اسباب‌بازی‌ها یکی از عوامل کلیدی در رشد جسمی و روانی کودکان هستند. طبق تحقیقی که توسط انجمن روان‌شناسی آمریکا (APA) انجام شده، کودکانی که در محیطی غنی از اسباب‌بازی‌های متنوع و آموزشی بازی می‌کنند، در مهارت‌های حل مسئله و خلاقیت، ۳۰٪ پیشرفت بیشتری نشان می‌دهند. بازی با اسباب‌بازی‌ها فقط یک سرگرمی نیست؛ بلکه به رشد حواس، تقویت عضلات، یادگیری تعاملات اجتماعی، و حتی آماده‌سازی کودک برای زندگی در بزرگسالی کمک می‌کند. اما چالش والدین اینجاست که چطور اسباب‌بازی‌هایی را انتخاب کنند که هم مناسب سن کودکشان باشد و هم به رشد همه‌جانبه او کمک کند. در این مقاله درباره ویژگی‌های اسباب‌بازی‌های مفید و راهنمای انتخاب اسباب‌بازی در سنین مختلف صحبت می‌کنیم.

تأثیر بازی با اسباب‌بازی برای کودکان

بازی با اسباب‌بازی‌ها بیش از یک فعالیت تفریحی است؛ بچه‌ها در بازی رشد می‌کنند، یاد می‌گیرند و همه جوانب جسمی و روانی خود را محک می‌زنند. انتخاب اسباب‌بازی‌های مناسب برای کودک به رشد همه جانبه او کمک می‌کند. هرکدام از اسباب‌بازی‌ها تأثیر منحصربفردی روی کودک دارند؛ به همین دلیل مهم است که اسباب بازی‌های متنوعی برای فرزندتان تهیه کنید. در ادامه توضیح می‌دهیم هر دسته از اسباب‌بازی‌ها چه فوایدی برای فرزند شما دارند.

• اسباب‌بازی‌های حرکتی مثل توپ، ماشین یا هواپیماهای کنترلی مهارت‌های جسمانی کودک را ارتقا می‌دهند. با این اسباب بازی‌ها کودک یاد می‌گیرد به‌صورت هماهنگ از اندام‌های مختلفش استفاده کند.
• پازل‌ها، لگوها، و بازی‌های فکری مهارت‌های شناختی مانند توانایی حل مسئله و تفکر منطقی را به کودک یاد می‌دهند.
• بازی‌های نقش‌آفرینی مثل عروسک بازی، لوازم مشاغل مختلف و لوازم آشپزی به کودک کمک می‌کنند احساسات خود را بشناسند و تعامل با دیگران را تمرین کنند. این اسباب بازی‌ها حتی به شناخت استعدادهای کودک هم کمک می‌کنند.
• اسباب بازی‌های هنری مثل خمیر بازی یا مداد رنگی خلاقیت و قهوه تخیل کودک را پرورش می‌دهند.

ویژگی‌های اسباب‌بازی‌های مفید برای کودکان

برای خرید بهترین اسباب بازی‌ها ابتدا باید ویژگی‌های کلی اسباب بازی مناسب را بشناسید. بعد از آن باید انتخاب کنید که چه نوع اسباب بازی برای فرزند یا کودک مخاطب شما مناسب است و برای سن او طراحی شده. در نهایت با توجه به سلیقه کودک، اسباب بازی که می‌دانید بیشتر دوست دارد را برای او بخرید.

در ادامه لیست مهم‌ترین ویژگی‌های اسباب بازی‌های مناسب برای کودکان را ارائه می‌دهیم:

• ایمن و دارای استانداردهای لازم در تولید.
• متناسب با سن و توانایی‌های کودک.
• طراحی‌شده برای تقویت یک یا چند مهارت خاص در کودک.
• سرگرم‌کننده بودن
• جذابیت برای کودک

راهنمای انتخاب اسباب‌بازی برای بچه‌ها در سنین مختلف

کودکان در هر مرحله از رشد، مهارت‌ها و نیازهای متفاوتی دارند. بعضی از خانواده‌ها اسباب بازی‌ها را با توجه به جنسیت هم تفکیک می‌کنند، اما این کار چندان درست نیست. مثلا شاید تصور کنید عروسک یک اسباب بازی دخترانه است و ماشین یک اسباب بازی پسرانه. اما پسرها از حس مراقبت از یک عروسک لذت می‌برند و دخترها هم هیجان کنترل کردن ماشین کنترلی را دوست دارند. پس قبل از جنسیت، به علاقه‌های کودکی که قصد خرید اسباب بازی برای او دارید، توجه کنید و دقت داشته باشید که اسباب‌بازی‌ها باید متناسب با توانایی‌های جسمی، شناختی، و عاطفی آن‌ها انتخاب شوند. در ادامه اسباب بازی‌های مناسب برای سنین مختلف را معرفی می‌کنیم.

انتخاب اسباب‌بازی برای کودکان زیر ۳ سال

در این سن، کودکان در حال کشف محیط اطراف هستند و اسباب‌بازی‌ها باید به رشد حواس پنج‌گانه آن‌ها کمک می‌کنند. برای این گروه سنی اسباب بازی‌هایی بخرید که رنگ‌های شاد دارند. اگر قصد دارید عروسک متحرک بخرید، مطمئن شوید که موسیقی آرامی دارد و حرکت‌های تکراری و یکنواخت اجرا می‌کند. اسباب‌بازی‌های هیجان انگیز مثل «ماشین وحشی» برای این گروه سنی مناسب نیست.

دقت کنید که بچه‌ها در این سن برای کشف دنیای پیرامون بسیار از دهان استفاده می‌کنند. پس دقت کنید اسباب بازی انتخاب شما قطعه کوچک قابل بلعیدن یا جنس نامناسب نداشته باشد و به کودک آسیب نرساند. به طور کلی جغجغه، توپ‌های نرم، حلقه‌های پلاستیکی، کتاب‌های پارچه‌ای و عروسک‌های نرم بهترین انتخاب برای بچه‌های چند ماهه تا سه ساله هستند.

انتخاب اسباب‌بازی برای کودکان ۳ تا ۶ سال

کودکان در این سن به دنبال بازی‌هایی هستند که خلاقیت آن‌ها را به چالش بکشد. در این سن زمان تقویت مهارت‌های مختلف و رشد کودک فرا رسیده است. پس باید اسباب بازی‌هایی بخرید که به رشد روانی آن‌ها از جنبه‌های مختلف کمک می‌کند. اسباب بازی‌هایی که در ادامه نام می‌بریم، برای این گروه سنی مناسب هستند:

• لگوها، پازل‌های ساده و ابزارهای هنری مثل مداد رنگی و خمیر بازی
• بازی‌های نقش‌آفرینی، مثل آشپزی یا عروسک‌بازی
• بازی‌های حرکتی مثل سه‌چرخه، ماشین، تاب و توپ

انتخاب اسباب‌بازی برای کودکان ۶ تا ۱۰ سال

در این سن بچه‌ها مهارت‌های مختلف را یاد گرفته‌اند و بیشتر دوست دارند به‌صورت جمعی با همسن و سال‌هایشان بازی کنند. البته آن‌ها هنوز هم برای خلوت به بازی نیاز دارند پس اسباب بازی‌هایی که در ادامه نام می‌بریم برای این سن مناسب هستند:.

• پازل‌های پیچیده‌تر مثل مگنت‌ها، بازی‌های فکری و کیت‌های علمی
• ابزارهای ورزشی مثل طناب، اسکیت دوچرخه‌
• بازی‌های رومیزی (Board Games)

چه اسباب‌بازی‌هایی برای کودکان مناسب نیستند؟

اسباب‌بازی‌های نامناسب ممکن است به سلامت جسمی و روانی کودک آسیب بزنند. به همین دلیل لازم است که در انتخاب این هدیه‌ها برای فرزندتان دقت زیادی داشته باشید. بعضی اسباب‌بازی‌ها ممکن است از پلاستیک‌های بازیافتی با کیفیت پایین یا رنگ‌های حاوی مواد شیمیایی مضر ساخته شده باشند. این وسایل معمولا بوی نامطبوع یا تند دارند، رنگ‌هایشان پوسته‌پوسته می‌شود و به راحتی از سطح اسباب بازی جدا می‌شود و برچسب استاندارد هم ندارند.

اسباب بازی‌های که قطعات ریز و قابل جدا شدن دارند، برای بچه‌ها انتخاب مناسبی نیستند. بچه‌های زیر ۳ سال ممکن است این قطعات را ببلعند و بچه‌های بزرگ‌تر هم گاهی از سر بازیگوشی قطعات کلیدی را گم می‌کنند و دیگر نمی‌توانند از اسباب بازی‌هایشان استفاده کنند. پس تا حد امکان اسباب‌بازی‌های یکپارچه یا دارای چند قطعه بزرگ برای بچه‌ها انتخاب کنید. همچنین دقت کنید که وسایلی که برای بچه‌ها می‌خرید، لبه‌های تیز و برنده نداشته باشند.

بعضی از اسباب بازی‌ها آموزه‌های نامناسبی برای بچه‌ها دارند. مثلا اسلحه‌های اسباب بازی که با ظاهری شبیه به اسلحه‌های واقعی ساخته شده‌اند، فیگورهای شخصیت‌های ترسناک یا عروسک‌های ترسناک بیشتر از اینکه سرگرم‌کننده باشند، به سلامت روان بچه‌ها آسیب می‌رسانند.

برای پیشگیری از خرید اسباب بازی‌های نامناسب  برای کودکان به نکات زیر توجه داشته باشید:

• همیشه برچسب استاندارد یا گواهی ایمنی اسباب‌بازی را بررسی کنید.
• اسباب‌بازی را از فروشگاه‌های معتبر خریداری کنید.
• از خرید وسایلی که ظاهر آن‌ها نامطمئن یا بی‌کیفیت به نظر می‌رسد، اجتناب کنید.
• برای انتخاب اسباب بازی از خود کودک یا پدر و مادرش کمک بگیرید.

با رعایت این نکات از آسیب‌های احتمالی به کودک جلوگیری می‌کنید و تجربه‌ای ایمن و شاد برای او فراهم خواهید کرد.

چرا فرزند شما با اسباب‌بازی‌هایش بازی نمی‌کند؟

بعضی از بچه‌ها اسباب بازی‌های متنوعی دارندف اما به سراغ آن‌ها نمی‌روند و حتی بهانه‌گیری می‌کنند. اگر کودک شما با اسباب‌بازی‌هایش بازی نمی‌کند، نگران نباشید! فرزند شما تنها بچه‌ای نیست که به اسباب بازی‌ها علاقه نشان نمی‌دهد. این موضوع دلایل متنوعی دارد که می‌توان آن‌ها را شناسایی و حل کرد. در ادامه، رایج‌ترین دلایل و راهکارهای آن‌ها را بررسی می‌کنیم:

• اسباب‌بازی‌ها متناسب با سن یا علاقه کودک نیستند
• کودک در کنار بازی، به تعامل و زمانی که پدرومادر برای او صرف می‌کنند هم نیاز دارد.
• کودک درگیر مسائل عاطفی یا روانی است
• اسباب‌بازی‌ها تکراری و خسته‌کننده هستند
• تعداد زیاد اسباب‌بازی‌ها باعث سردرگمی شده است

برای حل این مسائل به نکات زیر توجه داشته باشید:

• قبل از خرید، به گروه سنی درج‌شده روی بسته‌بندی توجه کنید.
• علایق کودک را درک کنید؛ مثلاً اگر او عاشق نقاشی است، وسایل هنری تهیه کنید.
• اگر فرزندتان بیش از حد اسباب بازی دارد، تعداد محدودی از آن‌ها را در دسترس او بگذارید تا انتخاب برایش ساده‌تر باشد.
• درباره احساسات کودک از او بپرسید که چرا با اسباب بازی‌هایش بازی نمی‌کند.
• اسباب بازی‌هایی با قابلیت شخصی‌سازی برای او بخرید، لگو یا خمیر بازی بهترین انتخاب‌های این گروه هستند.

سخن پایانی

انتخاب اسباب‌بازی مناسب برای کودکان فقط یک خرید ساده نیست؛ بلکه سرمایه‌گذاری در رشد جسمی، شناختی، و عاطفی آن‌هاست. با شناخت نیازهای کودک در هر سن و انتخاب اسباب‌بازی‌هایی که متناسب با این نیازها هستند، می‌توانید به فرزندتان کمک کنید مهارت‌های مختلفی را یاد بگیرد و با دنیای اطرافش بهتر ارتباط برقرار کند. در این مقاله راهنمای انتخاب اسباب بازی برای کودکان، ویژگی‌های مهمی که باید برای خرید به آن‌ها توجه داشته باشید و اسباب بازی‌های مناسب برای کودکان در سنین مختلف را ارائه دادیم. احتمالا اکنون می‌دانید چه بازی جدیدی برای فرزند یا عزیز خود بخرید و او را خوشحال کنید.