اهمیت بازی برای کودکان چقدر است؟ بگذارید مقاله را با یک تحقیق جالب شروع کنیم. به گزارش وب‌سایت National Institute for Play، تحقیقات نشان می‌دهند بازی‌های خشن و جست‌وخیز که شامل کشتی گرفتن، دویدن یا تعقیب و گریز می‌شوند، همکاری، انصاف و همدلی را بین کودکان افزایش می‌دهند؛ این مزیت‌ها فقط شامل بازی‌هایی بود که شاید والدین آن‌ها را فقط موجب دردسر بدانند. بازی‌ها می‌توانند تاثیرات فوق‌العاده‌ای در رشد کودک داشته باشند؛ برای همین، ما در این مقاله می‌خواهیم درباره فواید بازی برای کودکان و نکات مهم درباره آن حرف بزنیم.

اهمیت و فواید بازی برای کودکان

اهمیت بازی برای کودکان چقدر است؟ در این‌جا، مهم‌ترین فواید بازی برای کودکان را بررسی می‌کنیم:

1_ افزایش هوش

فعالیت‌های بازی‌محور در سنین کودکی به ارتقا ضریب هوشی کودک کمک می‌کنند.

در واقع، بازی کردن باعث رشد شناختی کودک (مثلاً افزایش انعطاف‌پذیری ذهنی و مهارت حل مسئله) و کاهش موانع شناختی (مثل اضطراب یا ترس) هم می‌شود.

2_ افزایش اعتمادبه‌نفس

بازی‌کردن باعث تقویت اعتماد به نفس کودک به‌دلیل بیان احساسات و ابراز وجود بین جمع‌های دوستانه می‌شود.

در واقع:

Play provides a safe space for children to take risks, make decisions, self-correct, and experience success, thereby contributing to the development of a positive self-image in the face of success and adversity.

بازی فضایی امن برای کودکان به‌وجود می‌آورد تا ریسک کنند، تصمیم بگیرند، خود را اصلاح کرده و موفقیت را تجربه کنند و از این طریق در مواجهه با موفقیت و سختی، به ایجاد یک تصویر مثبت از خود کمک کنند. The Genius of Play

3_ افزایش همدلی

بازی کردن به کودک کمک می‌کند تا نیازهای دیگران را بشناسد و با آن‌ها همدلی کنید. در واقع، کودکان حین بازی کردن یاد می‌گیرند تا احساسات مختلف را درک کرده و به‌شیوه مناسب به آن‌ها پاسخ دهند.

4_ کاهش استرس

بازی راهی سالم جهت تخلیه انرژی کودک و تنش‌های روزانه او است؛ همچنین، حین بازی بدن کودک اندروفین آزاد می‌کند، بنابراین، او به‌جای استرس، احساس به‌دست می‌آورد.

5_ کشف استعدادها

مهم‌ترین اهمیت بازی برای کودکان، کشف استعدادهای آن‌هاست. در واقع، کودک از طریق بازی می‌تواند با استعدادها، علایق و توانمندی‌های نهفته درونی خودش آشنا شود.

6_ مدیریت احساسات

کودک در حین بازی با احساسات خود (مثل خشم، ترس یا هیجان) آشنا می‌شود و بهتر می‌تواند آن‌ها را کنترل کند.

در ضمن، در این زمینه ما یک مقاله با عنوان «هوش هیجانی در کودکان» داریم که پیشنهاد می‌دهیم آن را مطالعه کنید.

7_ تقویت مهارت حل مسئله

بازی‌های چالشی و فکری باعث تقویت مهارت تحلیل و قدرت تصمیم‌گیری کودک او می‌شوند.

8_ پرورش خلاقیت

بازی‌های نقش‌آفرینی و هنری باعث تقویت تخیل و خلاقیت کودک می‌شوند. در واقع، در بازی‌ها کودکان می‌تواند دنیای خودشان را خلق کنند و به ایده‌های جدید برسند.

9_ یادگیری قوانین زندگی

کودکان با بازی‌ها با قوانین زندگی (مثل نظم، عدالت و احترام) آشنا می‌شوند.

راستی، ما یک مقاله با عنوان «لیست قوانین خانه» داریم که می‌توانید این مقاله را هم مطالعه کنید.

10_ بهبود مهارت‌های دست‌ورزی

بازی‌های ساختنی یا ورزشی به تقویت مهارت دست ورزی کودکان و بهبود مهارت‌های حرکتی ظریف آن‌ها کمک می‌کنند. راستی، ما یک مقاله با عنوان «اموزش دست ورزی برای کودکان» داریم که توصیه می‌کنیم در این زمینه سری به آن بزنید.

11_ تقویت حس مسئولیت‌پذیری

کودکان با پذیرش نقش‌ها و مسئولیت در بازی‌ها مسئولیت‌پذیرتر می‌شوند. در ضمن، ما یک مقاله با عنوان «مسئولیت پذیری کودکان» هم داریم که می‌توایند این مقاله را هم مطالعه کنید.

چرا بازی برای کودکان ضروری است؟

بازی بخش جدایی‌ناپذیر از زندگی کودکان است و به آن‌ها کمک می‌کند دنیای اطرافشان را بهتر درک کنند. کودکان باید فرصت تجربه انواع بازی‌های فردی و گروهی را داشته باشند. بازی‌های فردی به آن‌ها کمک می‌کند خودشان را بشناسند، بدانند به چه چیزهایی علاقه دارند و یاد بگیرند چطور با چالش‌ها به تنهایی روبه‌رو شوند. بازی‌های گروهی نیز مهارت‌های اجتماعی مثل همکاری، حل تعارض و برقراری ارتباط موثر را تقویت می‌کنند.

کودکان برای بازی به ابزارهای مناسب نیاز دارند، از اسباب‌بازی‌های ساده تا بازی‌های تعاملی پیچیده‌تر. اینکه در هر سنی اسباب بازی‌های مناسب برای کودک انتخاب کنید و زمینه را برای بازی‌های متنوع فراهم کنید، یکی از مهم‌ترین وظایف شما به‌عنوان والد محسوب می‌شود. البته فراهم کردن اسباب بازی به تنهایی کافی نیست و خودتان هم باید برای بازی با کودک زمان بگذارید. این زمان نه تنها به رشد کودک کمک می‌کند، بلکه رابطه‌ عاطفی بین شما و کودک را عمیق‌تر می‌کند.

والدینی که روزانه حداقل ۳۰ دقیقه با کودک خود بازی می‌کنند، نه تنها ارتباط بهتری با فرزندشان دارند و خودشان هم احساس آرامش و رضایت بیشتری را تجربه می‌کنند. پدرومادر شدن موهبت لذتبخشی است که به شما فرصت می‌دهد همراه با فرزندتان کودکی کنید و از تمام مراحل رشد او لذت ببرید. پس فرصت را غنیمت بشمارید و از هیچ زمانی برای وقت گذراندن با فرزندتان دریغ نکنید.

تأثیر بازی کردن در جنبه‌های مختلف رشد کودک

هرچقدر هم در این مقاله بنویسیم، باز هم نمی‌توانیم اهمیت بازی برای کودکان و تأثیر آن بر رشد جسمانی، ذهنی، عاطفی، و اجتماعی کودکان را آن‌طور که واقعا هست، نشان دهیم! اهمیت بسیار بازی برای کودکان ایجاب می‌کند که والدین بر نوع بازی‌هایی که کودکان انجام می‌دهند نظارت داشته باشند و زمینه بازی‌های متنوع را برای آن‌ها فراهم کنند. آن‌ها حتی باید با شناخت کودک و مشاهده رفتارهای او، نیازسنجی کنند. مثلا بچه‌هایی که اعتمادبه‌نفس پایینی دارند، باید بازی‌هایی را انجام دهند که در آن توانایی دارند و می‌توانند موفقیت به دست آورند یا در تیم‌هایی قرار بگیرند که می‌توانند در آن‌ها نقش موثر ایفا کنند. در ادامه برای اطلاعات بیشتر شما تأثیر بازی بر جنبه‌های مختلف رشد کودک را بررسی می‌کنیم.

1_ تأثیر بازی بر رشد جسمانی کودک

بازی‌های فیزیکی و فعال مثل دویدن، پریدن، فوتبال، و بازی‌های تعقیب‌وگریز به رشد عضلات و تقویت مهارت‌های حرکتی کمک می‌کنند. این بازی‌ها همچنین باعث بهبود تعادل، هماهنگی، و سلامت کلی بدن می‌شوند. والدین می‌توانند بازی‌هایی مثل لی‌لی، طناب‌بازی یا دوچرخه‌سواری را برای کودک انتخاب کنند تا انرژی او به شکل سالم تخلیه شود و بدن او را هم تقویت کند. بازی‌های آبی مثل شنا کردن و آب‌بازی به تقویت سیستم ایمنی کودک کمک می‌کنند.

2_ تأثیر بازی در رشد ذهنی کودک

روانشناسی بازی کودک بر اهمیت بازی برای کودکان در رشد ذهنی آن‌ها تاکید دارد. بازی کردن مهارت‌های شناختی و ذهنی کودک را ارتقا می‌دهد. بازی‌های تخیلی، پازل‌ها، و بازی‌هایی که نیاز به حل مسئله دارند، خلاقیت، حافظه و تمرکز کودک را ارتقا می‌دهند. علاوه بر آن، بازی‌هایی مثل ساختن لگو یا انجام بازی‌های تخته‌ای مثل شطرنج تفکر استراتژیک و مهارت حل مسئله را به فرزند شما یاد می‌دهند. بازی‌های داستان‌سرایی که کودک در آن‌ها شخصیت‌های مختلفی را خلق می‌کند و خودش را قهرمان داستان در نظر می‌گیرد، توانایی تخیل و ایده‌پردازی او را به شکل چشمگیری ارتقا می‌دهد.

ما یک مقاله با عنوان «تاخیر رشد در کودکان» داریم که پیشنهاد می‌دهیم این مقاله را هم مطالعه کنید.

3_ تأثیر بازی کردن در رشد عاطفی کودک

روانشناسی بازی کودک می‌گوید بازی فرصتی برای کودک فراهم می‌کند تا احساسات خود را بشناسد و آن‌ها را بیان کند. بازی‌های نقش‌آفرینی مثل «خانه‌بازی» یا «دزد و پلیس‌بازی» به کودکان کمک می‌کنند که احساسات خود را بهتر درک کنند و اضطرابشان را کاهش دهند. همچنین، بازی‌هایی که نیاز به تعامل عاطفی دارند، اعتمادبه‌نفس کودک را تقویت می‌کنند و به او یاد می‌دهند چگونه با احساسات دیگران همدلی کند. به عنوان مثال، بازی‌هایی که کودک در آن‌ها نقش والد را بازی می‌کند و دوستان یا عروسک‌هایش فرزند او هستند، به او کمک می‌کند تا چالش‌ها و مسئولیت‌های عاطفی را بهتر بشناسد.

برای شناخت بهترین بازی‌های مناسب کودکان، پیشنهاد می‌دهیم سری به مقاله «بازی با کودک در خانه» بزنید.

4_ تأثیر بازی در یادگیری تعامل و روابط اجتماعی

اهمیت بازی برای کودکان در بهبود روابط اجتماعی کودک خود را نشان می‌دهد. بازی‌های گروهی مثل فوتبال، بازی با بقیه بچه‌ها در پارک یا حتی بازی‌های خانوادگی، مهارت‌هایی مثل همکاری، نوبت‌گیری و احترام به قوانین را در کودکان تقویت می‌کنند. این نوع بازی‌ها به کودکان می‌آموزند در محیط‌های اجتماعی چطور باید رفتار کنند و با چه کارهایی می‌توانند روابط خود را با دیگران بهبود ببخشند. به عنوان مثال، بازی‌های کارتی گروهی مثل مونوپولی علاوه بر سرگرمی، به کودکان یاد می‌دهند چگونه با دیگران مذاکره کنند و تصمیم‌های منطقی بگیرند.

راستی، ما دو  مقاله با عناوین «تربیت اجتماعی کودک» و «فن بیان کودکان» هم داریم که توصیه می‌کنیم سری به آن‌ها بزنید.

چرا والدین باید با کودک بازی کنند؟

بسیاری از والدین به دلیل مشغله‌های کاری و برنامه شلوغ روزمره فرصت زیادی برای بازی با فرزندان خود ندارند و سعی می‌کنند با جایگزین‌هایی مثل مهد کودک یا استخدام پرستار کودک، نیاز فرزندشان به بازی را تأمین کنند. این جایگزین‌ها برای تنها نماندن کودک و یادگیری مهارت‌های اجتماعی و تعامل با دیگران مفید هستند، اما نمی‌توانند جای زمانی که والدین شخصاً با کودک سپری می‌کنند را پر کنند. بازی با کودک نه تنها پیوند عاطفی میان والدین و فرزند را تقویت می‌کند، بلکه به کودک احساس امنیت و اهمیت می‌دهد. بنابراین، حتی اگر زمان محدودی دارید، باید بخشی از روز را برای بازی با فرزندتان خالی کنید. فراموش نکنید که برای بچه‌ها کیفیت زمانی که با آن‌ها می‌گذرانید، بیشتر از مقدار آن اهمیت دارد. پس هرچقدر برای بازی با کودک زمان می‌گذارید، تمام توجه خود را صرف کودک کنید و به مسائل جانبی مثل تلفن همراه یا سایر مشاغل نپردازید.

بچه‌ها چه مدت باید بازی کنند؟

میزان بازی کودکان بسته به سن و نیازهای آن‌ها متفاوت است. بر اساس توصیه کارشناسان، کودکان پیش‌دبستانی باید حدود ۵ تا ۶ ساعت در روز بازی کنند. با ورود به مدرسه، این زمان کاهش می‌یابد و حدود ۲ تا ۳ ساعت در روز کافی است. در تعیین زمان برای بازی مهم این است که فرزند شما علاوه بر بازی، سایر کارهایی که باید را انجام دهد. او نباید زمان خواب، درس خواندن یا یادگیری مهارت‌های جانبی را به بازی اختصاص دهد و زمان برنامه‌های اضافی هم نباید آنقدر زیاد باشد که کودک فرصتی برای بازی و سرگرمی پیدا نکند. ایجاد تعادل زمانی بین بازی و سایر برنامه‌ها یکی از وظایف والدین در قبال کودک است.

تنوع در بازی‌ها باید در برنامه‌ریزی زمانی هم مورد توجه قرار گیرد. برای مثال، از ۶ ساعت بازی در روز، می‌توان ۲ ساعت را به بازی در پارک، ۳ ساعت را به بازی فردی و ۱ ساعت را به بازی با پدرومادر اختصاص داد. این تعادل به کودک کمک می‌کند تا از تمامی جنبه‌های بازی استفاده کند.

بچه‌ها تا چه سنی به بازی کردن نیاز دارند؟

اهمیت بازی برای کودکان بسیار زیاد است؛ برای همین، بازی کردن به کودکی محدود نمی‌شود و در هر سنی می‌تواند مفید و لذت‌بخش باشد. حتی بزرگ‌ترها هم در دورهمی‌ها برای خوش‌گذراندن و شادی با عزیزانشان، می‌توانند بازی کنند.

والدین باید به فرزندانشان اجازه دهند تا هر سنی دوست دارند، بازی کنند و از جملاتی مثل “تو دیگه بزرگ شدی” اجتناب کنند. بازی کردن برای هر فرد، در هر سنی، یک ابزار مؤثر برای تخلیه احساسات و شادی است. برای نوجوانان نیز بازی‌هایی مثل ورزش‌های گروهی یا بازی‌های فکری می‌تواند به عنوان راهی برای کاهش استرس و ایجاد روابط اجتماعی مناسب است.

تأثیر بازی‌های دیجیتال بر کودکان

نسل امروز علاقه زیادی به بازی‌های دیجیتال دارد. این بازی‌ها مزایایی مثل تقویت هماهنگی چشم و دست، افزایش سرعت واکنش و حتی یادگیری مهارت‌های جدید دارند. اما استفاده بیش از حد از بازی‌های دیجیتال فعالیت فیزیکی آن‌ها را کاهش می‌دهد، انزوای اجتماعی ایجاد می‌کند و حتی ممکن است منجر به مشکلات بینایی شود. بازی‌های دیجیتال در مقایسه با بازی‌های سنتی تعامل کمتری دارند و نمی‌توانند جای بازی‌های گروهی یا فیزیکی را بگیرند. با وجود اینکه بچه‌ها به بازی با موبایل و تبلت علاقه دارند، اما والدین باید استفاده از این نوع بازی‌ها را مدیریت کنند و تعادل مناسبی بین بازی‌های سنتی و دیجیتال برقرار کنند.

سن اجازه دادن کودک برای انجام بازی‌های دیجیتال اهمیت بسیاری دارد. سازمان بهداشت جهانی (WHO) توصیه می‌کند که بچه‌های زیر دو سال هیچ تعاملی با مانیتورهای دیجیتال مانند موبایل، تبلت یا کامپیوتر نداشته باشند و زمانشان را به فعالیت‌های فیزیکی و عاطفی بگذرانند. در سن ۲ تا ۵ سالگی کودکان باید بازی‌های ساده انجام دهند و حداکثر روزی یک ساعت برای بازی‌های دیجیتال زمان بگذراند. بعد از ۵ سالگی می‌توان محدودیت‌های بازی کودکان را کم‌تر کرد؛ اما همچنان باید نظارت داشته باشید که مدت زمان بازی آن‌ها زیاد نشود و بازی‌هایی با محتوای نامناسب انجام ندهند.

در این زمینه ما یک مقاله با عنوان «اعتیاد به بازی های کامپیوتری» داریم که پیشنهاد می‌دهیم آن را بخوانید.

فواید بازی گروهی برای کودکان

برخی از مهم‌ترین فواید بازی گروهی برای کودکان عبارت هستند از:

1. همیاری اجتماعی: حس تعلق در کودک زنده می‌شود و احساس می‌کند بخشی از یک جمع است.
2. یادگیری مذاکره و حل اختلاف: کودک یاد می‌گیرد که در شرایط مختلف، چطور با دیگران بدون بحث یا جدل، مذاکره کند و اختلافات را از بین ببرد.
3. افزایش تحمل شکست: در این بازی‌هاt به‌دلیل وجود برد و باخت، تاب‌آوری کودک در برابر شکست بالا می‌رود.
4. کاهش رفتارهای خودمحور: در این بازی‌ها، به‌دلیل این‌که کودک جزوی از یک جمع است، باید رفتارهای خودمحور را کنار بگذارد و نیازهای دیگران را هم ببیند.
5. یادگیری کنترل هیجانات: کودک به‌دلیل گرفتن بازخورد از هم‌گروهی‌ها، یاد می‌گیرد که هیجاناتش را متناسب با محیط کنترل کند.

سخن پایانی

به پایان مقاله «اهمیت بازی برای کودکان» بازی کردن یکی از ضروری‌ترین نیازهای کودکان است که تمامی جنبه‌های رشد آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. والدین باید با ایجاد فرصت‌های متنوع برای بازی، به رشد جسمی، ذهنی، عاطفی، و اجتماعی فرزندانشان کمک کنند. همچنین، با اختصاص زمانی برای بازی با کودک، رابطه‌ای عمیق‌تر و صمیمی‌تر با او برقرار کنند. به خاطر داشته باشید که بازی فقط سرگرمی نیست؛ بلکه دریچه‌ای به دنیای کودک و راهی برای ساختن آینده‌ای بهتر برای می‌سازد.