چالش با فرصت‌های جدید
اگر قبلا فوتبال بازی کرده، پیشنهاد دهید ورزش جدید مثل والیبال یا شنا را هم امتحان کند.
۱۰ـ شناخت و احترام به علایق فردی
اگر نوجوان به جای ورزش به بازی‌های کامپیوتری علاقه دارد، او را در این زمینه حمایت کنید و با هم‌سن‌وسال‌های ورزشکارش مقایسه نکنید.
۱۱ـ توسعه مهارت‌های اجتماعی
تشویقش کنید در کار گروهی مدرسه مثل تیم پروژه علمی یا انجمن محیط زیست شرکت کند.
۱۲ـ ارائه منابع اطلاعاتی متنوع
کتابخانه یا سایت‌های آموزشی را به او معرفی کنید تا خودش درباره رشته‌ها و فعالیت‌های مختلف اطلاعات به‌دست اورد.
۱۳ـ ارتباط با حرفه‌ای‌ها
برای نوجوان فرصت بازدید از کارگاه صنعتی یا دفتر مهندسی فراهم کنید تا با دنیای شغل‌ها آشنا شود.
۱۴ـ ترسیم چشم‌انداز و هدف‌گذاری
با هم بنشینید و درباره رویاها و اهدافش صحبت کنید؛ مثلا اگر دوست دارد پزشک شود، قدم‌های لازم را برنامه‌ریزی کنید.
۱۵ـ استفاده از خدمات مشاوره تخصصی
برای شناخت بهتر استعدادهایش، از مشاور نوجوان کاربلد نوبت بگیرید. در این جلسه‌ها مشاوران با مصاحبه و تست‌های روانشناسی به نوجوان کمک می‌کنند آگاهانه جلو رود. تعدادی از تست‌ها عبارتند از:
- تست شخصیت‌شناسی mbti
- تست استعدادیابی نوجوانان گاردنر
- تست استعدادیابی نوجوانان هالند
- تست استعدادیابی نوجوانان جانسون اوکانر
کلام آخر
در این مقاله درباره روش‌های استعدادیابی نوجوانان صحبت کردیم. در نهایت خوب دقت کنید که هر کودک استعدادی منحصربه‌فرد دارد و مقایسه با دیگران فقط سردرگمی ایجاد می‌کند. موفقیت تحصیلی تنها بخشی از مسیر است و باید به توانایی‌های خلاقانه، فنی، جسمانی و عاطفی هم توجه شود. فشارهای غیرواقعی جای حمایت را نمی‌گیرد و باید به علایق واقعی فرزندتان احترام بگذارید.
سوالات متداول
۱ـ چرا استعدادیابی برای نوجوانان اهمیت دارد؟
استعدادیابی به نوجوانان کمک می‌کند استعدادهای ذاتی خود را بشناسند و مسیر تحصیلی و شغلی مناسب‌تری انتخاب کنند. این فرآیند باعث افزایش اعتماد به نفس و توسعه مهارت‌های ویژه آنها می‌شود.
۲ـ روش‌های استعدادیابی در نوجوانان چگونه است؟
مشاهده، مصاحبه و آزمون روش‌های استعدادیابی نوجوانان هستند.
۳ـ استعدادیابی معمولا در چه سنی مطرح می‌شود؟
در دوره دبیرستان یعنی زمان انتخاب رشته و سپس زمان انتخاب رشته دانشگاه مطرح می‌شود.
