واکسن آنفولانزا برای کودکان یک روش کاملاً امن و بی‌خطر برای پیشگیری از ابتلای کودک به این بیماری ویروسی خطرناک است که می‌تواند زمینه‌ساز بیماری‌های جدی مانند برونشیت و ذات‌الریه شود. تزریق واکسن آنفولانزا در کودکان بالای 6 ماه بلامانع است و متخصصین تزریق سالانه آن را ضروری می‌دانند. در این مقاله، در این مقاله به بررسی واکسن آنفولانزا برای کودکان پرداخته‌ایم. اگر سلامتی فرزندتان برایتان اهمیت دارد، تا پایان مقاله همراه ما باشید.

بهترین زمان تزریق واکسن آنفولانزا برای کودکان کدام است؟

آنفولانزا در فصول سرد سال شیوع پیدا می‌کند و ویروس آن تا پایان بهار در سراسر جهان فعال و خطرناک است؛ بنابراین، می‌توان گفت از اول مهر تا اواخر اردیبهشت خطر ابتلا به آن وجود دارد. باتوجه‌به این که اثرات محافظتی واکسن آنفولانزا برای کودکان 14 روز بعد از تزریق آغاز می‌شوند، متخصصان توصیه می‌کنند دوز سالانه این واکسن در ماه‌های شهریور و مهر (نهایتاً آبان) دریافت شود. البته این دو نکته را در نظر داشته باشید:

• کودکانی که شرایط خاص یا بیماری‌های زمینه‌ای دارند باید کمی دیرتر از سایر هم‌سن‌وسال‌های خود واکسینه شوند؛ زیرا در برخی موارد، این شرایط خاص و بیماری‌ها اثرات محافظتی واکسن را زودتر از بین می‌برند.
• کودکانی که نیاز به دریافت دو دوز واکسن دارند باید اولین دوز را به‌محض دردسترس‌بودن دریافت کنند؛ زیرا دوز دوم باید حداقل 4 هفته بعد از دوز اول تزریق شود و بهتر است به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی کنید که قبل از شروع فصل سرما، هر دو دوز دریافت شده باشند.

بهترین سن تزریق واکسن آنفولانزا برای کودکان چه زمانی است؟

The flu vaccine is recommended for everyone 6 months of age and older.

واکسن آنفولانزا برای همه افراد 6 ماه به بالا توصیه می‌شود. KidsHealth

در واقع، بعد از 6 ماهگی سیستم ایمنی بدن کودکان به اندازه کافی رشد کرده است؛ بنابراین، به واکسن پاسخ مناسب می‌دهد. از آن‌جا که عوارض شدید آنفولانزا به‌خصوص در این سن کودکان را تهدید می‌کند، مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) به واکسن زدن کودکان در این سن تاکید دارد.

زمان مناسب تزریق واکسن آنفولانزا در کودکان شیرخوار

برای کودکان شیرخوار نیز زدن واکسن آنفولانزا را بعد از 6 ماهگی توصیه می‌کنیم. در قبل از 6 ماهگی، سیستم ایمنی بدن نوزاد هنوز خیلی رشد نکرده است؛ بنابراین، نمی‌تواند به واکسن به‌خوبی واکنش نشان دهد.

هر چند حتی بعد از زدن واکسن آنفولانزا در نوزاد شیرخواره همچنان باید افراد بیمار و مبتلا به آنفولانزا از او دور باشند، اما به‌خصوص قبل از زدن این واکسن، مهم است که کودک را از این افراد دور نگه دارید.

واکسن آنفولانزا برای کودکان چطور اثر می‌کند؟

واکسن ویروس آنفولانزا برای جلوگیری از ایجاد عفونت توسط ویروس این بیماری استفاده می‌شود. بسته به نوع واکسن، موادی مانند آنتی‌ژن در آن‌ها وجود دارند که یا ویروس غیرفعال و تضعیف شده آنفولانزا هستند، یا ویروس‌های شبیه‌سازی‌شده آن! زمانی که این مواد وارد بدن کودک می‌شوند، سیستم ایمنی بدن آن‌ها با ویروس مبارزه می‌کند و از آن جایی که واکسن حاوی ویروس ضعیف است، خطر به‌راحتی دفع می‌شود.

در جریان این برخورد اولیه بدن با ویروس آنفولانزا، سیستم ایمنی اصطلاحاً روش مبارزه با این نوع ویروس را یاد می‌گیرد و تمرین می‌کند! در نتیجه این کار، بدن موادی به نام آنتی‌بادی تولید می‌کند که مخصوص دفع این نوع به‌خصوص ویروس هستند؛ بنابراین، دفعه بعد که چنین ویروسی وارد بدن شود، سیستم ایمنی آماده مبارزه با آن است. به همین ترتیب، عوارض بیماری خفیف‌تر خواهند بود و کودک کمتر اذیت می‌شود.

چرا تزریق واکسن آنفولانزا برای کودکان ضروری است؟

واکسیناسیون از مؤثرترین روش‌های پیشگیری از بیماری‌های عفونی محسوب می‌شود و واکسن آنفولانزا برای کودکان یکی از مهم‌ترین انواع واکسن به شمار می‌رود. آنفولانزا یک بیماری ویروسی خطرناک با عوارض جدی و بعضاً کشنده است؛ بنابراین، تزریق سالانه واکسن آنفولانزا برای کودکان توسط متخصصان توصیه شده و ضروری محسوب می‌شود. اگر همچنان در رابطه‌ با تزریق واکسن آنفولانزا در کودکان شک دارید، این موارد را نیز بررسی کنید:

• کودکان به دلیل سیستم ایمنی درحال‌رشد و فقدان مهارت‌های بهداشتی کافی، بیشتر در معرض ابتلا به بیماری‌های ویروسی هستند و آن را به هم‌سن‌وسالان و اعضای خانواده منتقل می‌کنند.
• در بسیاری از موارد، بیماری‌هایی مانند ذات‌الریه، برونشیت و برخی مشکلات قلبی از یک آنفولانزای ساده در سن کم شروع می‌شوند که با تزریق واکسن به کودکان زیر 5 سال به‌راحتی قابل‌ پیشگیری خواهند بود.
• علائم آنفولانزا به حدی شدید و آزاردهنده است که بیشتر کودکان (حتی آن‌هایی که بیماری‌های زمینه‌ای ندارند) نیاز به مراقبت‌های بیمارستانی پیدا می‌کنند.
• آنفولانزا و عوارض شدیدش می‌توانند فعالیت‌های روزمره کودک و خانواده را مختل کنند و منجر به غیبت‌های پی‌درپی در مدرسه و محل کار شوند.

به گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری آمریکا (CDC)، دریافت واکسن آنفولانزای برای کودکان با شرایط زیر قویاً توصیه می‌شود:

• کودکان ۶ماهه تا ۴ساله (59 ماهه)
• کودکانی که دچار چاقی شدید هستند.
• کودکان مبتلا به اختلالات مزمن ریوی (از جمله آسم) و قلبی عروقی (به‌استثنای فشارخون سیستولیک)
• کودکانی که از انواع مشکلات کلیوی، کبدی، عصبی، هماتولوژیک یا اختلالات متابولیک (از جمله دیابت) رنج می‌برند.
• کودکانی که سیستم ایمنی بسیار ضعیفی دارند یا به دلایلی مانند مصرف برخی داروها یا ابتلا به HIV دچار سرکوب سیستم ایمنی هستند.
• کودکان ۶ماهه تا ۱۸ساله که آسپرین یا داروهای حاوی سالیسیلات دریافت می‌کنند؛ زیرا مستعد ابتلا به سندرم ری (Reye’s syndrome) ناشی از عفونت ویروسی خواهند بود.

چنین کودکانی در گروه پر خطر قرار می‌گیرند؛ زیرا به دلیل شرایط خاص یا سن، مستعد تشدید عوارض خطرناک بیماری آنفولانزا و آسیب شدید هستند. از طرفی، در نظر داشته باشید که ابتلا به آنفولانزا برای تمام افرادی که چنین شرایطی داشته باشند یا سالمند و باردار باشند به‌شدت خطرناک است. در صورت واکسینه کردن کودکتان، از احتمال انتقال آنفولانزا به سایر افراد خانواده که در این گروه‌های پرخطر قرار می‌گیرند نیز جلوگیری خواهید کرد.

کودکان با مراقبت از خود نیز می‌توانند جلوی آسیب‌دیدگی بدن‌شان را بگیرند؛ مثلاً باید بهداشت فردی را رعایت کنند. راستی، ما در یک مقاله جداگانه درباره آموزش بهداشت فردی به کودکان صحبت می‌کنیم.

محدودیت‌های تزریق واکسن آنفولانزا برای کودکان چیست؟

بسته به نوع آن، واکسن آنفولانزا برای کودکان ۶ماهه تا ۱۷ساله ارائه می‌شود و معمولاً محدودیتی برای آن وجود ندارد؛ بااین‌حال، حتماً با پزشک مشورت کنید و نکات زیر را در نظر داشته باشید:

• تزریق واکسن آنفولانزا در کودکان زیر 6 ماه مجاز نیست.
• اگر کودک دچار بیماری حادی است، باید تا زمان بهبودی کامل صبر کنید و سپس واکسن بزنید.
• تزریق واکسن آنفولانزا در کودکانی که سابقه واکنش آلرژیک به این واکسن یا هر واکسن دیگری دارند باید با مشورت پزشک انجام شود.
• تزریق واکسن آنفولانزا در کودکان مبتلا به انواع بیماری‌های التهابی (مانند سندروم گیلن‌باره Guillain-Barré) توصیه نمی‌شود.

البته این محدودیت‌ها به نوع واکسن، سن کودک و شرایط به‌خصوص او بستگی دارند؛ بنابراین، شما باید حتماً با پزشک مشورت کرده و به صلاحدید ایشان عمل کنید.

دقت داشته باشید که علاوه بر تزریق واکسن کودک شما باید تغذیه خوبی نیز داشته باشد، مقالات زیر می‌تواند اطلاعات مفیدی را در این زمینه در اختیار شما قرار دهد:

• انواع میان وعده برای کودکان
• انواع آبمیوه های مفید برای کودکان
• فواید امگا 3 برای کودکان
• غذاهای سرشار از آهن برای کودکان

چند نوع واکسن آنفولانزا برای کودکان وجود دارد؟

انواع متنوعی واکسن آنفولانزا برای کودکان وجود دارند که تفاوت اصلی آن‌ها در ساختار و رویکرد تولیدشان است. بررسی تمام انواع این واکسن کمی تخصصی است و در حوصله این مقاله نمی‌گنجد؛ اما به‌عنوان والدین، باید بدانید که دو نوع کلی واکسن در دسترس هستند:

• واکسن تزریقی آنفولانزا که خود دو نوع دارند؛ برخی با ویروس آنفولانزای غیرفعال ساخته می‌شوند و برخی بدون هیچ‌گونه ویروس فعال یا غیرفعال آنفولانزا.
• واکسن استنشاقی آنفولانزا که با ویروس آنفولانزای زنده و تضعیف شده ساخته شده و با اسپری بینی تزریق می‌شوند.

پزشک بهتر از هر کسی می‌داند چه نوع واکسنی مناسب کودک شما است و تنها کاری که باید بکنید، این است که قبل از تزریق شرایط به‌خصوص کودک (بیماری‌های زمینه‌ای و غیره) را به پرستار یادآوری کنید.

در نهایت، اکثر کودکانی که واجد شرایط دریافت واکسن آنفولانزا هستند می‌توانند از نوع استنشاقی آن (همان اسپری بینی) نیز استفاده کنند؛ اما اگر موارد زیر درمورد کودکتان صدق می‌کنند، بهتر است با همان نوع تزریقی پیش بروید:

• زیر 2 سال سن دارد.
• یک واکنش آلرژیک جدی (آنافیلاکسی) نسبت به دوز قبلی واکسن استنشاقی از خود نشان داده است.
• به یک یا چند ماده تشکیل‌دهنده اسپری بینی (ژلاتین، نئومایسین یا جنتامایسین) حساسیت جدی دارد.
• آلرژی شدید به تخم‌مرغ دارد.
• سیستم ایمنی شدیداً ضعیفی داشته باشد یا با کسی زندگی کند که سیستم ایمنی ضعیفی دارد؛ مانند افرادی که پیوند مغز استخوان داشته‌اند.
• با سطوحی از آسم درگیر است که نیاز به مراقبت‌های ویژه پزشکی یا مصرف طولانی‌مدت داروهای استروئیدی با دوز بالا دارد.
• علائم آسم او در 72 ساعت گذشته به هر علتی تشدید شده اند و نشانه هایی مانند خس خس سینه یا افزایش نیاز به اسپری آسم در کودک مشاهده می‌شوند.
• کودکانی که سالیسیلات درمانی می‌کنند و مرتب آسپرین مصرف می‌کنند.

توجه داشته باشید عبارت آلرژی شدید در تمام این موارد، به حساسیتی اطلاق می‌شود که عوارض شدید آن منجر به بستری‌شدن کودک در بیمارستان و دریافت مراقبت‌های ویژه خواهند شد. آلرژی کودکان (بررسی 0 تا 100 علائم، نشانه‌ها، روش پیشگیری و درمان)

فارغ از نوع واکسن، توجه داشته باشید که واکسن آنفولانزا برای کودکان باید در دوره سلامتی تزریق شود؛ یعنی اگر کودکتان دچار بیماری آنفولانزا شده است، باید قبل از تزریق واکسن نسبت به بهبودی او اطمینان حال کرده باشید.

نحوه تزریق واکسن آنفولانزا برای کودکان چگونه است؟

جدیدترین و مؤثرترین انواع واکسن آنفولانزا برای کودکان همان نوع استنشاقی هستند که به‌صورت اسپری بینی کاملاً سریع و بدون درد در هر سوراخ بینی تزریق می‌شوند؛ بااین‌حال، بیشتر واکسن‌های موجود در ایران معمولاً از نوع تزریقی هستند که به دو صورت عضلانی و زیرجلدی عمیق به بازو یا ران کودک تزریق می‌شوند. واکسن آنفولانزا در کودکان زیر 3 سال در بخش کناری عضله ران یا عضله دلتوئید بازو و برای کودکان بالای 3 سال، تنها در بازو تزریق می‌شود.

دوز مناسب و دفعات تزریق واکسن آنفولانزا در کودکان کدام است؟

دوز مناسب و دفعات تزریق واکسن آنفولانزا برای کودکان به سن، سوابق دریافت واکسن و بیماری‌های زمینه‌ای او بستگی خواهند داشت که باید توسط پزشک بررسی شوند. تزریق یک دوز واکسن برای کودک 7 ماه به بالایی که سابقه دریافت واکسن داشته باشد، کافی خواهد بود؛ مگر این که

• کودک دچار بیماری‌های زمینه‌ای باشد،
• کودک 6 ماه تا 9 سال تا به حال واکسن آنفولانزا دریافت نکرده باشد،
• والدین مطمئن نیستند کودک سال گذشته واکسن زده است یا خیر.

اگر این سه مورد برای کودک شما صادق است، توصیه می‌کنیم برای افزایش محافظت و تأثیرگذاری واکسن، دوز دوم آن را چهار هفته بعد از دوز اول تزریق کنید. هر دوز واکسن 0.5 میلی‌لیتر است و بعد از دو نوبت اول، در دوره‌های سالانه تمدید خواهد شد. ضمن آن که واکسن آنفولانزا تداخلی با سایر واکسن‌ها ندارد و کودک می‌تواند آن را همراه سایر واکسن‌ها در یک نوبت دریافت کند.

تأثیر واکسن آنفولانزا برای کودکان به چه صورت است؟

از زمان تزریق واکسن آنفولانزا در کودکان، حدود 14 روز طول می‌کشد تا بدن آنتی‌بادی‌های محافظتی در برابر ویروس را تولید کند. در این مدت، کودک همچنان مستعد ابتلا به آنفولانزا خواهد بود؛ زیرا اثرات محافظتی واکسن هنوز فعال نشده‌اند.

طبق تحقیقات، هر دوز واکسن آنفولانزا برای کودکان بین 4 تا 6 ماه مؤثر خواهد بود و از کودک در برابر سویه‌های این بیماری محافظت خواهد کرد. بعدازاین زمان، تأثیر محافظتی واکسن کم‌کم کاهش پیدا می‌کند. علاوه بر این، ویروس آنفولانزا از آن دسته ویروس‌هایی است که اصطلاحاً هر سال آپدیت می‌شود و واکسن‌های سال قبل برای انواع جدید آن کاربرد نخواهند داشت. به همین علت است که متخصصان توصیه می‌کنند واکسن آنفولانزا برای کودکان در دوره‌های سالانه و قبل از شروع فصل شیوع آن تزریق شود تا اثرات محافظتی بیشتری ارائه دهد.

توجه داشته باشید که حتی در صورت دریافت دوزهای مناسب واکسن آنفولانزا در کودکان، آن‌ها همچنان مستعد ابتلا به این بیماری هستند؛ زیرا واکسن آنفولانزا برای کودکان

• محافظت کامل ندارد و حدود 60 درصد از ابتلا به آنفولانزا جلوگیری خواهد کرد.
• به‌گونه‌ای تنظیم شده است که در برابر سویه‌های رایج و شناخته شده این بیماری ایمنی ایجاد کند، نه تمام آن‌ها.

بنابراین، اگر کودکتان دچار این بیماری شد تعجب نکنید؛ اما خیالتان راحت باشد که به لطف واکسن، دوره نقاهت کودک بسیار سریع‌تر طی خواهد شد و او عوارض جدی و دردناکی را تجربه نخواهد کرد.

با وجود تاثیر بالای واکسن آنفولانزا، ممکن است برخی کودکان در زدن واکسن لجبازی کنند. در این‌جا، شما باید طریقه رفتار با کودک حرف گوش نکن را بدانید تا برخورد مناسبی داشته باشید. راستی، ما در یک مقاله با عنوان «لجبازی کودک»، شیوه رفتار با کودکان لجباز را هم بررسی کرده‌ایم.

عوارض واکسن آنفولانزا برای کودکان چیست؟

بسیاری از والدین می‌پرسند آیا واکسن آنفولانزا برای کودکان ضرر یا عوارض دارد؟

باتوجه‌به ماهیت واکسن که ویروس غیرفعال و تضعیف شده را وارد بدن می‌کند، تجربه عوارضی مشابه بیماری موردنظر دور از ذهن نخواهد بود. بااین‌حال، این چند نکته را به‌خاطر داشته باشید:

• واکسن آنفولانزا برای کودکان هرگز منجر به ابتلا به آنفولانزا نخواهد شد.
• شایع‌ترین عوارض جانبی واکسن آنفولانزا در کودکان بسیار خفیف هستند و در عرض 1 تا 3 روز بهبود میابند.
• بسیاری از کودکان عوارض جدی تجربه نمی‌کنند و به‌طورکلی، شدت تجربه عوارض و انواع آن‌ها در هر کودک متفاوت خواهد بود.
• تب یکی از شایع‌ترین عوارض تزریق واکسن آنفولانزا در کودکان است و معمولاً با درمان‌های خانگی بهبود خواهد یافت.

عوارض جانبی دریافت انواع تزریقی یا استنشاقی واکسن آنفولانزا در کودکان به شرح زیر هستند:

• تب و لرز و تعریق
• سردرد و سرگیجه
• ازدست‌دادن اشتها
• بدن‌درد و دردهای عضلانی
• مسدودشدن یا آبریزش بینی
• احساس خستگی، ضعف و بی‌حالی
• درد، تورم یا قرمزی در محل تزریق
• تحریک‌پذیری عاطفی و پرخاشگری

بهترین نوع واکسن آنفولانزا برای کودکان

در این جدول، بهترین نوع واکسن برای کودکان را بررسی می‌کنیم:

• نکته 1: برای کودکان زیر 1 سال، فقط واکسن‌های نوع غیرفعال تزریقی را پیشنهاد می‌دهیم. عوارض واکسن آنفولانزا در کودکان زیر 1 سال در صورت تزریق ممکن است جدی باشد.
• نکته 2: واکسن‌های نوع اسپری بینی (زنده ضعیف شده)، برای کودکان بالای 2 سال یا کودکانی با بیماری‌های زمینه‌ای ممنوع هستند.
• نکته 3: به هیچ عنوان بدون مشورت با پزشک متخصص، واکسن نزنید. پزشک باید بهترین نوع را با توجه به شرایط خاص فرزندتان معرفی کند.

قیمت واکسن آنفولانزا برای کودکان

در این جدول، قیمت واکسن آنفولانزا را بر اساس آخرین داده‌ها (سال 1403) بررسی می‌کنیم:

• نکته 1: قیمت واکسن‌ها بر اساس برند و کشور سازنده آن‌ها ممکن است متفاوت باشد.
• نکته 2: این قیمت‌ها به خرید داروخانه هستند و ممکن است قیمت‌شان در برخی مراکز به‌صورت جداگانه محاسبه شود.

کلام آخر

باوجود مزایای فراوان واکسن آنفولانزا برای کودکان، بسیاری از والدین همچنان تمایلی به واکسینه کردن کودکان خود ندارند. اغلب این والدین فکر می‌کنند محافظت 60 درصدی واکسن ارزشش را ندارد و کودک به‌هرحال بیمار خواهد شد. در پاسخ به این والدین، باید دوباره به بخش ضرورت واکسن برگردیم و یادآوری کنیم که عوارض بیماری آنفولانزا می‌تواند منجر به بیماری‌هایی مانند پنومونی، اختلال عملکرد مغز (آنسفالوپاتی)، مشکلات سینوسی و عفونت گوش شود که آسیب‌های جبران‌ناپذیری به دنبال خواهند داشت.

منابع

• NHS UK
• CDC
• UK Health Security Agency
• CDC Flu
• Mayo Clinic