یکی از مهمترین مهارتهایی که هر فرد باید آن را یاد بگیرد، مهارت خواندن است. آموزش خواندن به کودکان کمک میکند تا اعتماد به نفس بیشتری داشته باشند و بتوانند اطلاعات جدیدی را به دست آورند. والدین با آموزش خواندن به کودکان، ابزار ارزشمندی را به آنها هدیه میدهند که کودکان میتوانند برای رشد و موفقیت در زندگی خود از آن استفاده کنند. روشهای جدید و موثری برای آموزش به کودکان وجود دارد که در این مقاله قصد داریم آنها را بررسی کنیم. همچنین، به اختلالاتی که باعث اشتباه خواندن میشوند و نکات مهم نیز خواهیم پرداخت.
نحوه صحیح آموزش خواندن به کودکان
سواد خواندن نوشتن با مدرسه شروع نمیشود و والدین میتوانند آموزش خواندن به کودکان را از 3 سالگی آغاز کنند. سالهای بین 3 تا 5 سالگی برای آموزش خواندن به کودکان اهمیت بسیاری دارند و با آموزش صحیح، میتوان مهارتها و استراتژیهای مختلف را به کودکان یاد داد. در ادامه، روشهای آموزش خواندن حروف و کلمات به کودکان را بررسی خواهیم کرد.
1_ خواندن را یک فعالیت آرام نگه دارید
خواندن باید با آرامش باشد و کودکان هنگام آموزش نباید تحت فشار قرار گیرند. زمانی که کودک در آرامش است و استرس چیزی را ندارد، بهترین موقعیت برای آموزش خواندن است. بهترین کار این است که روزانه 10 الی 15 دقیقه در روز تمرین کنید و زمان را افزایش ندهید، زیرا میتواند باعث ایجاد فشار و استرس بر کودکان شود. با این کار، خواندن را به یک فعالیت مثبت و دور از ترس و استرس تبدیل خواهید کرد. خواندن باید یک سرگرمی برای کودک تلقی شود و نه اجبار.
2_ حروف اول هر کلمه را تکرار کنید
صداکشی حروف از مراحل ابتدایی آموزش خواندن به کودکان است. صداکشی به معنی ایجاد ارتباط بین حروف و صداهاست. برای تقویت مهارتهای خواندن و نوشتن، میتوانید از بازی حدس بزن این کلمه با چه حرفی شروع میشود؟ استفاده کنید. برای انجام این بازی، یک لیست از کلمات مورد علاقه کودک مانند نام حیوانات، نام اعضای خانواده، اسباببازیها و کلماتی که کودک آنها را میشناسد، تهیه کنید.
سپس، یک کلمه را انتخاب کرده و با صدای بلند تلفظ کنید. از کودک خود بخواهید که حرف اول کلمه را حدس بزند. به عنوان مثال، کلمه توپ را بگویید و از کودک بخواهید که حرف اول آن را حدس بزند. هر چه این بازی را تکرار کنید، کودک بهتر میتواند حروف را یاد بگیرد.
3_ آموزش خواندن به کودکان با بازی با حروف
چطور حروف را به کودک آموزش دهید؟ با بازی کردن حافظه تصویری کودک را تحریک کنید! یکی از لذتبخشترین کارها برای کودکان، بازی کردن است. برای آشنایی کودکان با حروف و تقویت مهارت خواندن و نوشتن، از حروف اسم کودک استفاده کنید. یک میز یا زمین صاف را انتخاب کنید و لوازمی مانند کاغذ سفید، مداد رنگی یا ماژیک و تمبرهای آلفا یا حروف آهنربایی را تهیه نمایید. سپس، نام کودک خود را به طور واضح و بزرگ بر روی یک کاغذ بنویسید.
نام کودک را به او نشان دهید و بگویید که میخواهیم نام خودش را بنویسیم. نام کودک را روی کاغذ کپی کنید و هر حرف را با صدای بلند بگویید. سپس، از او بخواهید تا نام خود را با حروف آهنربایی درست کند. در طول فعالیت او را تشویق کرده و پس از یادگیری نام، کلمات دیگر را نیز یکی پس از دیگری آموزش دهید.
بیشتر بخوانید:
- ادرار نکردن نوزاد
- چطور کودکتان را برای کلاس اول آماده کنید؟
- وسایل مورد نیاز پیش دبستانی
- ناخن جویدن کودکان
4_ آموزش خواندن به کودکان با ادغام نقاشی و نوشتن
معمولا کودکان 3 تا 4 ساله زیاد حرف میزنند و دوست دارند با شما مکالمات طولانی داشته باشند. شما باید از این فرصت و علاقه کودک استفاده کنید تا خواندن و نوشتن را به او یاد دهید. برای انجام این کار، چند تکه کاغذ بردارید و به یکدیگر بچسبانید. سپس، یک یا دو جمله در مورد کودک خود بنویسید و داستان را برای او بخوانید و از کودک بخواهید که آن را تصویرسازی کند و نقاشی بکشد. حین نقاشی از او بخواهید توضیح دهد در حال ترسیم چه چیزی است.
به عنوان مثال، امروز رفتیم پارک. هوا خیلی خوب بود. حال از کودک بخواهید که نقاشی خود را روی تاب بکشد. این باعث میشود که علاوه بر افزایش مهارتهای نوشتاری و خواندنی، بر تصویرسازی و افزایش اعتماد به نفس نیز کار کنید.
5_ به همراه کودک داستان بخوانید
داستان خواندن با صدای بلند یکی از بهترین روشهای آموزش خواندن به کودکان است. میتوانید این فعالیت را به صورت گفتوگو محور پیش ببرید تا درک کودک را نیز به چالش بکشید. یک کتاب داستان را بیاورید و به همراه کودک صفحات را بخوانید و ورق بزنید. پیش از ورق زدن صفحات، از فرزند خود بپرسید که به نظر شما در ادامه چه اتفاقی خواهد افتاد؟
یا اینکه به نظر شما داستان چگونه به پایان میرسد. به عنوان مثال، کتاب داستان پینوکیو را برای کودک بخوانید و در مورد ادامه داستان ذهن او را با سوالات خود به چالش بکشید. این کار باعث تقویت مهارتهای خواندن و تفکر در کودک شما خواهد شد. این فعالیت را با کتابهای مختلف تکرار کنید و کودک را برای پیشبینی داستان تشویق نمایید.
6_ از آهنگها و شعرهای کودکانه استفاده کنید
یکی از کارهایی که میتواند به بهبود خواندن در کودکان کمک کند، گوش دادن به آهنگها و شعرهای کودکانه است. آهنگها، علاوه بر سرگرم کردن کودکان، دارای ریتم و قافیه هستند که برای شنیدن صداها و هجاها به کودکان کمک میکنند.
تبدیل مطالب به شعر و ترانه نه تنها برای کودکان که برای بزرگسالان هم کمککننده است. ریتم و قافیه حافظه را تحریک کرده و یادگیری را سادهتر و لذتبخشتر میکند. سعی کنید هر زمان که این شعرها را برای کودک خود پخش میکنید، به همراه ریتم آن دست بزنید و همخوانی کنید. این فعالیت میتواند بر تقویت آگاهی واجشناختی کودکان، افزایش علاقه به زبان و مهارتهای ارتباطی آنها تاثیرات مثبتی داشته باشد.
7_ در خانه فلش کارت بسازید
یکی دیگر از روشهای آموزش خواندن به کودکان، ساخت فلش کارت کلمات است. با استفاده از مقوا یا کاغذ چندین کارت ساده را برش دهید و روی هر یک از آنها کلمات ساده بنویسید. این بازی را میتوانید در سه سطح مبتدی، متوسط و پیشرفته انجام دهید. ابتدا با کلمات ساده مانند چشم، سگ، گل، سیب و موز شروع کنید. سپس، کلمات را سختتر کنید. در این بازی میتوانید تصاویر و نقاشی نیز بکشید تا کودک هر کلمه را با تصویر آن مطابقت دهد.
نحوه انجام آن نیز به این شکل است که ابتدا کارتها را به کودک نشان میدهید و از او میخواهید که یک کارت را انتخاب کند. کلمه روی کارت را باهم بلند بخوانید. انگشتان خود را بالا ببرید و از کودک بخواهید که صداهای کلمه را به ترتیب بگوید. به عنوان مثال، کلمه چشم از سه حرف تشکیل شده و کودک باید به ترتیب حرفها را بگوید. میتوانید پس از آن از کودک خود بخواهید که با هر کلمه یک جمله ساده بسازد. این فعالیت کمک میکند تا مهارتهای ارتباطی بین حروف و صدا، مهارتهای شنیداری و مهارتهای خواندن در کودک تقویت شود.
بیشتر بخوانید:
- پول توجیبی دادن به کودکان
- عوارض کتک زدن بچه چیست؟
- آموزش مسئولیت پذیری به کودکان
- علت زود عصبانی شدن مادران
8_ لوازم منزل را برچسبگذاری کنید
برای آموزش خواندن به کودکان باید همزمان روی شیوه نوشتاری کلمات هم تمرکز کنید. این دو بخش زبان جدا از هم نیستند. برای این کار میتوانید از لوازم اتاق کودک یا منزل استفاده کنید. روی اشیا و لوازم مختلف نام آنها را بچسبانید. به عنوان مثال، یخچال، میز، صندلی، پنجره از لوازم پرکاربرد خانه هستند که کودک ناخودآگاه برچسبهای شما را خواهد دید.
برچسبها را روی لوازم بچسبانید و از کودک بخواهید که آنها را بخواند و در مورد آنها صحبت کند. این فعالیت کمک میکند تا دامنه لغات کودک و مهارتهای خواندن او افزایش پیدا کند. همچنین مهارتهای دیگری از جمله مهارت مشاهده و توجه به محیط نیز در کودک تقویت خواهد شد.
9_ آموزش خواندن به کودکان با تکنولوژی
اگر در دهه 20 یا 30 سالگیتان هستید احتمالا با عموفردوس آشنایی دارید. امروزه تلفن همراه و تبلت جای این اسباببازی آموزشی و نوستالژی را گرفتهاند. از این فرصت به نحو احسن برای آموزش خواندن و نوشتن به کودک استفاده کنید. از اپلیکیشنهای آموزش صداها و حروف وجود دارند که به صورت رایگان قابل دانلود هستند استفاده کنید. این برنامهها میتواند شامل برنامههای آموزش الفبا، آموزش اعداد و داستانهای صوتی باشند. این برنامهها میتوانند در بهبود ارتباط صدا و تصویر برای تمرین کلمات مفید باشند.
مشکلات خواندن در کودکان و راه حل آنها
یکی از موضوعات رایج که والدین با آن مواجه هستند، مشکلات خواندن در کودکان است. این مشکلات میتواند به دلیل اختلالات یادگیری، مشکلات بینایی یا عوامل محیطی به وجود آمده باشند. علائم مشکلات خواندن در کودکان شامل کندی در خواندن، عدم درک مفاهیم، عدم علاقه به خواندن، مشکل در هجی کردن کلمات و مشکل در تشخیص حروف و صداها است.
والدین باید در صورت مشاهده علائم اقدام به تمرین کنند. درصورتی که نتیجه لازم را نگرفتند به متخصص مراجعه کنند تا بتوانند مراحل رفع آن را آغاز کنند. متخصصین این زمینه معمولا مشاورین و روانشناسان کودک یا کارشناسان آموزشی هستند.
به یک نکته توجه ویژه کنید؛ هر کودکی هوش و نبوغ دارد. گاهی اختلالات مرتبط با تمرکز و یادگیری آموزش را برای کودک سخت میکند. پس روی کودک خود برچسب کمهوش نزنید و سعی کنید با دید باز با مشکل روبرو شوید. در ادامه به چند مشکل رایج در خواندن در کودکان اشاره خواهیم کرد:
1_ اختلالات یادگیری و مشکل خواندن در کودکان
شایعترین اختلال یادگیری در کودکان، اختلال دیسلکسیا (Dyslexia) است. این اختلال بر توانایی خواندن، هجی کردن و درک مطلب در کودکان تاثیر میگذارد.
اختلالات پردازش بینایی و ناتوانی کودکان در تشخیص حروف و کلمات، از مشکلات آنها در خواندن است.
اختلالات پردازش شنوایی و مشکل در شنیدن صداها نیز میتواند در تشخیص تفاوت بین صداهای مختلف و در نتیجه، بر خواندن متون تاثیر بگذارد.
برای رفع این مشکلات میتوانید به روانشناس کودک یا متخصص اختلالات یادگیری کودک مراجعه کنید.
2_ عوامل عصبی و عدم یادگیری خواندن در کودکان
برخی از کودکان دارای اختلالات هماهنگی هستند و در هماهنگی چشمان و دستان خود مشکل دارند. این میتواند بر توانایی آنها برای دنبال کردن متن و نوشتن تاثیرات منفی بگذارد.
اختلالات عملکرد اجرایی نیز بر توانایی توجه، حافظه کاری و کنترل تکانهها تاثیر بگذارد. در نتیجه کودک در عمل خواندن با مشکلات جدی مواجه میشود.
3_ عوامل محیطی
محیط یادگیری و روشهای آموزشی میتواند بر توانایی خواندن کودکان تاثیر داشته باشد. به عنوان مثال، کیفیت نامطلوب تدریس و عدم حمایت دبیر میتواند باعث ناتوانی کودک در خواندن شود.
همانطور که گفتیم، خانه یکی از مکانهایی است که کودکان میتوانند خواندن و نوشتن را با تمرینات کاربردی یاد بگیرند. عدم حمایت خانواده، عدم دسترسی به کتابها و نبود انگیزه برای خواندن، میتواند تاثیرات منفی در یادگیری کودکان داشته باشد.
بیشتر بخوانید:
نکات مهم هنگام آموزش خواندن به کودکان
آموزش خواندن و نوشتن به کودکان یکی از مراحل رشد آنها است و والدین باید توجه ویژهای به آن داشته باشند. کودک باید در کمال آرامش و لذت، با انواع روشها خواندن را یاد بگیرد و برای آن مشتاق شود. نکات زیر هنگام آموزش خواندن به کودک اهمیت دارند و پیشنهاد میکنیم که به آنها توجه نمایید.
- به فرزند خود برای خواندن و نوشتن فشار وارد نکنید و بگذارید کودک از این فعالیتها لذت ببرد.
- از تلاشها و تمرینات کودک برای یادگیری خواندن قدردانی کنید تا اعتماد به نفس او را افزایش دهید.
- یک کتابخانه کوچک برای کودک درست کنید تا کتابهای داستان خود را در آنجا قرار دهد و برای خواندن تشویق شود.
- به صورت روزانه و مداوم تمرینات را انجام دهید تا مهارتهای خواندن و نوشتن را در فرزند خود تقویت کنید.
- روشهای آموزشی متنوعی را برای آموزش خواندن به کودکان استفاده کنید تا یادگیری موثر و لذتبخش باشد.
- کودک را با دیگران مقایسه نکنید و به او نگویید که دوستت از شما بهتر میخواند. این میتواند بر اعتماد به نفس او تاثیرات منفی داشته باشد.
- در صورتی که علائم مشکلات در خواندن را مشاهده کردید، حتما با یک متخصص مشورت کنید.
- هرگز کودک را برای عدم یادگیری و توجه به خواندن تنبیه نکنید.
کلام آخر
اموزش خواندن به کودکان میتواند در تقویت تفکر انتقادی، شکوفایی خلاقیت و یادگیری از کتابها کمک کند. والدین با آموزش این مهارت به فرزندان خود کمک میکنند تا عادات کتابخوانی در آنها پرورش یابد. در نتیجه، کودک اطلاعات بیشتری کسب کرده و رشد ذهنی بسیاری را تجربه خواهد کرد. در این مقاله، روشهای کاربردی برای آموزش خواندن به کودکان را بررسی کردیم. پیشنهاد میکنیم که از روشهای متنوع برای آموزش این مهارت به فرزند خود استفاده کنید تا به طور موثری خواندن را به او آموزش دهید.
منابع:
