آیا تا به حال با دانش‌آموزی مواجه شده‌اید که علی‌رغم هوش بالا، در یادگیری مطالب درسی به طرز غیرقابل توضیحی مشکل داشته باشد؟ کودکی که ساعت‌ها تلاش می‌کند اما همچنان در خواندن، نوشتن یا محاسبات ریاضی با چالش‌های جدی روبرو است؟ اختلالات یادگیری پدیده‌ای پیچیده هستند که حدود ۱۵ درصد از دانش‌آموزان را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار می‌دهند، اما متأسفانه بسیاری از آن‌ها به درستی شناسایی و حمایت نمی‌شوند.در این مقاله، به بررسی نحوه برخورد با دانش‌آموزان اختلال یادگیری، چالش‌های پیش روی این دانش‌آموزان و مهم‌تر از همه، راهکارهای عملی و موثر برای معلمان و والدین می‌پردازیم تا بتوانند بهترین حمایت را از این کودکان به عمل آورند.

اختلال یادگیری در دانش آموزان چیست؟

 

Students with learning disabilities (LD) have difficulty acquiring basic skills or academic content due to difficulty using or understanding spoken or written language. These difficulties may impact a student’s ability to read, write, spell, think, speak, listen, or do mathematics.

دانش‌آموزان با اختلالات یادگیری (LD) در یادگیری مهارت‌های پایه یا محتوای درسی با چالش‌هایی مواجه هستند؛ چون در استفاده یا درک زبان گفتاری یا نوشتاری مشکل دارند. این مسائل می‌تواند بر توانایی دانش‌آموز در خواندن، نوشتن، املا، تفکر، صحبت کردن، گوش دادن یا انجام محاسبات ریاضی تأثیر بگذارد. Council for Exceptional Children

اختلال یادگیری (Learning Disability) به عنوان ناتوانی یادگیری نیز شناخته می‌شود و گروهی از اختلالات عصبی رشدی به شمار می‌رود. این اختلالات روی فرآیند یادگیری دانش‌ آموزان تاثیرات منفی دارند و توانایی فرد در یادگیری مفاهیم جدید را مختل می‌کنند.

معمولا این افراد دارای هوش طبیعی و بالاتر از متوسط هستند، اما در یک زمینه خاص مشکل دارند. اختلال یادگیری دانش‌ آموزان در مهارت‌هایی از جمله خواندن، نوشتن و ریاضیات مشاهده می‌شود و بروز پیدا می‌کند.

برای اطلاعات بیشتر درباره اختلال یادگیری می‌توانید به مقاله اختلال یادگیری چیست؟ مراجعه کنید و همچنین برای افزایش آگاهیتان در مورد نحوه برخورد با کودکان بیش فعال در مدرسه به همین مقاله سر بزنید.

علائم و نشانه‌های اختلال یادگیری در دانش آموزان ابتدایی

اختلال یادگیری در دانش‌ آموزان علائم مختلفی دارد که معمولا از دوران کودکی بروز می‌کنند. این اختلال باعث می‌شود که کودک در زمینه‌های مختلفی از یادگیری با مشکلات جدی مواجه شود. علائم اختلال یادگیری پایدار هستند، اما با تشخیص زودهنگام می‌توان آن را بهتر مدیریت کرد. علائم و نشانه‌های اختلال یادگیری در سنین مختلف مدرسه به شرح زیر است:

از مهدکودک تا پنجم ابتدایی	از ششم تا نهم ابتدایی	پایه متوسطه و بزرگسالی
مشکل در یادگیری ارتباط بین حروف و صداهای مختلف	دشواری در خواندن	اشتباه نوشتن املای یک واژه به چندین روش مختلف در یک متن
سردرگمی و دشواری در یادگیری کلمات پایه مانند خوردن، خوابیدن، دویدن	مشکل در مهارت‌های ریاضی	دشواری و چالش در خواندن و نوشتن
وجود اشتباهات مداوم در خواندن و نوشتن املا	عدم یادگیری توالی حروف	مشکل در جواب دادن به سوالات پاسخ آزاد و تفکر انتقادی
دشواری و چالش در یادگیری مفاهیم پایه ریاضی از جمله جمع و تفریق	دشواری در یادگیری پیشوند، پسوند و ریشه کلمات	ناتوانی در به خاطر سپردن و یادآوری اطلاعات
مشکل در یادگیری مهارت‌های جدید	مشکل در پیگیری تکالیف	انجام فعالیت‌ها به کندی و سرعت پایین
دشواری در یادگیری زمان	عدم سازماندهی و تمیز کردن اتاق خواب	دشواری در درک مفاهیم غیرقابل مشاهده و غیرملموس
ناتوانی در به خاطر سپردن و پردازش اطلاعات	ناتوانی در خوش‌نویسی	ناتوانی در تمرکز بر جزئیات
	مشکل در مدیریت زمان	تفسیر و خواندن اطلاعات به نادرستی
	ناتوانی در درک بحث‌های شفاهی و بیان افکار

 

• بیشتر بخوانید: خطاهای فرزند پروری
• بیشتر بخوانید: سبک های فرزند پروری

لازم به ذکر است که برخی کارها مثل تنظیم خواب دانش آموزان و تشویق درست کودکان برای انجام تکالیف می‌تواند تاثیر فوق العاده‌ای در یادگیری کودک بگذارد.

 

علل بروز اختلال یادگیری چیست؟

علت اصلی بروز اختلال یادگیری در کودکان کلاس اول یا مقاطع بالاتر وجود تفاوت‌هایی در عملکرد عصبی مغز است. این تفاوت‌ها می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود و بر توانایی‌های تحصیلی و اجتماعی افراد تاثیر بگذارد. این عوامل می‌تواند تاثیرات مستقیم بر توسعه مغز و عملکرد شناختی داشته باشد و شناسایی زودهنگام به مدیریت اختلال یادگیری کمک می‌کند.

عوامل بروز اختلال یادگیری به شرح زیر است:

1. سابقه خانوادگی و ژنتیکی با اختلال یادگیری در والدین
2. رشد ضعیف در دوران جنینی و قرارگیری در معرض الکل یا مواد مخدر
3. زایمان زودرس و وزن بسیار پایین هنگام تولد
4. تجربه تروماهای جسمی و آسیب به سر یا بیماری‌های سیستم عصبی
5. تجربه تروماهای عاطفی و تجربیات استرس‌زا و سواستفاده عاطفی
6. قرارگیری در معرض مواد سمی در سطوح بالا از جمله سرب

انواع اختلال یادگیری در دانش آموزان

اختلال یادگیری در کودکان انواع مختلفی دارد. این اختلالات به دو دسته پیش از مدرسه و بعد از مدرسه تقسیم می‌شوند. شناسایی اختلالات یادگیری در کودکان می‌تواند به کنترل آن کمک کند. در ادامه، انواع اختلال یادگیری در دانش‌ آموزان و نشانه‌های آن‌ها را بررسی خواهیم کرد.

قبل از انواع اختلال یادگیری حتما مقاله تربیت کودک قبل از مدرسه و شایع ترین اختلالات یادگیری برای درک بهتر این موضوع بخوانید.

1_ اختلال یادگیری در خواندن یا اختلال دیسلکسیا

دیسلکسیا (Dyslexia) یک اختلال یادگیری رایج در دانش‌ آموزان است و به عنوان اختلال پردازش زبانی شناخته می‌شود. این اختلال بر مهارت‌های خواندن، نوشتن و درک مطلب افراد تاثیر می‌گذارد و آن‌ها را در شناسایی کلمات با مشکل مواجه می‌کند. این اختلال ممکن است سال‌ها تشخیص داده نشود و در آینده باعث ایجاد مشکلات تحصیلی شود. افراد مبتلا به دیسلکسیا در ارتباط زبانی نیز با مشکل مواجه هستند و ممکن است نتوانند خود را به طور واضح بیان کنند.

علائم اختلال دیسلکسیا را بشناسید؟

1. معکوس کردن جایگاه حروف مانند ب ‌و پ
2. ناتوانی در یادگیری، شناسایی و تجزیه صداهای مختلف
3. عدم درک مطلب هنگام خواندن
4. تاخیر در گفتار
5. مشکل در املا و ویرایش متن
6. مشکل و چالش در یادگیری واژگان یا شعرهای جدید
7. اختلالات پردازش بصری

شما باید روش‌های آموزش خواندن به کودکان مبتلا به اختلال یادگیری را بدانید تا بتوانید به آنها آموزش دهید؛ در این زمینه می‌توانید از معلم‌های حرفه‌ای یا مشاورهای مناسب کمک بگیرید.

2_ اختلال یادگیری در ریاضی یا دیسکلکولیا

دیسکلکولیا (Dyscalculia) اختلالات یادگیری مرتبط با محاسبات ریاضی است. این اختلال تاثیرات منفی بر عملکرد تحصیلی و اعتماد به نفس افراد دارد. این افراد در مفاهیم ریاضی، محاسبات عددی و استدلال حل مسئله با مشکلات جدی مواجه هستند. گاهی اوقات این اختلال به عنوان دیسلکسیا ریاضی نیز شناخته می‌شود. کودکان مبتلا به دیسکلکولیا ممکن است سال‌ها به دلیل این اختلال از همسالان خود عقب بمانند. این افراد حتی در ابتدایی‌ترین مفاهیم ریاضی نیز دچار مشکل می‌شوند.

علائم اختلال دیسکلکولیا کدامند؟

1. دشواری و چالش در درک مفاهیم ریاضی از جمله تخمین، اندازه‌گیری و زمان
2. عدم اطمینان در انجام مسائل و محاسبات پایه ریاضی
3. ناتوانی در پیگیری ترتیب عملیات ریاضی
4. مشکل و چالش در شمارش و گروه‌بندی اعداد

3_ اختلال یادگیری در نوشتن یا دیسگرافیا

دیسگرافیا (Dysgraphia) نوع دیگری از اختلال یادگیری در دانش آموزان است. این اختلال ناشی از مشکلاتی در واژگان، املا، دستور زبان، حافظه و تفکر انتقادی است. افراد مبتلا به دیسگرافیا ممکن است در تبدیل افکار خود به نوشتار با مشکل مواجه شوند و در خوش‌خطی عملکرد ضعیفی داشته باشند. این افراد در فاصله‌گذاری و شکل‌گیری حروف مشکل دارند و نمی‌توانند به صورت خوانا متنی را بنویسند. معمولا این افراد نمی‌توانند از فضای صفحه استفاده کنند و نوشته‌های نامنظم و شلوغی را ایجاد می‌کنند‌. دیسگرافیا باعث می‌شود که فکر کردن و نوشتن به طور همزمان برای فرد سخت باشد و نتواند عملکرد مطلوبی را ارائه دهد. این اختلال بر عزت نفس و عملکرد تحصیلی افراد تاثیرات منفی خواهد داشت.

علائم اختلال دیسگرافیا کدامند؟

1. ناتوانی فرد در بیان افکار و ایده‌ها روی کاغذ
2. صرف زمان زیاد برای نوشتن یک متن ساده
3. استفاده نادرست از قواعد زبان
4. ناتوانی در بیان افکار به صورت ساختار واضح جملات
5. دست‌خط‌ ضعیف و نوشتن نامنظم روی کاغذ
6. دشواری در سازمان‌دهی صفحات یا کتاب‌ها

4_ اختلال پردازش شنوایی

کودکان مبتلا به اختلال پردازش شنوایی (Auditory Processing Disorder) در پردازش صدا و اطلاعات صوتی دچار مشکل هستند. در این اختلال توانایی مغز در پردازش اطلاعات صوتی دچار مشکل می‌شود. کودکان مبتلا به این اختلال، گاهی حتی دستورات ساده را هم اشتباه می‌شنوند و برای پردازش آنها باید دستورات را دوباره تکرار کنید.

علائم اختلال پردازش شنوایی کدامند؟

1. دشواری در درک گفتار در محیط‌های شلوغ
2. مشکلات در پیگیری مکالمات
3. عدم توانایی در تشخیص صداهای مشابه
4. دشواری در یادگیری زبان
5. نیاز به تکرار اطلاعات

5_ اختلال یادگیری غیرکلامی

کودکان مبتلا به اختلال یادگیری غیرکلامی یا (Language Learning Disabilities) در مهارت‌های اجتماعی و تفسیر رفتارهای غیرکلامی مشکل دارند. کودکان مبتلا به این اختلال نمی‌توانند به‌خوبی نشانه‌های اجتماعی، حرکات صورت یا زبان بدن را درک کنند و حتی دچار سوءتفاهم می‌شوند.

نشانه‌های اختلال یادگیری غیرکلامی کدامند؟

• مشکلات در مهارت‌های حرکتی
• دشواری در درک نشانه‌های غیرکلامی
• مشکلات در سازماندهی و برنامه‌ریزی
• ناتوانی در حل مسائل

6_ اختلال نقص در ادراک بصری

دانش‌آموزان مبتلا به اختلال ادراک بصری (Visual Perceptual)، دچار اختلال در هماهنگی چشم و حرکت هستند و بین بینایی و حرکات دست دچار مشکل می‌شوند. اختلال ادراک بصری بر جنبه‌های مختلف زندگی دانش‌آموز از جمله ورزش، بازی یا دیگر فعالیت‌ها تأثیر می‌گذارد.

نشانه‌های اختلال نقص در ادراک بصری کدامند؟

• دشواری در شناسایی اشیاء و الگوها
• مشکلات در تشخیص تفاوت‌ها و شباهت‌ها
• ناتوانی در درک روابط فضایی
• دشواری در پردازش اطلاعات بصری و حرکتی

7_ اختلال یادگیری ترکیبی

کودکان مبتلا به اختلال یادگیری ترکیبی یا (Mixed Learning Disorder) دچار طیفی از اختلالات یادگیری از جمله اختلالات خواندن، نوشتن یا ریاضی هستند. این اختلال می‌تواند بر جنبه‌های مختلف زندگی کودک تأثیر بگذارد.

نشانه‌های اختلال یادگیری ترکیبی شامل طیف گسترده‌ای از علائم اختلالات یادگیری دیگر هستند.

• بیشتر بخوانید: فرزند پروری چیست؟
• بیشتر بخوانید: نقش مادر در فرزند پروری
• بیشتر بخوانید: دعوای خواهر و برادر
• بیشتر بخوانید: علائم تیزهوشی کودکان

چالش‌های رایج دانش‌آموزان دارای اختلال یادگیری 

دانش‌آموزان دارای اختلال یادگیری با چالش‌های متعددی در مسیر تحصیل خود مواجه می‌شوند که می‌تواند بر عملکرد تحصیلی، اعتمادبه‌نفس و تعاملات اجتماعی آن‌ها تأثیر بگذارد. برخی از چالش‌های رایج آن‌ها عبارت‌اند از:

1_ مشکل در پیروی از دستورالعمل‌ها

دانش‌آموزان با اختلالات یادگیری اغلب در پیروی از دستورالعمل‌های پیچیده یا چندمرحله‌ای با مشکلات جدی روبرو می‌شوند. این مسئله به‌طور طبیعی می‌تواند به اشتباه به عنوان بی‌توجهی یا نافرمانی تعبیر شود، در حالی که مشکل اصلی در نحوه پردازش اطلاعات نهفته است. این دانش‌آموزان ممکن است تنها قادر به یادآوری بخشی از دستورالعمل‌ها باشند یا نتوانند مراحل را به درستی ترتیب دهند. در برخی موارد، آن‌ها نیاز دارند تا دستورالعمل‌ها به طور مکرر و با وضوح بیشتر برایشان تکرار شود. علاوه بر این، بسیاری از آن‌ها در تبدیل دستورالعمل‌های کلامی به عمل با سردرگمی مواجه می‌شوند، چرا که فرآیندهای ذهنی آن‌ها به گونه‌ای است که دستورالعمل‌ها را به راحتی نمی‌توانند به عمل تبدیل کنند.

گفتنی‌ست که برای درک بهتر مفاهیم مرتبط با آموزش مسئولیت پذیری به کودکان و آموزش خواندن به کودکان، مطالعه‌ی این مقالات لینک شده بسیار مفید خواهد بود.

2_ کندی در انجام تکالیف و امتحانات

دانش‌آموزان با اختلالات یادگیری عموما برای پردازش اطلاعات نیاز به زمان بیشتری دارند. این کندی در روند یادگیری می‌تواند در تمام مراحل مشاهده شود، از درک مطلب گرفته تا ارائه پاسخ‌ها. در بسیاری از موارد، این دانش‌آموزان به زمان بیشتری برای خواندن و درک سوالات امتحانی نیاز دارند که همین امر باعث می‌شود نتوانند در مدت زمان معین به همه سوالات پاسخ دهند. همچنین، آن‌ها ممکن است در نوشتن پاسخ‌ها کندتر عمل کنند یا در بیان آنچه که می‌خواهند منتقل کنند، با مشکل مواجه شوند. علاوه بر این، بسیاری از این دانش‌آموزان در مدیریت زمان در امتحانات دچار مشکل می‌شوند و به دلیل فشار زمان و تلاش برای سرعت بخشیدن به کار، به راحتی خسته می‌شوند و کارایی آن‌ها کاهش می‌یابد.

3_ اضطراب و کاهش اعتماد به نفس

شکست‌های مکرر در محیط آموزشی به راحتی می‌تواند باعث ایجاد اضطراب و کاهش اعتماد به نفس در دانش‌آموزان با اختلالات یادگیری شود. این دانش‌آموزان ممکن است از خواندن بلند در کلاس اجتناب کنند، چرا که از ناتوانی خود در ارائه صحیح کلمات یا جملات می‌ترسند. اضطراب امتحان نیز می‌تواند به شدت در آن‌ها بروز کند، به طوری که حتی از انجام امتحان خودداری کنند یا عملکرد ضعیفی داشته باشند. علاوه بر این، این دانش‌آموزان اغلب از شرکت در فعالیت‌های گروهی خودداری می‌کنند و ممکن است خود را از سایرین جدا کنند. خودانتقادی شدید و کمال‌گرایی ناسالم در آن‌ها رایج است که به طور مداوم باور دارند نمی‌توانند به اندازه کافی خوب یاد بگیرند یا موفق شوند که این خود باعث کاهش انگیزه و علاقه به یادگیری می‌شود.

4_ مشکلات رفتاری ناشی از ناامیدی تحصیلی

ناامیدی و شکست‌های مکرر در تحصیل، به ویژه زمانی که مشکلات دانش‌آموزان با اختلالات یادگیری درک نمی‌شود، می‌تواند به بروز مشکلات رفتاری منجر شود. این مشکلات رفتاری ممکن است شامل پرخاشگری یا کناره‌گیری از کلاس باشد. بعضی از این دانش‌آموزان به دلیل ناامیدی و بی‌حوصلگی از انجام تکالیف مدرسه، ممکن است مقاومت کنند یا حتی به طور عمدی از انجام تکالیف خودداری نمایند. حواس‌پرتی و بی‌قراری نیز ممکن است به عنوان یک مکانیسم دفاعی در برابر موقعیت‌های چالش‌برانگیز بروز کند.

5_ چالش‌های حافظه کاری

یکی دیگر از چالش‌های عمده دانش‌آموزان با اختلالات یادگیری، مشکلات در حافظه کاری است. این حافظه برای نگهداری و دستکاری اطلاعات در ذهن ضروری است و بسیاری از این دانش‌آموزان در این زمینه دچار مشکل می‌شوند. آن‌ها ممکن است در به خاطر سپردن اطلاعات جدید با دشواری مواجه شوند و مطالب آموخته شده را به سرعت فراموش کنند. یادآوری مراحل حل مسئله و فرآیندهای ذهنی مرتبط با آن نیز می‌تواند برایشان چالش‌برانگیز باشد. برای تثبیت یادگیری، آن‌ها نیاز به تکرار بیشتر و تمرین مداوم دارند، چرا که بدون این تکرارها اطلاعات به‌راحتی از ذهنشان محو می‌شود. این مشکلات در حافظه کاری باعث می‌شود که این دانش‌آموزان نتوانند به درستی از اطلاعاتی که آموخته‌اند در حل مسائل مختلف استفاده کنند.

نحوه برخورد معلمان با دانش‌آموزان دارای اختلال یادگیری

معلمان نقش حیاتی در موفقیت دانش‌آموزان با اختلالات یادگیری دارند. آن‌ها می‌توانند تاثیر مهمی در کاهش و تعدیل اختلالات یادگیری داشته‌باشند. معلمان همچنین می‌توانند با استفاده از استراتژی‌های مناسب، محیطی حمایتی ایجاد کنند که در آن همه دانش‌آموزان فرصت شکوفایی داشته باشند. اما نحوه برخورد معلمان با دانش‌آموزان دارای اختلال یادگیری چگونه باید باشد؟

• معلمان باید با گوش دادن به دانش‌آموزان، فضاهایی برای ابراز نظر و رفع نگرانی‌های آن‌ها ایجاد کنند و تلاش آن‌ها را حتی بدون نتیجه مطلوب، ارزشمند بدانند.
• آن‌ها باید از زبان مثبت و تعاملات خصوصی با هر دانش‌آموز برای تنظیم روش‌های تدریس استفاده کنند.
• معلمان باید از مقایسه دانش‌آموزان بپرهیزند و تلاش کنند روتین‌های منظمی ایجاد کنند تا اضطراب دانش‌آموز کاهش یابد. آموزش تکنیک‌های مدیریت استرس و فراهم کردن فضای آرام در کلاس نیز باید در دستورکار قرار گیرد.
• آموزش چند حسی با ابزارهای دستکاری‌پذیر، رنگ‌ها، صداها و فعالیت‌های عملی باعث درک بهتر مفاهیم می‌شود و یادگیری را تقویت می‌کند.
• معلمان باید از تکنولوژی‌های آموزشی مانند نرم‌افزارهای تبدیل متن به گفتار و وایت‌بوردهای تعاملی استفاده کنند تا مفاهیم به شیوه‌های چندجانبه یاد گرفته شوند.
• تکالیف پیچیده باید به مراحل کوچکتر تقسیم شوند تا دانش‌آموزان به راحتی قادر به انجام آن‌ها باشند. استفاده از چک‌لیست و دستورالعمل‌های شفاهی و کتبی برای وضوح بیشتر مفید است.

علاوه بر موارد گفته‌شده، استفاده از تکنیک «یک تکلیف در یک زمان» و تمرکز بر یک مهارت یا مفهوم در هر زمان، با فرصت‌های کافی برای تمرین و استراحت‌های کوتاه، کمک می‌کند تا دانش‌آموزان پیشرفت کنند. همچنین گفتگوهای منظم با دانش‌آموزان برای شناسایی مشکلات و راه‌حل‌ها، احساس سهیم بودن در روند یادگیری را تقویت می‌کند.

نقش والدین در حمایت از دانش‌آموز دارای اختلال یادگیری

والدین به عنوان اولین و مهم‌ترین معلمان کودک، نقش بی‌بدیلی در حمایت از فرزندان با اختلالات یادگیری دارند. همکاری نزدیک والدین با مدرسه و ایجاد محیط حمایتی در خانه، تاثیر عمیقی بر پیشرفت فرزندشان خواهد داشت و می‌تواند به کودک کمک کند حتی با وجود این اختلال درس‌های خود را بیاموزد و همگام با سایر دانش‌آموزان پیش برود.
پیشنهاد می‌کنیم مقاله داروی درمان اختلال یادگیری را بخوانید.

۱_ ایجاد فضای حمایتی در خانه

اولین قدم برای نحوه برخورد با دانش‌آموزان دارای اختلال یادگیری پذیرش این واقعیت است که کودک در برخی موارد کم‌توان است. والدین باید بین این که کودک «نمی‌خواهد» یا «نمی‌تواند» تمایز قائل شوند و اینگونه با تاکید بر توانایی‌های کودک، اعتماد به نفس او را تقویت کنند. آن‌ها همچنین باید فضای گفتگوی باز و صادقانه درباره چالش‌ها و احساسات بسازند.

۲_ اجتناب از مقایسه و فشار بیش از حد

پرهیز از مقایسه و فشار بیش از حد نیز یکی از نکات کلیدی است؛ والدین باید از مقایسه فرزندشان با خواهر و برادرها یا همسالان خودداری کرده و انتظارات واقع‌بینانه و متناسب با توانایی‌های او تنظیم کنند. تمرکز بر پیشرفت فردی به‌جای مقایسه با استانداردهای کلی، ایجاد تعادل بین چالش و حمایت، و قدردانی از تلاش و پشتکار کودک به اندازه نتیجه، از دیگر مواردی است که می‌تواند به رشد سالم او کمک کند.

۳_ همکاری نزدیک با معلمان و مشاوران مدرسه

همکاری نزدیک با معلمان و مشاوران مدرسه اهمیت زیادی دارد؛ والدین باید در جلسات اولیا و مربیان شرکت کنند، اطلاعات مفیدی درباره نقاط قوت و چالش‌های کودک ارائه دهند و در تدوین برنامه آموزشی فردی (IEP) نقش فعالی داشته باشند. همچنین، پیگیری مستمر پیشرفت تحصیلی و اجتماعی فرزند و درخواست راهنمایی از متخصصان مدرسه، می‌تواند مسیر یادگیری او را هموارتر کند.

۴_ هماهنگی روش‌های آموزشی خانه و مدرسه

هماهنگی روش‌های آموزشی خانه و مدرسه نیز از عوامل مهم در حمایت از کودک با اختلال یادگیری است؛ والدین باید از روش‌های آموزشی مورد استفاده در مدرسه آگاه باشند، مهارت‌های آموخته‌شده را در خانه تقویت کنند، از واژگان و روش‌های یکسان برای جلوگیری از سردرگمی استفاده کنند و راهکارهای موفق را با معلمان به اشتراک بگذارند. ایجاد سیستم ارتباطی منظم با معلمان، مانند استفاده از دفترچه ارتباط یا ایمیل، به بهبود فرآیند یادگیری کمک می‌کند.

۵_ ایجاد انگیزه در کودک

والدین باید انگیزه کودک را نیز تقویت کنند؛ این کار از طریق تشویق با جایزه‌های کوچک برای تلاش‌های موفق، تمرکز بر فرآیند یادگیری به‌جای نتیجه نهایی، شناسایی و پرورش استعدادها و علایق او و جشن گرفتن پیشرفت‌های کوچک نیز بسیار مهم است.

نحوه برخورد با دانش‌آموزان اختلال یادگیری

برخورد صحیح با دانش‌آموزان دارای اختلال یادگیری نقش کلیدی در رشد و پیشرفت آن‌ها دارد. والدین و معلمان با به‌کارگیری روش‌های مناسب می‌توانند به این کودکان کمک کنند تا با چالش‌های آموزشی کنار بیایند و توانایی‌های خود را به حداکثر برسانند.

1_ ایجاد محیط حمایتی

• دانش‌آموزان مبتلا به اختلالات یادگیری باید در محیطی آرام و بدون سر و صدا باشند تا بتوانند روی مباحث تمرکز کنند؛ بنابراین این فضا را برای آنها به‌وجود آورید.
• شما می‌توانید با قدردانی بابت تلاش‌های دانش‌آموزان از آنها قدردانی کنید.

2_ شناخت نیازها

• • برای درمان اختلالات یادگیری در دانش آموزان ابتدایی باید نقاط ضعف و قوت هر دانش‌آموز را بدانید و متناسب با نیازهای او یک برنامه آموزشی مناسب طراحی کنید.

• معلم‌ها باید با والدین دانش‌آموز در ارتباط باشند تا در جریان نیازهای او قرار بگیرند.

3_ استفاده از روش‌های متنوع تدریس

• از روش‌های چند حسی (بصری، شنیداری و حرکتی) برای یادگیری بهتر استفاده کنید.
• با تقسیم مطالب به بخش‌های کوچک‌تر به دانش‌آموزان کمک کنید تا مفاهیم را بهتر درک کنند.

4_ توجه به زمان و سرعت یادگیری

• دانش‌آموزان مبتلا به اختلال یادگیری باید زمان بیشتری جهت انجام تکالیف و امتحانات داشته باشند.
• سرعت تدریس باید با توجه به نیازهای دانش‌آموز کاهش یا افزایش یابد.

5_ استفاده از تکنیک‌های انگیزشی

• بابت پیشرفت‌هایی که کودک دارد، به او پاداش دهید.
• شما می‌توانید برای کودکان جهت حفظ و افزایش انگیزه، اهداف کوتاه‌مدت در نظر بگیرید.

6_ توسعه مهارت‌های اجتماعی

• دانش‌آموزان را تشویق به فعالیت‌های گروهی کنید.
• به دانش‌آموزان در تقویت مهارت‌های ارتباطی کمک کنید.

7_ ارتباط مؤثر

• ارتباطی دوستانه با کودک داشته باشید تا نیازهای او را درک کنید.
• به صحبت‌های دانش‌آموزان گوش دهید و احساسات‌شان را در نظر بگیرید.

8_ آموزش والدین

• معلم‌ها باید درباره روش‌های مؤثر یادگیری برای کودک صحبت کنند.
• معلم‌ها باید از والدین بخواهند که در گروه‌های حمایتی شرکت کنند.

9_ صبر و انعطاف‌پذیری

• برای یادگیری و پیشرفت باید به دانش‌آموزان زمان دهید و صبور باشید.
• انعطاف‌پذیری در روش‌های تدریس بسیار مهم است؛ بنابراین با انعطاف‌پذیری بالا سعی کنید برای دانش‌آموزان از متدهای تدریس مناسبی استفاده کنید.

10_ صبوری و درک شرایط کودک

دانش‌آموزان دارای اختلال یادگیری نیاز به صبر و درک بیشتری دارند. به جای سرزنش یا ناامید شدن، بهتر است به آن‌ها فرصت بیشتری برای یادگیری داده شود و انتظارات متناسب با توانایی‌هایشان تنظیم شود.

1_ استفاده از روش‌های آموزشی جایگزین

روش‌های تدریس متنوع مانند آموزش چندحسی (استفاده همزمان از تصاویر، صداها و حرکات)، داستان‌گویی، بازی‌های آموزشی و تکنولوژی‌های کمکی می‌توانند یادگیری را برای این دانش‌آموزان آسان‌تر کنند.

​مطالعات نشان داده‌اند که استفاده از روش‌های آموزشی چندحسی می‌تواند به بهبود یادگیری در دانش‌آموزان دارای اختلالات یادگیری کمک کند. این روش‌ها با ترکیب حواس مختلف مانند بینایی، شنوایی و لامسه، فرآیند یادگیری را تقویت می‌کنند. به‌ویژه برای دانش‌آموزانی که با این اختلالات مواجه هستند، استفاده هم‌زمان از چندین حس می‌تواند به تقویت توجه، حافظه و پردازش اطلاعات منجر شود. ​

منبع

12_ تقویت عزت نفس و انگیزه

تحسین تلاش‌های کودک، تأکید بر نقاط قوت او و ارائه بازخوردهای مثبت، تأثیر بسزایی در افزایش اعتماد به نفس دارد. والدین و معلمان باید موفقیت‌های کوچک را جشن بگیرند و کودک را به ادامه مسیر تشویق کنند. خواندن مقاله عزت نفس در کودک برای شما مفید خواهد بود.

13_ ایجاد فضای حمایتی و بدون استرس

محیط آموزشی باید آرام، بدون تنش و مناسب یادگیری باشد. فشار زیاد و مقایسه با دیگران باعث کاهش انگیزه کودک می‌شود، در حالی که حمایت و تشویق، او را برای پیشرفت بیشتر آماده می‌کند.

14_ همکاری مداوم بین والدین و معلمان

ارتباط مؤثر بین والدین و معلمان می‌تواند تأثیر زیادی در بهبود شرایط یادگیری کودک داشته باشد. آگاهی از چالش‌ها، تبادل تجربیات و هماهنگی روش‌های آموزشی در خانه و مدرسه به دانش‌آموز کمک می‌کند که مسیر یادگیری خود را بهتر طی کند.

با رعایت این نکات، دانش‌آموزان دارای اختلال یادگیری می‌توانند مسیر آموزشی خود را با موفقیت طی کنند و به رشد و پیشرفت قابل‌توجهی دست یابند.

درمان اختلال یادگیری در دانش آموزان

اختلالات یادگیری شرایط دائمی هستند و هیچ‌کسی نمی‌تواند آن را به طور قطعی و کامل درمان کند. تشخیص به موقع این اختلالات می‌تواند به درمان، حمایت و موفقیت افراد در زندگی کمک کند. در اینجا، درمان‌هایی برای مدیریت و کنترل اختلال یادگیری وجود دارد. با ترکیب مناسب این درمان‌ها و کمک پزشک، افراد مبتلا به اختلال یادگیری به طور موثری می‌توانند با چالش‌ها روبرو شوند.

1_ آموزش ویژه

یکی از روش‌های درمانی برای کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری، آموزش‌های صحیح و مطابق با نیازهای آن‌ها است. معلمان خصوصی برای کمک به این دانش‌ آموزان حضور دارند تا آموزش‌های خاصی را به آن‌ها ارائه دهند. معلمان خصوصی وضعیت و توانایی‌های دانش‌ آموزان را ارزیابی می‌کنند. سپس، با شناسایی نقاط قوت، برای افزایش و بهبود آن‌ها کمک می‌کنند تا کودک ناتوانی‌های خود را جبران نماید.

2_ روان‌درمانی

یکی از روش‌های کاربردی برای کمک به کودکانی که از اختلالات یادگیری رنج می‌برند، روان‌درمانی است. در این درمان مدیریت چالش‌های عاطفی کودک، آموزش استراتژی‌های مقابله‌ای، توجه به مسائل و نگرانی‌های کودک و کمک به افزایش اعتماد به نفس او در دستور کار قرار می‌گیرد. روان‌درمانی می‌تواند کمک شایانی به بهبود، پیشرفت و هدایت کودکان مبتلا به اختلال یادگیری کند.

3_ شرکت در گروه‌های حمایتی

حضور در گروه‌های حمایتی می‌تواند تاثیرات مثبتی برای کودکان مبتلا به اختلال یادگیری و خانواده‌های آن‌ها داشته باشد. چالش‌های افراد گروه با یکدیگر مشابه است و می‌توانند یکدیگر را درک کنند. این افراد می‌توانند در جامعه‌ای که افراد مشابه خود در آن هستند حضور پیدا کرده و با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. بنابراین، یک شبکه حمایتی بسیار ارزشمند خواهند داشت.

4_ دارودرمانی

یکی از روش‌های درمانی برای افرادی که به بهبود تمرکز نیاز دارند، دارودرمانی است. پزشکان برای افرادی که مشکل اختلال کم‌توجهی و بیش‌فعالی دارند، دارو تجویز می‌کنند. این داروها برای بهبود تمرکز و کاهش علائم کاربرد دارند. برنامه دارویی با توجه به نیازهای هر فرد متفاوت است و باید زیر نظر پزشک مصرف شود.

5_ انجام تمرینات تقویتی

شما می‌توانید از کودک بخواهید تمرینات تقویتی انجام دهد؛ مثلاً به او بگویید که با الگوها و جملات آماده تمرین کند یا از نرم‌افزارهای نوشتاری که نوشتن را برای او ساده می‌کنند، استفاده کنید.

این روش برای درمان اختلال نوشتن مناسب است.

6_ استفاده از روش‌های یادگیری چند حسی

شما می‌توانید از ابزارهای بصری مختلفی مثل کارتون‌ها، تصاویر و نمودارها برای توضیح مفاهیم مختلف به کودک استفاده کنید. انجام فعالیت‌های عملی و تجربی نیز می‌تواند شرایط یادگیری را برای کودک بهبود ببخشد؛ مثلاً می‌توانید از بلوک‌های ریاضی برای آموزش ریاضی به کودک استفاده کرده یا از ابزارهای بصری و تجربی برای آموزش خواندن به او استفاده کنید.

این روش برای درمان اختلال خواندن و ریاضی مناسب است.

7_ تقویت مهارت‌های اجتماعی

مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی را به کودک آموزش دهید تا بتواند با جامعه ارتباط بگیرد. انجام فعالیت‌های گروهی در این زمینه بسیار تأثیرگذار است و روابط اجتماعی کودک را تقویت می‌کند. طی این تمرینات کودک نشانه‌های غیرکلامی را یاد می‌گیرد و کمتر دچار سوءتفاهم یا اشتباه می‌شود.

برای تقویت مهارت‌های اجتماعی کودک می‌توانید مقاله فن بیان کودکان را بخوانید.

8_ مشاوره‌درمانی

شرکت در جلسات شناختی-رفتاری (CBT) به از بین بردن الگوهای فکری منفی و بهبود رفتار کودک کمک می‌کند. پزشک در جلسات مشاوره‌درمانی وضعیت کودک را زیر نظر می‌گیرد و متناسب با شرایط او بهترین تمرینات را ارائه می‌دهد.

این روش برای درمان اختلال یادگیری ترکیبی یا انواع اختلالات یادگیری مناسب است. در ضمن اگر تمایل دارید با داروی درمان اختلال یادگیری آشنا شوید حتما همین مقاله را بررسی کنید.

به شما پیشنهاد می‌دهیم که در دوره فرزندپروری: پدر و مادر حرفه ای نیز شرکت کنید؛ با آموزش‌های این دوره نحوه رفتار صحیح با کودکان را یاد می‌گیرید؛ بنابراین می‌توانید کمک‌های بهتری به کودک مبتلا به اختلال یادگیری خود داشته باشید.

نحوه تشخیص اختلالات یادگیری

اختلال یادگیری در دانش آموزان توسط متخصص بهداشت تشخیص داده می‌شود. برای تشخیص یک اختلال یادگیری خاص، علائم ذکر شده باید حداقل 6 ماه ادامه داشته باشند. اگر فرد پس از 6 ماه، هم‌چنان با مشکلات یادگیری مواجه باشد، این نشان‌دهنده وجود اختلال یادگیری در او است. اختلال یادگیری یک مشکل پایدار است و نیازمند تشخیص زودهنگام، توجه و مدیریت دارد. فرآیند تشخیص این اختلال نیز شامل موارد زیر است:

1_ تاریخچه پزشکی

همان‌طور که در این مقاله ذکر کردیم، یکی از دلایل بروز اختلال یادگیری در دانش آموزان و کودکان، مشکلات ژنتیکی و بیماری‌ها است. پزشک متخصص برای تشخیص این بیماری، تاریخچه پزشکی فرد و خانواده‌اش را بررسی می‌کند. اطلاعات مراحل رشد فرد هنگام کودکی، تجربه هرگونه بیماری و عمل جراحی، وجود ناتوانی یادگیری در اعضای خانواده و عوامل ژنتیکی به طور کامل مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.

2_ آزمون‌های تحصیلی

یکی از روش‌های تشخیص اختلال یادگیری در دانش‌ آموزان، انجام آزمون تحصیلی استاندارد است. این آزمون شامل مهارت‌های خواندن، نوشتن و ریاضیات است و آزمون IQ نیز از کودک گرفته می‌شود. در صورتی که کودک هوش خوبی داشته باشد، اما در آزمون تحصیلی نمره مناسبی کسب نکند، این نشان‌دهنده وجود اختلال یادگیری است.

3_ آزمون‌های جسمی و عصبی

یکی دیگر از روش‌های تشخیص اختلال یادگیری در دانش آموزان، انجام آزمون‌های جسمی و عصبی است. معاینات وضعیت سلامت از جمله فشار خون و ضربان قلب انجام می‌گیرد. تست‌های عصبی و روان‌شناختی نیز برای بررسی توانایی‌های حرکتی، شناسایی مشکلات تمرکز و حافظه انجام می‌شوند.

4_ بررسی عملکرد

پزشک متخصص برای بررسی اختلالات فرد، عملکردهای او را بررسی و ارزیابی می‌کنند. این عملکردها شامل عملکردهای تحصیلی، شغلی و اجتماعی افراد است. ارزیابی نمرات، مشکلات یادگیری، توانایی‌های شغلی، شناسایی چالش‌های محل کار، تعاملات اجتماعی و نقاط عطف توسط پزشک انجام می‌شود. این کار باعث می‌شود تا درک بهتری از نیازها و چالش‌های فرد برای درمان ایجاد شود.

 

کلام آخر

اختلالات یادگیری چالش‌های واقعی در مسیر تحصیلی و رشد اجتماعی کودکان ایجاد می‌کنند، اما با رویکردهای آموزشی صحیح و نظام حمایتی مناسب، این چالش‌ها به هیچ وجه مانعی برای موفقیت و شکوفایی استعدادهای این دانش‌آموزان نیستند. تحقیقات گسترده نشان می‌دهد که همکاری نزدیک و مستمر بین معلمان، متخصصان و والدین، عامل تعیین‌کننده در پیشرفت تحصیلی و سلامت روانی دانش‌آموزان دارای اختلال یادگیری است.