عزت نفس در کودک بخش مهمی از سلامت روان او را تشکیل می‌دهد. والدین نقش مهم و پر رنگی در حمایت از کودک و تقویت عزت نفس او دارند. عزت نفس بالا باعث می‌شود که احساس خوبی نسبت به خود و زندگی داشته باشیم و این می‌تواند در گذراندن شرایط سخت به ما کمک کند.
ما به عنوان والدین نمی‌توانیم از گذراندن روزهای سخت کودکان جلوگیری کنیم، اما می‌توانیم با حمایت و پشتیبانی، کمک بسیاری به افزایش عزت نفس و اعتماد به نفس کودک کنیم. در این مقاله، قصد داریم نشانه‌های عزت نفس در کودک و روش‌های تقویت آن را بررسی کنیم. شما می‌توانید با انجام بازی‌های ساده نیز به تقویت عزت نفس فرزند خود کمک کنید.
عزت نفس چیست؟
منظور از عزت نفس (Self-esteem) طرز فکر و احساس درونی است که ما نسبت به خودمان داریم. این عبارت به معنی احترام به خود است و نشان می‌دهد که یک فرد چقدر برای خود ارزش قائل است، چقدر خود را تایید می‌کند و قدردان خودش است. تمام این‌ها نشان می‌دهند که ما چقدر در مورد خودمان احساس ارزشمندی میکنیم. نشانه‌های عزت نفس خوب و بالا را در اینجا می‌بینیم:
- اکثر اوقات نسبت به این که چه کسی هستیم احساس خوبی داریم.
- به خودمان، ویژگی‌ها و نقاط قوت خود ایمان داریم.
- باور داریم که در زندگی مستحق بهترین‌ها هستیم.
در جهت افزایش آگاهی شما درباره‌ی عزت نفس در نوجوانان و افزایش اعتماد به نفس در نوجوانان، منابع لینک شده مفید و کاربردی خواهند بود.
نشانه های کمبود عزت نفس در کودک چیست؟
عزت نفس پایین در کودک می‌تواند پیامدهای منفی بسیاری در زندگی او به همراه داشته باشد. والدین باید مراقب الگوهای رفتاری فرزند خود باشند و نشانه‌های کمبود عزت نفس را بررسی کنند. در اینجا نشانه‌های کمبود عزت نفس در کودک را قرار داده‌ایم. اگر کودک شما نشانه‌های زیر را دارد، به این معنی است که با عزت نفس پایین دست و پنجه نرم می‌کند و شما باید به او کمک کنید.
| علائم | توضیحات |
| اجتناب از انجام چالش جدید | یکی از مهم‌ترین نشانه‌های کمبود عزت نفس در کودک، اجتناب از انجام یک کار یا چالش جدید است. این نشان می‌دهد که کودک از شکست می‌ترسد و احساس درماندگی می‌کند. |
| ناامیدی | کودکی که عزت نفس پایینی دارد، با اولین نشانه ناامید می‌شود. این کودکان معمولا بلافاصله پس از شروع بازی و کار، ناامید شده و بازی را ترک می‌کنند. |
| احساسات منفی درباره خود | کودک در مورد خود احساسات منفی زیادی دارد. به عنوان مثال، با خود می‌گوید من احمق هستم یا من زشت هستم. |
| دروغ در صورت شکست خوردن | زمانی که شکست می‌خورد، دروغ می‌گوید یا تقلب می‌کند. |
| سرزنش دیگران | بهانه‌گیری می‌کند و با منطق خود، دیگران را سرزنش می‌کند. |
| انزواطلبی | از اجتماع کناره‌گیری می‌کند و ارتباط کمی با دیگران دارد. |
| عدم انتقادپذیری | در پذیرش انتقادات مشکل دارد. |
| حساسیت بالا | در مورد نظرات دیگران نسبت به خود، حساسیت زیادی نشان می‌دهد. |
| مقایسه منفی | دائما درحال مقایسه منفی خود با دیگران است و خود را کم‌تر از دیگران می‌بیند. |
| از دست دادن علاقه نسبت به فعالیت‌ها | علاقه خود به فعالیت‌هایی که قبلاً انجام می‌داد را از دست می‌دهد. |
| بروز رفتارهای منفی | رفتارهای منفی مانند غیبت کردن از مدرسه و بدرفتاری را انجام می‌دهد. |
| نظر منفی نسبت به ظاهر خود | در مورد ظاهر خود احساسات و نظرات منفی بسیاری را ابراز می‌کند. |
| اضطراب زیاد | زمانی که اشتباهی را مرتکب می‌شود، بسیار نگران و مضطرب به نظر می‌رسد و نمی‌تواند از آن عبور کند. |
| مکانیزم‌های مقابله‌ای | به مکانیسم‌های مقابله‌ای مانند خودآزاری روی می‌آورد. |
روش های تقویت عزت نفس در کودک چیست؟
اگر کودک شما احساس خوبی نسبت به خود ندارد و نشانه‌های کمبود عزت نفس را در او مشاهده کردید، باید فورا دست به کار شوید. والدین باید الگوی خوبی برای فرزند خود باشند تا عزت نفس او را تقویت کنند. در اینجا روش‌های تقویت عزت نفس در کودک را قرار داده‌ایم. با استفاده از این روش‌ها، به فرزند خود نشان می‌دهید که چقدر ارزشمند و مهم هستند.
بیشتر بخوانید:
صوت روانشناسی: افزایش اعتماد به نفس کودک
سخنران: درنا شریفی، روانشناس کودک
1_ انجام دادن کارها را به کودک خود آموزش دهید
یکی از راه های افزایش عزت نفس در کودکان، آموزش نحوه انجام دادن کارها به کودک است. در دست گرفتن فنجان یا برداشتن اولین قدم‌ها، باعث ایجاد حس درک و لذت در کودکان نوپا می‌شود. همان‌طور که کودک رشد می‌کند و بزرگ می‌شود، کارهایی مانند لباس پوشیدن، دوچرخه‌سواری، سواد خواندن و نوشتن باعث تقویت عزت نفس او خواهند شد.
در ابتدا، این کارها را به او نشان دهید و سپس کمک کنید تا انجام دهد. اجازه دهید کودک هر کاری که می‌خواهد را انجام دهد، حتی اگر آن کار اشتباه باشد. مطمئن شوید که کودک شما فرصتی برای یادگیری، تلاش و احساس غرور را داشته باشد. همیشه سعی کنید او را تشویق کنید و توضیح دهید که نیازی نیست کامل باشی! هیچ‌کس در دنیا کامل نیست!
انجام کارها توسط خود کودک، حس استقلال را در او تقویت می‌کند. علاوه‌بر این راهکار، روش‌های دیگری برای تقویت استقلال و اعتماد به نفس کودکان وجود دارد که ما در مقاله تربیت کودک مستقل و با اعتماد به نفس در مورد آن صحبت میکنیم.
2_ به کودک خود احساس ارزشمندی بدهید
اقدامات مهمی وجود دارند که والدین با انجام آنها می‌توانند به تقویت عزت نفس در کودک خود کمک کنند. هر یک از این اقدامات تاثیر بسیاری در زندگی فرزند شما خواهد داشت. با انجام کارهای زیر می‌توانید احساس ارزشمندی را به کودک خود بدهید و احساسات او را تغییر دهید.
- فرصت‌هایی را فراهم کنید تا کودک احساس خوب و شادی در آنها داشته باشد.
- به فرزند خود بگویید که همیشه و در همه حال او را دوست دارید.
- به موضوعات و فعالیت‌های مورد علاقه کودک توجه کنید و آنها را پرورش دهید.
- نظرات کودک را درمورد موضوعات مختلف از جمله سریال، فیلم یا دکوراسیون اتاق بپرسید. نشان دهید که نظرات او برای شما اهمیت دارد.
- با کودک خود وقت بگذرانید و به او توجه کنید. نشان دهید که چقدر برای شما خاص است.
شما می‌توانید از جملات زیبا نیز برای تقویت عزت نفس در کودکان استفاده کنید. ما در مقاله جملات معجزه گر در تربیت فرزند در این مورد صحبت میکنیم.
3_ تلاش کودک را تحسین کنید
همیشه تلاش و پیشرفت کودک را تشویق کنید. کودکان با تحسین والدین برای رسیدن به هدف خود تلاش بیشتری می‌کنند و شانس بیشتری نیز برای موفقیت خواهند داشت. جملاتی که در اینجا قرار داده‌ایم، برای تحسین کودک خود استفاده کنید. توجه کنید که تحسین و تشویق نباید تنها برای گرفتن نمره 20 یا هوش بالا باشد. هر چیزی که کودک در آن پیشرفت می‌کند، تحسین‌برانگیز است. به عنوان مثال:
- من می‌بینم که به سختی روی پروژه‌ات کاری می‌کنی!
- من به تو افتخار می‌کنم که پیانو را تمرین می‌کنی!
- مطمئنم در املا بهتر خواهی شد!
تحسین‌کردن روی اعتماد به نفس کودک هم تأثیر می‌گذارد. ما در مقاله اعتماد به نفس کودک راهکارهای بیشتری را در این زمینه آموزش می‌دهیم.
4_ بگذارید کودک به دیگران کمک کند
یکی از راهکارهای افزایش و تقویت عزت نفس، کمک به دیگران است. وقتی کودک کار مهمی را برای دیگران انجام می‌دهد، عزت نفس او رشد می‌کند. همکاری در کارهای خانه، انجام پروژه‌های مدرسه‌ای یا کمک به خواهر و برادر می‌تواند احساسات مثبتی را در او شکل دهد و عزت نفس را تقویت کند.
در کنار این توضیحات، محتوای لینک شده می‌تواند راهنمای خوبی در خصوص بازی افزایش اعتماد به نفس کودکان و افسردگی در نوجوانان باشد.
5_ الگوی خوبی برای فرزندتان باشید
کودکان معمولا با نگاه کردن به والدین خود، از آنها الگوبرداری می‌کنند. شما می‌توانید یک الگوی با اعتماد به نفس و مثبت برای کودک خود باشید. رفتارهای خوب را انجام دهید تا کودک نیز با تماشای شما، آنها را انجام دهد.
ببشتر بخوانید:
6_ به چیزهای خوب و مثبت توجه کنید
کودکان به آسانی روی عدم موفقیت در یک آزمون تمرکز می‌کنند و این باعث کاهش عزت نفس خواهد شد. سعی کنید به کودک خود بیاموزید تا چیزهای منفی را با چیزهای خوب متعادل‌سازی کند. اگر کودک در مورد روزی که داشته شاکی و ناراحت است، از او بخواهید که یک چیزی که خوب پیش رفته است را پیدا کند. هر شب قبل از خواب از فرزند خود بخواهید تا حداقل 3 اتفاق در روز را برایتان بگوید. این کار باعث می‌شود تا کودک متوجه چیزهای مثبت زیادی در مورد زندگی خود شود.
7_ از کودک بخواهید برای خود نامه بنویسد
یکی از بهترین فعالیت‌های افزایش عزت نفس برای کودکان، نوشتن نامه است. یک کاغذ و مداد به او بدهید و از او بخواهید تا یک نامه عاشقانه برای خودش بنویسد. فرق این نامه با نامه‌‌های دیگر این است که تمام جملات باید با من هستم شروع شود. این تمرین ساده و تأثیرگذار است و کمک می‌کند تا عزت نفس و اعتماد به نفس کودک افزایش پیدا کند. نامه‌ها را نگه دارید و هر چند ماه یک‌بار از کودک بخواهید تا آنها را بخواند تا نقاط قوت او را یادآوری کند.
برای نتیجه‌گیری بهتر از این موضوع، پیشنهاد می‌شود به منابع لینک شده درباره‌ی افزایش اعتماد به نفس در نوجوانان دختر و تربیت کودک مستقل نگاهی بیندازید.
8_ بازی‌های تیمی انجام دهید
حضور در بازی‌های تیمی، راهی برای افزایش عزت نفس در کودکان است. یک بازی گروهی تشکیل دهید و کودک را نیز به بازی دعوت کنید. زمانی که کودکان عضو یک تیم می‌شوند، احساس مهم بودن و ارزشمندی خواهند کرد. این باعث می‌شود که اعتماد به نفس و عزت نفس در کودک شما تقویت شود.
اگر می‌خواهید درک خود را از چگونه کودکان را به کتاب خواندن علاقمند کنیم؟ متحول کنید، این منبع را از دست ندهید!
9_ از کودک بخواهید کاردستی بسازد
هر وسیله‌ای که دارید را روی میز بگذارید و از فرزند خود بخواهید تا هر چیزی که می‌خواهد را بسازد. این کار باعث انفجار خلاقیت در کودک خواهد شد. در این فعالیت، هیچ درست یا نادرستی وجود ندارد و کودک می‌تواند هر چیزی را خلق کند. این باعث می‌شود که عزت نفس او تقویت شود.
بهترین راه برای عمق بخشیدن به دانش شما در معرفی کتاب برای کودکان و بهترین سن کتاب خواندن برای کودک دقیقا چه سنی است؟، مطالعه‌ی همین مطالب لینک شده است!
10_ از بازی صندلی داغ کمک بگیرید
یک گروه تشکیل دهید و کودک به نوبت روی صندلی داغ بنشیند. سپس، دیگران چیزهایی که در مورد تو دوست دارند و او را تحسین می‌کنند را بگویند. این باعث می‌شود که کودک خود را از چشم دیگران ببیند. این بازی یک روش مناسب برای افزایش عزت نفس و احساس ارزشمندی کودک است.
11_ از آیینه برای تقویت عزت نفس در کودک استفاده کنید
از کودک بخواهید مقابل آیینه بایستد و هر چیزی که در مورد خودش دوست دارد را بازگو کند. ممکن است او ویژگی‌های فیزیکی مانند زیبایی چشم‌هایش یا ویژگی‌های شخصیتی مانند مهربانی را ذکر کند. این روش یک راهکار عالی برای قدردانی از خود است.
اگر می‌خواهید در زمینه بهترین کتاب برای 11 ساله ها و کتاب برای کودکان 5 تا 7 سال دانشتان بیشترشود، این منابع لینک شده را از دست ندهید!
12_ از کودک خود انتقاد نکنید
کلماتی که کودکان در مورد خود از دیگران می‌شنوند، تاثیر بسیاری بر احساسات آنها دارد. هرگز کلمات تند و اظهارات منفی مانند کودک تنبل را به فرزند خود نگویید. این باعث می‌شود که به عزت نفس او آسیب برسانید. سعی کنید با صبوری، اشتباهات کودک را اصلاح کرده و نحوه کار را به او نشان دهید تا برای دفعه بعد عملکرد بهتری داشته باشد.
انتقاد بیشازاندازه از کودکان به‌خصوص کودک دختر آسیب‌های جبران‌ناپذیری به‌جای می‌گذارد. اگر فرزند دختر دارید، باید به نکات تربیتی زیادی در مورد او توجه کنید. ما در مقاله افزایش اعتماد به نفس دختران راهکار‌هایی را در این زمینه معرفی کرده‌ایم.
بیشتر بخوانید:
13_ بازی پرتاب توپ را انجام دهید
یکی دیگر از روش‌های کاربردی برای افزایش عزت نفس در کودک، بازی با پرتاب توپ است. برای انجام این بازی، ابتدا بازیکنان را مشخص کرده و کودک را نیز به بازی دعوت کنید. همگی به صورت یک دایره بنشینید و یک توپ را به سمت نفر دیگر پرتاب کنید. کسی که توپ را می‌گیرد باید یک چیز مثبت در مورد فردی که توپ را برایش پرتاب کرده است، بگوید.
به عنوان مثال، کودک توپ را به سمت مادر پرتاب می‌کند. مادر توپ را می‌گیرد و یک ویژگی مثبت مانند مهربانی و محبت در مورد کودک به او می‌گوید. با این کار، کلمات مثبت به اشتراک گذاشته می‌شود و عزت نفس در کودک افزایش میابد.
برای تبدیل شدن به یک فرد آگاه در حوزه کتاب برای کودکان ۳ ساله و تاب آوری در کودکان، همین حالا مطالب لینک شده را مطالعه کنید!
14_ بیشازاندازه از کودک تعریف نکنید
عزت نفس از حس دوست داشته شدن، امنیت و رشد ناشی می‌شود. اغلب والدین فرزند خود را از حس دوست‌داشتن و امنیت لبریز می‌کنند؛ اما برای رشد نیاز به تلاش و زمان است. در واقع ما هر چقدر هم که بخواهیم، نمی‌توانیم فرزندان‌مان را برای شایستگی‌شان ستایش کنیم!
در واقع با تمجید بیشازاندازه از بچه‌ها، ما بیشتر از اینکه فایده‌ای برای عزت نفس آنها داشته باشیم، ضرر داریم. وقتی که فرزند خود را به‌دلیل کاری که انجام نمی‌دهد یا به‌خوبی از عهده آن بر نمی‌آید، بیشازاندازه تمجید میکنیم، او فکر می‌کند که دیگر نیازی به فشار آوردن به خودش برای بهتر انجام‌دادن کار ندارد.
عزت نفس از تلاش و شکست در زمینه‌های مختلف به‌وجود می‌آید. سعی کنید فقط به اندازه تلاش فرزندتان او را تشویق کنید تا انگیزه بیشتری برای پیشرفت بگیرد؛ اما هیچ وقت در این کار اغراق نکنید.
کلام آخر
عزت نفس در کودک تاثیر بسیاری در هدایت چالش‌ها و شروع مسیرهای جدید دارد. عزت نفس بالا با اعتماد به نفس، انعطاف‌پذیری و موفقیت بیشتر همراه است. کمبود عزت نفس می‌تواند مانع رشد فردی و بروز مشکلات روانی و عاطفی در کودک شود. در این مقاله، نشانه‌های کمبود عزت نفس در کودک و روش‌های تقویت آن را بررسی کردیم. بازی کردن یکی از روش‌های تقویت عزت نفس است که در این مقاله به طور کامل آن را قرار دادیم. به خاطر داشته باشید که حمایت و عشق والدین کمک بسیاری به تقویت عزت نفس در کودک دارد.
منابع:
