کودکان حداقل از ۲ سالگی باید برای اجتماعی شدن آموزش ببینند. برای تربیت اجتماعی کودک خود با استفاده از تکنیک‌های موثر و کاربردی می‌توانید او را راهنمایی کنید. به طور خلاصه برای شما این راهکارها را ارائه کرده‌ایم:
- تکنیک مدلسازی
- تکنیک آموزش مستقیم
- تکنیک مثبت
- تکنیک الگوبرداری
- توسعه مهارت های حل مسئله
- تشویق به همکاری و همبستگی
- توجه به توانایی ها و قدرت های فردی
- ایجاد محیط اجتماعی امن
- آموزش احترام به دیگران
- آموزش رعایت مرزها به فرزند
- آموزش حفاظت از طبیعت
تسلط بر معاشرت و اجتماعی بودن برای موفقیت در جامعه مهم هستند. کودکان باید از سنین پایین مهارت‌های اجتماعی شدن را یاد بگیرند تا در آینده به انسان موفقی تبدیل شوند.
پدر و مادر به عنوان راهنما باید تربیت اجتماعی کودک خود را از دو سالگی آغاز کنند. در این مقاله اهمیت و مزایای تربیت اجتماعی کودک را بررسی می‌کنیم و تکنیک‌هایی موثر و کاربردی را ارائه می‌دهیم.
منظور از تربیت اجتماعی کودک چیست؟
تربیت اجتماعی کودک به فرایندی اطلاق می‌شود که در آن ارزش‌ها، نگرش‌ها، مهارت‌ها و رفتارهای اجتماعی به کودکان آموزش داده می‌شود تا بتوانند در جامعه به خوبی عمل کنند و با دیگران به خوبی برخورد کنند. این فرایند شامل یادگیری مهارت‌های ارتباطی مؤثر، قوانین اجتماعی، احترام به دیگران، توانایی همکاری و همدلی، حل تعارض، قدرت خودکنترلی و مهارت‌های اجتماعی دیگر می‌شود.
بیشتر بخوانید:
اهمیت تربیت اجتماعی کودک
تربیت اجتماعی کودک به عنوان یکی از ابعاد مهم تربیت، نقش بسیار مؤثری در شکل‌گیری شخصیت و تعامل آنها با جامعه ایفا می‌کند. رویکردهای تربیت اجتماعی کودک، مجموعه‌ای از اصول، روش‌ها و راهبردها هستند که به مربیان و والدین کمک می‌کنند تا مهارت‌ها و ارزش‌های اجتماعی را در کودکان تقویت کنند. در نتیجه، آنها را به شکلی همدل و مسئولانه در جامعه فعالیت خواهند کرد.
هدف اصلی از تربیت اجتماعی کودک
هدف اصلی از تربیت اجتماعی کودک، آماده‌سازی او برای زندگی در جامعه است. این آموزش‌ها و تمرین‌ها می‌توانند در خانه، مدرسه و سایر محیط‌های اجتماعی صورت بگیرند. تربیت اجتماعی می‌تواند به کودکان کمک کند تا مهارت‌های اجتماعی لازم برای برقراری روابط مثبت و سالم با دیگران را بیاموزند و درک صحیحی از انتظارات اجتماعی پیدا کنند.
تربیت اجتماعی کودک شامل آموزش اصول اخلاقی، توسعه قدرتهای اجتماعی و تقویت توانایی‌های رفتاری مثبت است. بنابراین، این آموزش‌ها می‌توانند به کودکان کمک کنند که بهتر درک کنند که چگونه با دیگران همکاری کنند، تعارضات را حل کنند، مسئولیت‌پذیری را تقویت کنند و احترام به دیگران را بیاموزند.
بیشتر بخوانید:
عوامل مؤثر در تربیت کودک اجتماعی
- خانواده به عنوان محیط اولیه تربیت کودکان، نقش بسیار مهمی در توسعه مهارت‌های اجتماعی آنها دارند. ارتباط نزدیک با والدین، تقلید و الگوبرداری از رفتارهای تکراری و آموزش اصول اخلاقی، تنها برخی از عوامل مهم در تربیت اجتماعی کودکان است.
- مدارس و محیط تحصیلی نقشی حیاتی در تربیت اجتماعی دارند. برنامه‌های آموزشی، فضای اجتماعی مدرسه و تعامل با همسالان، به کودکان امکان می‌دهد تا مهارت‌های ارتباطی و همکاری را تقویت کنند.
- جامعه به عنوان محیط گسترده‌ای برای تعامل کودکان، نقش مهمی در تربیت اجتماعی آنها دارد. ارتباط با همسن و سالان خود، شرکت در فعالیت‌های جمعی و آشنایی با ارزش‌ها و قوانین اجتماعی، به کودکان امکان می‌دهد تا در محیط اجتماعی به خوبی عمل کنند.
مزایای مهارت های اجتماعی برای کودکان
یادگیری مهارت های اجتماعی مزایای زیادی برای زندگی کودک دارد. کودکانی که مهارت‌های اجتماعی را یاد می‌گیرند و آن را توسعه می‌دهند، انسان‌های موفقی در جامعه خواهند بود. آنها اعتماد به نفس و عزت نفس بیشتری دارند. این افراد در کنترل و مدیریت احساسات خود نیز توانا خواهند بود. کمبود این مهارت‌ها، کودکان را در آینده با مشکلات بسیاری روبه‌رو می‌کند.
تربیت اجتماعی کودک در سنین اولیه
در مراحل مختلف رشد، کودکان نشانه‌های اجتماعی متفاوتی را از خود بروز می‌دهند. با توجه به سن هر فرد، مهارت‌ها متفاوت خواهد بود.
1_ دو تا سه سال
کودکان دو تا سه ساله دوست دارند از دیگران به ویژه بزرگسالان تقلید کنند. آنها از تعامل لذت می‌برند و زمانی که کودکان دیگر را می‌بینند، هیجان‌زده و مشتاق می‌شوند. کودکان در نزدیک سه سالگی تمایل دارند تا احساساتی از جمله همدلی و محبت را نشان دهند.
2_ سه تا چهار سال
در سنین سه تا چهار سالگی انجام کارهای جدید برای کودکان لذت‌بخش است. در این سنین کودک با بچه‌های دیگر همکاری و تعامل می‌کند. هم‌چنین درمورد چیزهایی که دوست دارند و دوست ندارند نیز صحبت می‌کنند.
3_ چهار تا پنج سال
کودکان در سنین چهار تا پنج سالگی تلاش می‌کنند تا دوستان خود را راضی نگه دارند و از آنها تقلید کنند. این کودکان مستقل‌تر هستند و بیشتر از قوانین پیروی می‌کنند. هم‌چنین تلاش می‌کنند تا حق خود را بگیرند. کودک چهار تا پنج ساله به جنسیت خود آگاه است و به آواز و رقص علاقه نشان می‌دهد.
بیشتر بخوانید:
4_ سن پنج تا شش سال
در سنین پنج تا شش سالگی کودک یاد گرفته است که برنامه‌های روزمره را انجام دهد. کودک نوبتی بازی کردن را یاد گرفته و به آن پایبند است. کودکان در این سنین می‌توانند علت و معلول احساسات خود را توضیح دهند و از رفتارهای خود آگاه هستند. آنها می‌توانند به طور واضح صحبت کنند.
تکنیک های تربیت کودک اجتماعی
برای تربیت اجتماعی کودک، تکنیک‌ها و کتاب‌های بسیاری وجود دارند. شما می‌توانید با توجه به شرایط خود، تکنیک‌های متناسب را برای فرزندتان پیاده‌سازی کنید.
1_ تکنیک مدلسازی
در این تکنیک، والدین و آموزگاران به عنوان نمونه‌هایی از رفتارهای اجتماعی مورد قبول برای کودکان عمل می‌کنند. آنها با نشان دادن رفتارهای مثبت، کودکان را تشویق به تقلید از این رفتارها می‌کنند. به عنوان مثال، ارائه مدل‌های صحیح برای حل اختلافات، اظهار نظر محترمانه و احترام به دیگران می‌تواند به کودکان نشان دهد که چگونه در موقعیت‌های اجتماعی مختلف عمل کنند.
2_ تکنیک آموزش مستقیم
یکی دیگر از تکنیک‌های تربیت اجتماعی فرزند، تکنیک آموزش مستقیم است. در این تکنیک، مهارت‌ها و ارزش‌های اجتماعی به صورت آموزش مستقیم به کودکان آموزش داده می‌شود. والدین و مربیان می‌توانند از طریق برنامه‌های آموزشی، بازی و فعالیت‌های گروهی، مفاهیمی مانند همکاری، احترام و مهارت‌های ارتباطی را به کودکان آموزش دهند. این رویکرد به کودکان امکان می‌دهد تا به شکلی سازنده و آگاهانه در موقعیت‌های اجتماعی عمل کنند.
3_ تکنیک مثبت
در این روش، مثبت‌سازی و تشویق به رفتارهای اجتماعی مطلوب، برای تربیت اجتماعی کودک استفاده می‌شود. والدین و معلمان می‌توانند با تحسین و تشویق کودکان به رفتارهای مثبت، آنها را ترغیب به ادامه و تقویت این رفتارها کنند.
به عنوان مثال، تشویق کودک به اشتراک گذاشتن عواطف با دیگران، کمک به دیگران و نشان دادن احساسات خود می‌تواند ارزشمند باشد. با تقویت مثبت رفتارهای اجتماعی، کودکان انگیزه بیشتری برای ادامه آنها خواهند داشت.
بیشتر بخوانید:
4_ تکنیک الگوبرداری
در تکنیک الگوبرداری، کودکان از طریق مشاهده و تقلید از رفتارهای قابل قبول در محیط خود، مهارت‌های اجتماعی را فرا می‌گیرند. الگوبرداری و تقلید از والدین، معلمان و همسالان نزدیک، به کودکان امکان می‌دهد، الگوهای صحیح رفتاری را دریافت کند.
5_ توسعه مهارت های حل مسئله
آموزش مهارت‌های حل مسئله به کودکان می‌تواند آنها را اجتماعی‌تر کند. با یادگیری روش‌های حل مسئله، کودکان قادر خواهند بود در موقعیت‌های اجتماعی پیچیده، طبق اصول رفتار کنند و تصمیمات بهتری بگیرند. این مهارت‌ها شامل شناخت مسئله، تجزیه و تحلیل گزینه‌ها و انتخاب بهترین راه حل است.
6_ تشویق به همکاری و همبستگی
به کودکان آموزش داده شود که همکاری و همبستگی در تعامل با دیگران ارزشمند است. آموزش مهارت‌های همکاری در گروه، به اشتراک گذاشتن، کمک به دیگران و تعامل مثبت با هم‌گروه‌های خود می‌تواند روحیه همبستگی را در کودکان تقویت کند.
7_ توجه به تواناییها و قدرتهای فردی
والدین و مربیان باید به تواناییها و قدرتهای فردی هر کودک توجه کنند و آنها را تشویق به استفاده از این تواناییها در راستای اجتماعی‌تر شدن کنند. این کار می‌تواند اعتماد به نفس بچه‌ها را افزایش داده و آنها را به تعامل موثرتر در جامعه ترغیب کند.
8_ ایجاد محیط اجتماعی امن
یکی از تکنیک‌های مهم در تربیت اجتماعی کودک، ایجاد محیط اجتماعی امن است. محیط‌های اجتماعی آموزشی و خانوادگی باید به گونه‌ای طراحی شوند که کودکان در آنها احساس امنیت، کافی بودن و ارزشمندی داشته باشند. فراهم کردن فضاهای مناسب برای تعامل، کمک کردن و حل مشکلات می‌تواند به تربیت اجتماعی کودک کمک کند.
9_ آموزش احترام به دیگران
به کودکان بیاموزید که به دیگران احترام بگذارند، از نظر فیزیکی و عاطفی آنها را نادیده نگیرند و در برخورد با دیگران مهربان و ملاحظه‌کار شوند. می‌توانید با کودکان بازی کنید و موقعیت‌هایی را شبیه‌سازی کنید که آنها را با نیاز به احترام گذاشتن به دیگران مواجه کند. شما باید به کودکان نشان دهید که چگونه به محیط اطراف خود اهمیت دهند.
10_ همدلی و توجه به احساسات
یکی از تکنیک‌های کارساز در تربیت کودک اجتماعی، توجه به احساسات دیگران است. به فرزندتان نشان دهید که باید به احساسات دیگران فکر کند. همدلی به معنی درک دیگران و دیدن از دریچه‌ی نگاه آنها است. ساده‌ترین راه برای نشان دادن همدلی به کودک، انجام آن است. این کار را با او انجام دهید تا او نیز از شما تقلید کند.
بیشتر بخوانید:
11_ حفاظت از طبیعت
آموزش به کودکان در مورد اهمیت حفاظت از محیط زیست، می‌تواند آگاهی آنها را افزایش داده و موجب شود که در آینده به عنوان یک شهروند مسئول، مراقبت و حفظ محیط زیست را به عهده بگیرند. کودکان با شناختن نقش مهم حیوانات و گیاهان در اکوسیستم‌ها و زندگی ما، ارزش آنها را درک می‌کنند و برای حفظ آنها تلاش می‌کنند.
طبق تحقیقات، فعالیت در طبیعت و در فضاهای سبز می‌تواند سلامت روانی و جسمی کودکان را بهبود بخشد. آنها با تمرکز بر طبیعت، استرس کمتری تجربه می‌کنند و خواب بهتری خواهند داشت.
12_ آموزش رعایت مرزها به فرزند
اجازه گرفتن یک کار بسیار مهم برای فرزند شما است که باید آن را یاد بگیرد. ممکن است فرزند شما بخواهد کسی را بغل کند؛ فرد مقابل درونگرا است و علاقه‌ای به این کار ندارد. بنابراین، به فرزند خود آموزش دهید تا پیش از انجام هر کاری از شخص مقابل اجازه بگیرد.
این یادگیری زمانی در کودک اتفاق می‌افتد که شما نیز برای بوسیدن فرزندتان یا مسائلی که مربوط به مرزهای او هستند، اجازه بگیرید.
هم‌چنین در موقعیت‌های بلعکس، نه گفتن را نیز به او یاد دهید. مهم نیست که درخواست ابراز محبت از سمت چه کسی باشد، اگر می‌دانید که کودک احساس خوبی ندارد، به او بگویید که نه گفتن اشکالی ندارد.
13. کمپینگ در طبیعت
کودکان در فضای باز و طبیعی قرار می‌گیرند و می‌توانند با دیگر کودکان بازی کنند، گروه بندی‌ها را تجربه کنند و کنار یکدیگر فعالیت گروهی انجام دهند. کودکان با همکاری در وظایف مشترک و حل مسائل مشترک، مهارت‌های تیمی خود را تقویت می‌کنند و می‌آموزند که با دیگران همراهی کنند.
آنها فرصت دارند با عناصر طبیعی در ارتباط باشند و ترغیب شوند تا از محیط زیست محافظت کنند. فعالیت‌های مرتبط با طبیعت مانند باغبانی، پیاده‌روی در طبیعت، شناخت گیاهان و حیوانات و غیره، می‌تواند مهارت‌های کلامی و شناختی کودکان را تقویت کند.
بیشتر بخوانید:
14_ صبوری یک تکنیک مهم برای تربیت اجتماعی کودک
صبر برای کودک یک مهارت اجتماعی باارزش و مهم است که تا آخر عمر به او کمک خواهد کرد. صبور بودن برای حفظ روابط و دستیابی به اهداف بزرگ اهمیت دارد. به فرزند خود یاد دهید که چیزهای خوب گاهی نیاز به زمان بیشتری دارند.
صبر برای کودکانی که دائما مشتاق و پرشور هستند، یک چالش خواهد بود. تمرین کنید و شکیبایی را به مرور زمان به فرزندتان آموزش دهید.
کلام آخر
به طور کلی تربیت کودکان اجتماعی، هدف اصلی خود را در آماده‌سازی کودکان برای زندگی در جامعه قرار می‌دهد. این فرایند، به کودکان کمک می‌کند تا مهارت‌های ارتباطی مؤثر، توانایی همکاری و همدلی، قوانین اجتماعی، احترام به دیگران و مهارت‌های اجتماعی دیگری را یاد بگیرند. با توجه به این مهارت‌ها، کودکان قادر خواهند بود با دیگران به خوبی برخورد کنند، تعارضات را حل کنند و در جامعه به نحو احسن واکنش نشان دهند.
منابع:
