زود عصبانی شدن مادران موضوعی است که در زندگی روزمره بسیاری از خانواده‌ها به چشم می‌خورد. مادران به دلیل مسئولیت‌های زیاد و استرس‌های ناشی از تربیت فرزندان، مدیریت خانه و گاه اشتغال بیرون از خانه، ممکن است بیشتر از سایرین در معرض عصبانیت و فشارهای روانی قرار گیرند. این عصبانیت‌ها می‌توانند ناشی از عوامل مختلفی همچون:
- خستگی
- کمبود خواب
- انتظارات بیش از حد از خود و دیگران
- یا نبود حمایت کافی از سوی اطرافیان باشند.
بررسی دقیق علل این رفتار، می‌تواند به درک بهتر احساسات مادران و یافتن راه‌حل‌های مؤثر برای کاهش استرس و بهبود سلامت روانی آنان کمک کند. در این مقاله به بررسی علل زود عصبانی شدن مادران پرداخته و راهکارهایی برای کنترل و مدیریت این وضعیت ارائه خواهیم داد.
| دلایل | عوارض | راه‌های جلوگیری از زود عصبانی شدن | راه‌های کنترل خشم |
| رفتار ناپسند فرزندان | افزایش احتمال مشکلات روانی | شناسایی عوامل تحریک‌کننده عصبانیت | دادن زمان استراحت به خود |
| بیماری‌ها و مشکلات سلامتی | پنهان کاری از مادر | ایجاد قوانین منصفانه و چارچوب‌های رفتاری | تنفس عمیق و تمرکز بر آرامش |
| عادت‌های نامناسب در زندگی | تغییر در شخصیت کودک | تمرین خونسردی و آرامش | خونسردی و بیان احساسات |
| فشارهای اجتماعی و انتظارات زیاد | روی آوردن به رفتارهای ناپسند | همدلی با فرزندتان | گوش‌دادن به فرزند |
| سرکوب احساسات و نیازهای شخصی | الگوپذیری از رفتار مادر | تغییر نگاه به خودتان | وضع قوانین و انتظارات واضح |
| ایجاد فضای شخصی | تقویت رفتارهای مثبت | ||
| دریافت کمک حرفه‌ای |
علت زود عصبانی شدن مادران چیست؟
“Mom rage” is a real thing. Unmet emotional needs, feeling overwhelmed and overstimulated, and dealing with a lack of support leaves moms feeling ready to explode with mom rage sometimes.
“خشم مادرانه” یک واقعیت است. وقتی نیازهای عاطفی مادر برآورده نشود، احساس خستگی و فشار کند و حمایت کافی نداشته باشد، ممکن است ناگهان از شدت خشم منفجر (بروز عصبانیت بیشازاندازه) شود. Poppy-Therapy
تربیت فرزندان یکی از دشوارترین مسئولیت‌ها در زندگی هر مادری است. تلاش برای ایجاد تعادل میان نیازهای فرزندان، مدیریت امور خانه، مسائل مالی و شغلی می‌تواند بسیار طاقت‌فرسا باشد. هنگامی که اوضاع طبق انتظار پیش نمی‌رود، مادر ممکن است به علت فشارهای مختلف کنترل خود را از دست بدهد و به رفتارهای عصبی و پرخاشگرانه روی آورد. دلایل این نوع واکنش‌ها می‌تواند متفاوت باشد و تحت تأثیر عواملی مانند شرایط محیطی، زمان و وضعیت اقتصادی قرار گیرد.
نکته: بعد از مشاهده این ویدیو، ویدیو درمان لجبازی کودک که کمی پایین‌تر قرار گرفته مشاهده کنید.
برای درک بهتر خشم مادرانه و یادگیری تکنیک‌های کنترل خشم در برابر کودکان، این مقاله را بخوانید
برخی از اصلی‌ترین دلایل زود عصبانی شدن مادران عبارتند از:
1_ رفتار ناپسند فرزندان
یکی از دلایل اصلی عصبانیت مادران، رفتارهای ناپسند فرزندان است. شیطنت‌ها، بی‌توجهی به درخواست‌های مادر یا انجام کارهای خطرناک می‌تواند مادر را به واکنش‌های پرخاشگرانه سوق دهد. علاوه بر این، استرس ناشی از مشکلات مالی، اختلافات خانوادگی یا فشارهای روانی دیگر می‌تواند باعث افزایش تنش در مادر شود.
یکی از رفتارهای اشتباه کودکان لجبازی کردن است. لجبازی آن‌ها می‌تواند شعله‌های عصبانیت را در وجود والدین برافروخته کند. شما در مقاله از علل تا درمان لجبازی کودک می‌توانید در این زمینه اطلاعات بیشتری به دست آورید.
2_ بیماری‌ها و مشکلات سلامتی
بیماری‌ها و مشکلات سلامتی نیز یکی از عوامل تأثیرگذار هستند؛ زمانی که مادری با درد و رنج‌های جسمی دست و پنجه نرم می‌کند، ممکن است تحمل کمتری برای برخورد با چالش‌های روزمره داشته باشد. همچنین، برخی از مادران به دلیل تجربیات دوران کودکی یا تربیت نادرست در گذشته، تمایل بیشتری به پرخاشگری دارند.
صوت روانشناسی کودکان: درمان لجبازی کودکان!
سخنران: درنا شریفی، روانشناس کودک
3_ عادت‌های نامناسب در زندگی
علاوه بر موارد گفته شده، عادت‌های نامناسب زندگی مانند کمبود خواب، استفاده بی‌رویه از فضای مجازی یا نبود وقت برای مراقبت از خود، می‌تواند مادر را در وضعیت روحی نامطلوبی قرار دهد و او را به فردی عصبی و پرخاشگر تبدیل کند.
بیشتر بخوانید:
4_ فشارهای اجتماعی و انتظارات زیاد
نه‌تنها خانواده و جامعه، بلکه گاهی حتی خود مادران هم از خود انتظارات بسیار زیادی دارند. اینکه آن‌ها همیشه باید به‌عنوان مادر انسانی کامل و بی‌نقص به‌نظر برسند، استرس‌زا است؛ بنابراین احتمال دارد که به‌دلیل تنش‌های ذهنی ناشی از استرس خیلی زود عصبی شوند و عصبانیت خود را بروز دهند.
5_ سرکوب احساسات و نیازهای شخصی
مادر عصبی و پرخاشگر معمولاً به‌دلیل نادیده گرفتن نیازهای شخصی یا احساسات خود بیشازاندازه عصبانی می‌شود. در واقع بیشتر مادران اولویت را به خانواده و فرزندان می‌دهند و نیازهای خود را سرکوب می‌کنند. این فرآیند در طولانی‌مدت تنش‌های درونی زیادی را در آن‌ها به‌وجود می‌آورد؛ بنابراین آن‌ها واکنش‌هایی تند مثل پرخاشگری نشان می‌دهند.
عوارض زود عصبانی شدن مادران روی کودکان چیست؟
عصبانیت مادر می‌تواند تأثیرات عمیقی بر فرزند بگذارد و او را با مشکلات جدی مواجه کند. متأسفانه بسیاری از والدین، به‌ویژه مادرانی که ارتباط بیشتری با فرزند دارند، از پیامدهای منفی رفتارهای خشمگینانه خود آگاه نیستند. در ادامه، به پنج مورد از این تأثیرات اشاره می‌کنیم:
1_ افزایش احتمال مشکلات روانی
کودکی که به طور مداوم در معرض عصبانیت و پرخاشگری مادر قرار می‌گیرد، بیشتر در معرض ابتلا به اختلالات روانی قرار دارد. این کودکان ممکن است به اختلالات اضطرابی، افسردگی، احساس ناامنی و ترس‌های شدید دچار شوند. رفتارهای تند و خشن والدین می‌تواند زمینه‌ساز این مشکلات روانی شود.(منبع)
2_ پنهان‌کاری از مادر
برخوردهای تند و پرخاشگرانه مادر باعث می‌شود کودک به او اعتماد نکند و برای فرار از تنبیه یا سرزنش، شروع به پنهان‌کاری کند. این رفتار باعث می‌شود که کودک از گفتن اشتباهات و مسائل خود به مادر پرهیز کرده و این عدم ارتباط می‌تواند فاصله میان مادر و فرزند را بیشتر کند.
3_ تغییر در شخصیت کودک
عصبانیت‌های مکرر مادر ممکن است به تغییر در شخصیت کودک منجر شود. سرزنش‌های مداوم و فریاد زدن بر سر مسائل کوچک می‌تواند اعتمادبه‌نفس کودک را کاهش داده و مهارتهای اجتماعی او را تضعیف کند. این کودکان ممکن است به دلیل ترس از واکنش‌های مشابه، از جمع‌های دوستانه دوری کنند یا حتی رفتارهای خشن مادر را تقلید کرده و همان مسیر را در پیش بگیرند.
4_ روی آوردن به رفتارهای ناپسند
کودکی که با خشونت مادر روبه‌رو می‌شود، ممکن است به رفتارهای خطرناک و ناپسند گرایش پیدا کند. این کودکان در آینده ممکن است درگیر دعواهای فیزیکی، روابط ناسالم یا حتی عادات مضری مانند سیگارکشیدن شوند. چنین رفتارهایی می‌تواند پیامد مستقیم برخوردهای خشونت‌آمیز مادر باشد.
5_ الگوپذیری از رفتار مادر
مادر اولین الگوی رفتاری فرزند است و رفتارهای او به طور مستقیم بر شکل‌گیری شخصیت کودک اثر می‌گذارد. کودکی که مدام شاهد رفتارهای خشن و عصبی مادر است، یاد می‌گیرد که در موقعیت‌های مختلف، به‌جای کنترل شرایط، به عصبانیت و پرخاشگری پناه ببرد. این فرزند در آینده نیز به فردی پرخاشگر و بی‌صبر تبدیل خواهد شد، زیرا مهارتهای لازم برای حل مشکلات را به شیوه‌ای آرام و منطقی نیاموخته است.
عصبانیت مکرر مادر بر رشد و شخصیت فرزند نیز تأثیرات منفی زیادی دارد. کودکی که دائم در معرض پرخاشگری والدین قرار می‌گیرد، ممکن است دچار مشکلات روانی، از جمله اضطراب و افسردگی شود. همچنین، این کودکان ممکن است به دلیل ترس از واکنش‌های تند، رازهای خود را از مادر پنهان کنند و از بیان مشکلات خود خودداری کنند.
در نهایت، مادر به‌عنوان اولین الگوی رفتاری فرزند، نقش مهمی در شکل‌گیری شخصیت او دارد. اگر مادری به طور مداوم رفتارهای عصبی و پرخاشگرانه از خود نشان دهد، فرزند نیز یاد می‌گیرد به همین شکل در برابر مشکلات زندگی واکنش نشان دهد، بدون اینکه مهارتهای لازم برای حل مسالمت‌آمیز اختلافات را بیاموزد.
بیشتر بخوانید:
راهکارهای جلوگیری از زود عصبانی شدن مادران
برای اینکه از یک مادر پرخاشگر به یک مادر آرام و صبور تبدیل شوید، نیاز به تمرین و آگاهی دارید. اگر از رفتارهای خود ناراضی هستید، اولین گام پذیرفتن این است که گاهی عصبانی می‌شوید. سپس باید متوجه شوید که این عصبانیت چه آسیب‌هایی برای فرزندتان به همراه دارد و به‌تدریج راهکارهایی را برای مهار آن به کار بگیرید. در ادامه، به روش‌هایی اشاره می‌کنیم که می‌تواند به کنترل عصبانیت شما کمک کند:
1_ شناسایی عوامل تحریک‌کننده عصبانیت
ابتدا باید به‌دقت بررسی کنید چه عواملی باعث می‌شود تا از کوره در بروید. این موارد ممکن است شامل خستگی، گرسنگی، تنهایی یا کم‌خوابی باشد. اگر آگاهی بیشتری از محرک‌های عصبانیت خود داشته باشید، می‌توانید به شکلی بهتر آن‌ها را مدیریت کنید و از واکنش‌های شدید خودداری نمایید.
2_ ایجاد قوانین منصفانه و چارچوب‌های رفتاری
با وضع قوانینی منصفانه و واضح در خانه، می‌توانید شرایطی ایجاد کنید که فرزندتان بداند چه انتظاراتی از او دارید. این کار باعث می‌شود او کمتر مرتکب اشتباهات شود و شما نیز به‌جای پرخاشگری، می‌توانید به شکلی منظم و منطقی با او برخورد کنید. مرزبندی‌های روشن و ثابت به کاهش تنش کمک می‌کند و فضای آرام‌تری در خانه فراهم می‌کند.
3_ تمرین خونسردی و آرامش
زمانی که احساس می‌کنید در آستانه عصبانیت قرار دارید، بهتر است قبل از هر واکنشی، چند نفس عمیق بکشید یا به آرامی تا ده بشمارید. این تمرینات به شما کمک می‌کند تا آرامش خود را حفظ کنید و به‌جای فریاد زدن، در کمال خونسردی با فرزندتان صحبت کنید و اشتباهاتش را به او توضیح دهید.
4_ همدلی با فرزندتان
به‌جای سرزنش‌کردن فرزندتان برای اشتباهاتش، تلاش کنید او را درک کنید. خود را جای او بگذارید و شرایط سنی و احساسات او را در نظر بگیرید. با این کار بهتر می‌توانید با فرزندتان ارتباط برقرار کرده و رفتار مناسبی برای اصلاح او انتخاب کنید.
برای اطلاعات بیشتر در این زمینه پیشنهاد می‌کنیم که در سمینار ارتباط همدلانه شرکت کنید.
5_ تغییر نگاه به خودتان
تفکرات منفی درباره خودتان را کنار بگذارید. اگر فکر می‌کنید که مادر خوبی نیستید، این نوع افکار باعث می‌شود که کنترل عصبانیت سخت‌تر شود. به‌جای آن، جملات مثبت و انگیزشی درباره خودتان تکرار کنید تا اعتماد به نفستان افزایش یابد. مثلاً تکرار کنید: “من یک مادر مهربان و صبور هستم” یا “می‌توانم فرزندم را به‌خوبی تربیت کنم.”
6_ ایجاد فضای شخصی
مادران باید در کنار رسیدگی به مسئولیت‌های خود و رفع نیازهای خانواده، زمانی را صرفاً برای انجام کارهای موردعلاقه‌شان در نظر بگیرند. آن‌ها نباید تمام مسئولیت‌ها را تنهایی به دوش بکشند؛ بلکه باید با تقسیم مسئولیت‌ها بین اعضای خانواده فشار کمتری به خود آورند.
شما می‌توانید به‌عنوان یک مادر در فضای شخصی خود به کار‌هایی مثل مطالعه، ورزش، گوش‌دادن به موسیقی یا انجام کارهای مشابه بپردازید.
بیشتر بخوانید:
راهکارهایی برای مدیریت خشم مادران
مدیریت خشم در برخورد با رفتارهای ناپسند فرزندان یکی از چالش‌های اصلی والدین است. با استفاده از راهکارهای زیر، می‌توانید این موقعیت‌ها را بهتر مدیریت کنید و روابط سالم‌تری با فرزندانتان ایجاد کنید:
1_ زمان استراحت به خودتان بدهید (تکنیک تایم اوت)
در زمان‌هایی که فرزندتان رفتار ناپسندی انجام می‌دهد و شما احساس می‌کنید که در حال عصبانی شدن هستید، به‌جای واکنش سریع چند لحظه از موقعیت دور شوید. این فاصله‌گرفتن به شما فرصت می‌دهد تا آرام شوید و به شکل منطقی‌تری با موضوع برخورد کنید.
2_ تنفس عمیق و تمرکز بر آرامش
یکی از ساده‌ترین و مؤثرترین راه‌ها برای کاهش خشم، تنفس عمیق است. زمانی که عصبی می‌شوید، چند نفس عمیق بکشید و بر روی تنفستان تمرکز کنید. این کار به شما کمک می‌کند که آرام شوید و پاسخ بهتری به رفتار فرزندتان دهید.
3_ خونسردی و بیان احساسات
به‌جای فریاد زدن یا واکنش تند، سعی کنید به آرامی احساسات خود را بیان کنید. مثلاً به فرزندتان بگویید: «وقتی این کار رو می‌کنی، من خیلی ناراحت می‌شوم». بیان واضح و آرام احساسات، به فرزندتان کمک می‌کند تا بفهمد که رفتارهایش چه تأثیری روی شما دارند، بدون اینکه به دعوا و تنش بینجامد.
4_ گوش دادن به فرزند
گاهی رفتارهای ناپسند فرزندان نشانه‌ای از نیازهای بیان نشده آن‌ها است. سعی کنید به‌جای واکنش سریع، با آن‌ها صحبت کنید و به حرف‌هایشان گوش دهید. شاید متوجه شوید که دلیل رفتارهای نادرست آن‌ها احساسات یا مشکلاتی است که باید به آن‌ها رسیدگی شود.
5_ قوانین و انتظارات واضح وضع کنید
یکی از دلایل رفتارهای ناپسند فرزندان، نداشتن درک صحیح از انتظارات والدین است. قوانین و مرزبندی‌های روشن برای رفتارهای قابل‌قبول و غیرقابل‌قبول در خانه وضع کنید. این باعث می‌شود فرزندتان بداند چه انتظاراتی از او دارید و از تکرار رفتارهای ناپسند جلوگیری کند تا شما عصبانی نشوید.
در این زمینه پیشنهاد می‌دهیم که مقاله قانون گذاری در خانه را بخوانید.
6_ تقویت رفتارهای مثبت
به‌جای تمرکز بر رفتارهای ناپسند، سعی کنید رفتارهای خوب فرزندتان را تقویت کنید. تشویق و قدردانی از رفتارهای مناسب باعث می‌شود که آن‌ها بیشتر تلاش کنند تا مورد تأیید شما قرار بگیرند و کمتر به رفتارهای ناپسند روی آورند.
7_ به دنبال کمک حرفه ای باشید
اگر احساس می‌کنید که رفتارهای ناپسند فرزندتان تکرار می‌شود و عصبانیت شما به طور مداوم بر روابط تأثیر می‌گذارد، بهتر است از یک مشاور کمک بگیرید. مشاور می‌تواند به شما کمک کند تا راهکارهای مؤثرتری برای مدیریت خشم و بهبود رفتار فرزندتان پیدا کنید.
با این راهکارها، می‌توانید نه‌تنها خشم خود را کنترل کنید، بلکه به فرزندتان نیز بیاموزید که چگونه با رفتارهای ناپسند مقابله کند و روابط خانوادگی‌تان را بهبود بخشید.
با تبدیل‌شدن به یک پدر و مادر حرفه‌ای بهتر می‌توانید عصبانیت خود را کنترل کنید و نقش مؤثرتری در خانواده داشته باشید. برای والد حرفه‌ای شدن باید آموزش ببینید! برای همین ما به شما شرکت در دوره فرزندپروری؛ پدر و مادر حرفه ای را پیشنهاد می‌دهیم.
کلام آخر
اگرچه مدیریت عصبانیت برای مادران یک چالش بزرگ است، اما با استفاده از تکنیک‌های مناسب و تمرین صبر و آرامش، می‌توان این احساسات را بهتر کنترل کرد. مادران می‌توانند با مراقبت از خود و بهره‌گیری از حمایت مشاوران، از یک مادر عصبی به یک الگوی آرام و مهربان برای فرزندان خود تبدیل شوند.
