آلفرد آدلر یکی از مشهورترین نظریه‌پردازان روانشناسی است که دیدگاهی مثبت و البته موثر برای فرزندپروری کودکان ارائه داده است. سبک فرزند آدلر بر سه فرض دارد:
- هدف اصلی کودک دستیابی به احساس تعلق و مهم بودن است
- همه رفتارها هدف‌گرا هستند
- کودک بدرفتار کودکی دلسرد است
آدلر همچنین برای فرزند پروری کودک تکنیک‌های کاربردی مثل:
- کشف علت هر بدرفتاری در کودک
- تمرکز بر تشویق به جای تنیبه
- دادن حق انتخاب
- و …
نیز معرفی کرده است. در این مقاله از سایت سلام آگاهی قصد داریم به سراغ معرفی روش تربیتی آدلر برویم که به گفته او برای همه کودکان آثار بسیار مثبتی را دارد.
سبک فرزند پروی آدلر چیست؟
آلفرد آدلر، روانشناس مثبت‌نگر، تئوری خود را در ارتباط با سبک فرزند پروری کودک در اوایل قرن بیستم ارائه کرد. آدلر معتقد بود تمامی راهکارهای مقابله‌ای که فرد در طول زندگی خود از آن‌ها استفاده می‌کند، از ارتباط او با والدینش و میزان اهمیتی که در خانواده خود احساس می‌کند شکل می‌گیرد. بر خلاف نگرش غالب در آن زمان، آدلر معتقد بود که با هر کودک باید به عنوان یک فرد منحصر به فرد رفتار کرد و به او احترام گذاشت.
ایده فرزند پروری آدلر این بود که کودکان شایسته احترام هستند و والدین باید توقعات واقع‌بینانه‌ای از کودک خود داشته باشند. اما در مقابل، والدین نباید کودک خود را لوس کنند و باید قوانین و محدودیت‌هایی نیز در خانه وجود داشته باشد. والدین همچنین باید انتظارات خود را از کودک به صورت واضح منتقل کنند تا کودک بداند چه باید بکند. به این ترتیب، این ایده منجر به تولد سه سبک فرزند پروری شد:
- دموکرات: این سبک خانواده ها را تشویق می‌کند تا با یکدیگر ارتباط برقرار کنند، گوش دهند و به یکدیگر احترام بگذارند و به فرزندان مسئولیت دهند و آن‌ها را تشویق کنند. هدف اصلی این سبک کمک به کودکان در احساس تعلق و ارتباط است.
- انضباط مثبت: این سبک بر اساس مدل آدلری است و تنبیه و پاداش را به نفع تشویق حذف می‌کند. هدف اصلی این سبک کمک به کودکان برای یافتن اهمیت و تعلق به روش‌های مفید اجتماعی است.
- فرزندپروری فعال: این سبک بر اهداف روانی و رفتاری کودک، پیامدهای منطقی، احترام متقابل و تکنیک‌های تشویق تاکید دارد.
آدلر با تاکید بر اهمیت تجربیات اولیه کودک به ویژه در پنج سال اول گفت که سبک‌های فرزندپروری می‌تواند به کودکان در مقابله با احساس حقارت که ریشه بسیاری از مشکلات است کمک کند (منبع).
بیشتر بخوانید:
اما فرزند پروری آدلر بر سه فرض استوار است:
فرض اول: هدف اصلی کودک دستیابی به احساس تعلق و مهم بودن است
احساس تعلق در روانشناسی به معنی این است که فرد احساس کند دیگران او را می‌خواهند و به افراد یا مکانی مرتبط است. برای یک کودک، تعلق به این معناست که از نظر عاطفی با افراد مهم زندگی‌اش ارتباط برقرار کند و از اینکه در خانواده جایگاهی دارد، مطمئن باشد. در صورتی که تغییرات مهم و بزرگی در خانواده رخ دهد، مانند وقتی که خواهر یا برادر جدیدی متولد می‌شود یا والدین کودک از هم جدا می‌شوند، احساس تعلق در کودک ضعیف می‌شود. این نوع تغییرات می‌تواند رفتارهایی مانند خشم، گوشه‌گیری و .. را در کودک به دنبال داشته باشند.
بیشتر بخوانید: تربیت بچه ای که حرف زشت میزنه
از سوی دیگر، احساس مهم بودن به معنای احساس توانایی و نیاز است. یک کودک باید بداند که می‌تواند با کمک کردن، تغییری در خانواده ایجاد کند. علاوه بر این، او باید بتواند قدرت شخصی خود را بر دنیای خود اعمال کند. اگر بچه‌ها در خانواده نتوانند اراده آزاد داشته باشند، ممکن است از رفتارهای دیگر مثل لجبازی، جیغ و داد کردن و .. استفاده کنند تا والدین متوجه شوند آن‌ها نیز قدرتمند هستند.
فرض دوم: همه رفتارها هدف گرا هستند
کمی به رفتارهای کودک خود دقت کنید؛ مثلا زمانی را به خاطر بیاورید که فرزندان شما بر سر غذا دعوا می‌کردند یا وقتی که کودک شما از نوشتن تکالیف مدرسه خودداری می‌کرد. از نظر آدلر، هیچ یک از این رفتارها تصادفی نیست و هر کدام با هدفی اجرا می‌شوند. آدلر می‌گوید کودک رفتارهای نادرست را با هدف رسیدن به احساس تعلق و مهم بودن انجام می‌دهد. بنابراین، زمانی که والدین متوجه شوند پشت این رفتارها چیست بهتر می‌توانند به آن‌ها پاسخ دهند.
بیشتر بخوانید:
فرض سوم: کودک بدرفتار کودکی دلسرد است
مدل فرزند پروری مثبت آدلر بر این فرض شکل گرفته که همه کودکان با نیت و میل به انجام کار درست متولد می‌شوند. از نظر آدلر، رفتارهایی مانند بداخلاقی، سرکشی، لجبازی و غیره به این معنا نیست که کودک شما بد است. بلکه این نشان می‌دهد نیازهای تعلق و مهم بودن در کودک برآورده نشده‌اند و والدین باید بدانند یک چیزی درست نیست.
مزیت های سبک فرزند پروری آدلر
تحقیقات بسیاری وجود دارند که نشان می‌دهند فرزند پروری مثبت می‌تواند از نوزادی تا بزرگسالی برای کودک فواید مختلفی داشته باشد. والدینی که این رویکرد را برای تربیت فرزند خود انتخاب می‌کنند همچنین می‌توانند روابط سازنده‌تری را با کودک خود شکل دهند و به طور کلی خانواده آرام‌تری را داشته باشند. کودکانی که با سبک فرزند پروری آدلر تربیت می‌شوند همچنین عملکرد بهتری را در مدرسه از خود نشان می‌دهند.
فرزندپروری مثبت به والدین کمک می کند تا فرزندانی را تربیت کنند که:
- از نظر عاطفی با خانواده خود ارتباط خوبی برقرار می‌کنند و از محبت خانواده خود مطمئن هستند و بنابراین اعتماد به نفس بیشتری دارند.
- مستقل هستند و برای هر چیز کوچکی نیازی به کمک ندارند.
- با دیگران همدلی دارند، زیرا می‌دانند که دیگران به آن‌ها اهمیت می‌دهند.
- می‌دانند کارهایی که انجام می‌دهند عواقبی دارند.
به طور کلی، در خانواده‌هایی که روش فرزند پروری آدلر را پیش می‌گیرند، والدین و فرزندان پیوند قوی‌تری با هم دارند و تمرکز پدر و مادر به جای تنبیه بیشتر بر عشق به فرزند است. تحقیقات نشان داده است نوجوانانی که با سبک فرزند پروری مثبت تربیت شده‌اند و والدین خود را محکم و پاسخگو می‌دانند، در معرض خطر کمتری برای سیگار کشیدن و خشونت‌های رفتاری هستند.
بیشتر بخوانید:
تکنیک های فرزند پروری آدلر
بسیاری از افراد تصور می‌کنند فرزند پروری آدلر روشی است که کودک در آن هر رفتاری بخواهد انجام می‌دهد و کارهای او هیچ عواقبی ندارند. این در حالی است که در فرزندپروری مثبت، والدین با استفاده از انتظارات روشن و توانمندسازی فرزند خود، کودکانی تاب‌آور و توانا تربیت می‌کنند و در صورتی که رفتارهای نادرست رخ دهد، پیامدهای منطقی و متناسب با رفتار را در نظر می‌گیرند.
در ادامه به معرفی چند تکنیک از فرزند پروری آدلر می‌پردازیم تا شما نیز بتوانید سبک تربیتی خود را تغییر دهید.
1ـ بدانید که هر رفتار نادرستی علتی دارد
همانطور که گفتیم، به اعتقاد آدلر همه کودکان تمایل به رفتار درست و رسیدن به احساس تعلق و مهم بودن دارند. بنابراین، اگر متوجه رفتار نادرستی در کودک خود شدید، باید بدانید مشکلی وجود دارد و شما باید ریشه آن مشکل را پیدا کنید. از دید این سبک فرزند پروری، رفتارهای نادرست به دلیل این است که احساس تعلق و مهم بودن کودک به درستی ارضا نشده است. بنابراین، پس از مشاهده رفتار نادرست در کودک، از خود بپرسید کودک من با این رفتار قصد دارد چه چیزی را به من نشان دهد، به این ترتیب می‌توانید علت رفتار را شناسایی و آن را حل کنید.
بیشتر بخوانید:
2ـ تمرکز خود را به جای تنبیه بر روی تربیت بگذارید
مهم‌ترین تفاوت سبک فرزند پروری مثبت با سایر سبک‌های تربیتی، تمرکز آن به روی تربیت و تشویق به جای تنبیه است. آدلر می‌گوید هر رفتاری که تقویت دریافت کند، در کودک افزایش می‌یاد. بنابراین، والدین باید زمانی که رفتار نادرستی را مشاهده کردند، به جای تنیبه کودک را تربیت کنند. تربیت در این سبک به معنی آموزش، راهنمایی و تکرار است. در سبک فرزند پروری مثبت، والدین با آموزش، رفتار درست را به کودک یاد می‌دهند و با تکرار آن را در او نهادینه می‌کنند.
بیشتر بخوانید:
3ـ زمانی که می توانید، رفتار نادرست را نادیده بگیرید
کودک شما ممکن است گاهی از رفتار نادرست و برخلاف میل شما، برای رسیدن به خواسته‌های خود استفاده کند. بنابراین، شما باید ابتدا درباره علت‌های مختلفی که ممکن است این رفتار رخ داده باشد فکر کنید و در صورت امکان رفتار نادرست را نادیده بگیرید. با این کار، کودک شما متوجه می‌شود که با رفتار نادرست به هدف خود نمی‌رسد و انگیزه او برای تکرار رفتار کاهش می‌یابد.
4ـ اجازه دهید کودک انتخاب کند
همه افراد، به خصوص کودکان، نیاز دارند تا احساس قدرتمندی و کنترل داشته باشند. کودکان از دو سالگی به بعد تمایل دارند بسیاری از کارها را خود انجام دهند و اگر این آزادی و اختیار به آن‌ها داده نشود به نحوی اعتراض خود را اعلام می‌کنند. بنابراین، در کارهایی که نتیجه آن‌ها تاثیر چندانی بر زندگی ندارد، مانند انتخاب کردن رنگ کلاه یا جوراب، به کودک حق انتخاب دهید و پس از این که انتخاب کرد به انتخاب او احترام بگذارید.
کلام آخر
آدلر یکی از روانشناسان مشهوری است که نگاه مثبتی به انسان دارد. او معتقد است همه کودکان به انجام رفتار صحیح تمایل دارند و رفتارهای نادرست آن‌ها خبر از کمبود در ارضای نیازها است. آدلر معتقد بود والدین باید در تربیت کودک تمرکز خود را بر روی رفتارهای درست و تربیت و آموزش کودک بگذارند و انتظارات خود را به صورت واقع‌بینانه بیان کنند. بدین ترتیب، سبک فرزند پروری مثبت با الهام از گفته‌های آدلر به وجود آمد که نتایج بسیار مثبتی را می‌تواند بر کودک داشته باشد. امیدواریم خواندن این مقاله برای شما مفید بوده باشد.
