کتک زدن بچه ها یکی از واکنشهای ناامیدی والدین نسبت به کنترل آنها است. دوران کودکی مرحلهای حساس و آسیبپذیر است و کتک زدن واکنش صحیحی برای پاسخ به اشتباهات کودک نیست! فرزند پروری مثبت باعث به وجود آمدن نسلی مثبت در آینده خواهد شد و والدینی که آگاهانه با اشتباهات فرزندان خود برخورد میکنند، فرزندان با اعتماد به نفس و سالمی را وارد جامعه خواهند کرد. فرزندان سالم معاشرت بهتری با والدین دارند و دردسرهای کمتری برای پدر و مادر خود ایجاد میکنند. در این مقاله، به عوارض کتک زدن بچه و روشهای جایگزین آن خواهیم پرداخت.
عوارض کتک زدن بچه ها چیست؟
کتک زدن بچه از نظر سازمان ملل متحد شامل هرگونه تنبیه و استفاده از زور فیزیکی به هدف ایجاد درد یا ناراحتی در کودک است. کتک زدن بچه ها و تنبیه بدنی میتواند باعث واکنشهای روانشناختی و فیزیولوژیکی مضری شود. والدین هنگام ناامیدی از رفتارهای فرزند خود، او را کتک میزنند و به مرور زمان این باعث میشود که هر زمان کودک کار نادرستی انجام داد، کتک بخورد. کتک زدن بچه ها یک واکنش اشتباه در مقابل کار یا رفتار نادرست کودک است که عوارض قابل توجهی دارد. در اینجا، عوارض کتک زدن بچه را به طول کلی بررسی خواهیم کرد.
1_ تخریب رابطه والدین و کودک
نخستین مورد از عوارض کتک زدن بچه، تخریب رابطه او با والدین است. ممکن است با کتک زدن کودک، احساس کنید که میتوانید با این کار او را کنترل کرده و رفتارهایش را اصلاح کنید. پس از مدتی نیز ممکن است احساس گناه و عذاب وجدان کنید که چرا فرزند خود را کتک زدید. اما هر چقدر کودک را کتک بزنید، او از شما خواهد ترسید.
این ترس باعث میشود که اگر کودک کار اشتباهی نیز انجام دهد، به سراغ شما نیاید. بنابراین، کتک زدن باعث دور شدن کودک از والدین خود شده و او از آنها فاصله خواهد گرفت. مهمترین اصل در ایجاد ارتباط درست با فرزندتان مهیا کردن شرایط و بستر ارتباطی امن است. با کتک زدن کودک، ترساندن وی و نشان دادن اینکه ریئس چه کسی است و کودک باید مدام از شما حرفشنوی داشته باشد صرفا او را از خود دورتر میکنید.
2_ تاثیر پایدار و تلخ
زمانی که والدین کتک زدن را در تربیت کودک خود میگنجانند، تجربیات دردناکی را به فرزند خود وارد میکنند. این دردها اثرات عمیق و ماندگاری را در کودک باقی میگذارند و کودک هرگز آنها را فراموش نخواهد کرد. کودکی که کتک میخوزد احساس بیارزشی را تجربه میکند و باور میکند که برای والدینش عزیز نیست. هر چه والدین این تنبیه را شدیدتر کنند، تاثیر آن نیز ماندگارتر خواهد شد. بنابراین، کودک نه تنها احساس درد جسمی، بلکه آسیب روانی جدی و طولانیمدتی را نیز متحمل خواهد شد.
3_ تکرار خشونت توسط کودک
کودکان بر اساس مشاهده از رفتار اطرافیان و الگوسازی از آنها، رفتار میکنند. اگر والدینی هستید که کودک خود را با کتک زدن تنبیه میکنید، به او این مجوز را میدهید که اگر کار اشتباهی انجام داد، دیگران را کتک بزند. زمانی که والدین کودک را برای یک اشتباه کوچک کتک میزنند، این احساس را در او ایجاد میکنند که کتک زدن افراد کوچک، هیچ اشکالی ندارد.
4_ تبدیل کتک زدن به عادت
کتک زدن بچه ها میتواند به مرور زمان به یک عادت و رفتار تربیتی اشتباه تبدیل شود. کتک زدن ممکن است تنها با یک ضربه سبک و آرام شروع شود، اما قابلیت تبدیل شدن به موقعیت بدتر را نیز دارد. اگر پس از کتک زدن کودک رفتار نامناسب خود را تکرار نکند، والدین تصمیم میگیرند که این رفتار را تقویت کرده و در مواقع مشابه، کودک را کتک بزنند. در نتیجه، با گذشت زمان و تکرار کتک زدن، شدت ضربهها بیشتر شده و به یک عادت تبدیل میشود. در این موقعیت، والدین قادر به تمایز یک تنبیه سبک با ضربههای شدید نخواهند شد.
- بیشتر بخوانید: فرزند پروری چیست؟
- بیشتر بخوانید: نقش مادر در فرزند پروری
- بیشتر بخوانید: صحبت با کودک درباره طلاق
- بیشتر بخوانید: با خبرچینی کودکان چطور برخورد کنیم؟
5_ کاهش عزت نفس و اعتماد به نفس کودک
عوارض کتک زدن بچه نه تنها از نظر فیزیکی، بلکه از نظر عاطفی نیز بروز پیدا میکند. آسیب عاطفی به کودک، بدترین اثرات را در زندگی و آینده او ایجاد خواهد کرد. کتک زدن کودک به طور مرتب و سرزنش کردن او مانند گفتن کلماتی که تو خوب نیستی و تو بچه بدی هستی، میتواند این ذهنیت را در او ایجاد کند که آدم خوبی نیست. در نتیجه، او خود را به عنوان یک انسان بد در نظر گرفته و هیچ احترامی برای خود قائل نخواهد شد. کودک تا همیشه فکر میکند که یک دختر یا پسر بد است و این آسیب عاطفی برای طولانی مدت در ذهن او باقی خواهد ماند.
6_ افزایش سرکشی کودک
شاید بتوان گفت این مهمترین تاثیر را روی تربیت کودک داشته و چالشهای زیادی را برای والدین به همراه دارد. سوالی که والدین باید از خود بپرسند این است که «آیا من صرفا یک فرزند مطیع و سربهزیر میخواهم یا فرزندی کنجکاو، پویا و عاقل؟!». نمیتوان منکر این موضوع شد که والدین باید قوانین اصولی وضع کنند اما مجبور کردن کودکان به پیروی از قوانین نتیجه عکس میدهد. حال کتک زدن چه ارتباطی با سرکشی کودک دارد؟
کتک زدن و تنبیه بدنی میتواند به جای مطیع کردن کودک، باعث سرکش شدن او شود. در ابتدا، کودک از کتک خوردن و تنبیه میترسد و ممکن است کارهای اشتباه خود را تکرار نکند. اما زمانی که دوباره کتک میخورد، این ترس کاهش پیدا میکند و دیگر انگیزهای برای اطاعت از والدین خود ندارد. سپس، خشم و نفرت در کودک ایجاد شده و او سرکشی میکند. در نتیجه، به والدین خود احترام نمیگذارد و آنها را به عنوان افراد بیرحم تصور میکند.
7_ کاشتن بذر خشم در کودک
یکی دیگر از عوارض کتک زدن بچه، افزایش خشم و ناتوانی کنترل خشم در بزرگسالی است. والدین برای حل مشکل خود، از خشم استفاده میکنند و به طور ناخودآگاه این رفتار را به کودک خود یاد میدهند که راهحل مناسب برای مقابله مشکلات، خشم است. این احساسات منفی در کودک باقی میماند و باعث میشود که در بزرگسالی به راحتی تحریک شده و خشم خود را به شکل بدی ابراز کند.
کودکانی که از والدین کتک میخورند اغلب توانایی کنترل خشم را ندارند و در بزرگسالی با مشکلات جدی در روابط بین فردی، محل کار و حتی رفتارهای مجرمانه مواجه خواهند شد.
8_ بروز رفتارهای مخرب اجتماعی
کودکانی که در کودکی به طور مداوم از والدین خود کتک میخورند، در بزرگسالی نیز قوانین اجتماعی را زیر پا میگذارند. این کودکان به دیگران آسیب میرسانند و رفتارهای خودخواهانهای را از خود بروز میدهند. کودکان رفتار والدین خود را تقلید میکنند و از خشونت آنها در موقعیتهای مشابه استفاده میکنند. همدلی و اعتماد این کودکان با دیگران کاهش پیدا میکند و در روابط اجتماعی با مشکلات جدی مواجه میشوند. این کودکان رفتارهای منفی مانند تخریب اموال دیگران، عدم رعایت قوانین و دروغگویی را از خود نشان میدهند.
9_ کتک زدن بچه؛ روش تربیتی بینتیجه
تربیت مبتنی بر کتک زدن بچه ها، یک روش بیفایده و زیانآور است. تنبیه بدنی روش مناسبی برای کاهش رفتارهای اشتباه کودکان نیست و نتیجه عکس خواهد داد. این روش ناکارآمد است و تنها آسیب روانی و ترس را به همراه دارد. همانطور که گفتیم، کودک در بزرگسالی نیز با مشکلات جدی از جمله عدم ارتباط با دیگران و اعتماد به نفس مواجه خواهد شد. بنابراین، عدم نتیجه مطلوب، از دیگر عوارض کتک زدن است.
- بیشتر بخوانید: خطاهای فرزند پروری
- بیشتر بخوانید: سبک های فرزند پروری
- بیشتر بخوانید: نشانههای بارز یک کودک لوس
روش های جایگزین کتک زدن بچه ها
انگیزه والدین از کتک زدن کودکان چیست؟ احتمالا تنبیه کردن بچه، فهماندن اشتباهات به کودک، مطیعکردن آنها و وادار کردن آنها به حرفشنوی! دلیل کتک زدن کودک هر چه که باشد از لحاظ روانشناختی، عاطفی و تربیتی اشتباه است! اگر لازم است کودک را متوجه اشتباه خود کنید بهتر است روشهای اصولی و سالم را پیش بگیرید؛ چراکه عوارض کتک زدن بچه ها غیرقابل جبران است.
بسیاری از والدین به دلیل عدم آگاهی از نحوه تربیت کودک، به کتک زدن روی میآورند. اما این واکنش به اعمال نادرست کودکان، میتواند این پیام را به آنها دهد که با خشونت و کتک میتوان مشکلات را حل کرد. این کودکان دچار مشکلات بسیاری در آینده خواهند شد و توانایی ارتباط سالم با دیگران را نخواهد داشت.
بهترین کار این است که به جای کتک زدن بچه ها، به صورت درست و آگاهانهای با اشتباهات آنها برخورد کنید. یک والدین آگاه، تربیت درست و اصولی را در دستور کار قرار میدهند تا فرزند سالم و اجتماعی را وارد جامعه کنند.
در اینجا، روشهای کاربردی به جای کتک زدن را قرار دادهایم:
1_ در مقابل رفتارهای منفی و نادرست کودک آرامش خود را حفظ کنید
اگر فرزند شما کار اشتباهی انجام داد و شما عصبانی شدید، بهترین کار این است که به جای سیلی زدن محل را ترک کنید. آرام بودن در این موقعیت باعث میشود که بهتر بتوانید فکر کنید و راهحل مناسبی پیدا کنید. گاهی اوقات، استرس زیاد والدین در لحظه میتواند باعث کتک زدن و عدم پیدا کردن راهکار مناسب شود. اگر شرایط ترک محل را ندارید، آرام باشید و فقط تا 10 بشمارید.
2_ خود مراقبتی را فراموش نکنید
اکثر والدین به دلیل عصبانیت، فشار روانی، خستگی، استرس و عدم کنترل بر زندگی، کودک خود را کتک میزنند. این والدین زمانی برای خود مراقبتی و وقتگذرانی برای خود ندارند، بنابراین با کوچکترین کار اشتباهی که کودک مرتکب میشود، او را کتک میزنند. خود مراقبتی والدین تاثیر بسیاری بر رفتار آنها با فرزندشان دارد. کارهایی مانند پیادهروی، ورزش، مطالعه و دعا کردن میتواند استرس و فشار والدین را کاهش داده و سلامت روان آنها را بهبود ببخشد. بنابراین، با کودک خود رفتار آگاهانهای خواهند داشت.
3_ با مهربانی و قاطعیت برخورد کنید
معمولا والدین رفتار مناسب را برای چندین بار به کودک تذکر میدهند و زمانی که کودک به آنها گوش نداد، او را کتک میزنند. والدین این کار را انجام میدهند تا به کودک خود بفهمانند که باید درست رفتار کند. در این موقعیت، بهتر است راهکار اصولی را انجام دهید.
زمانی که کودک به حرف شما گوش نداد، به اندازه قد او خم شوید و تماس چشمی برقرار کنید. سپس، او را به آرامی لمس کرده و با مهربانی و قاطعیت به او بگویید که آنچه میخواهید را انجام دهد. به عنوان مثال، کودک با سر و صدای زیادی مشغول بازی کردن است و به حرف شما برای آرام شدن گوش نمیدهد. این کار را انجام دهید و سپس بگویید که من میخواهم که آرام بازی کنی!
4_ از قبل کودک خود را مطلع کنید
اطلاع دادن به کودکان، اهمیت بسیاری در رفتارهای آنها دارد. گاهی ممکن است کودک به دلیل بی اطلاعاتی دچار اشتباه شود. بهتر است کودک را از قبل مطلع کنید تا بتوانید از اشتباهات او جلوگیری نمایید. به عنوان مثال، کودک به خانه دوستش رفته است تا با او بازی کند. به او بگویید که پنج دقیقه دیگر باید آنجا را ترک کند. این باعث میشود که کودک بداند تا پنج دقیقه دیگر قرار است برود و بازی با نقاشی خود را تکمیل کند. بنابراین، پرخاشگری برای ماندن و بازی کردن را نیز نشان نخواهد داد. اما اگر همان لحظه به کودک بگویید که بدون معطلی باید از خانه خارج شود، احتمال پرخاشگری او را افزایش خواهید داد.
5_ به کودک خود قدرت انتخاب بدهید
یکی از روشهای جایگزین کتک زدن، دادن حق انتخاب به کودک است. این کار کمک میکند تا کودک مسئولیت رفتار خود را پذیرفته و احساس کنترل بیشتری بر زندگی خود داشته باشد. برای درک بهتر این موضوع به این مثال توجه کنید؛ کودک شما در حال غذا خوردن است، اما با غذا بازی میکند. شما در واکنش به این رفتار، دو گزینه به کودک خود میدهید. به او میگویید که آیا میخواهی بازی با غذا را متوقف کنید یا میز غذا را ترک کنی؟
سپس، اگر کودک همچنان با غذای خود بازی کرد، به او کمک کنید تا از صندلی میز غذاخوری پایین برود. این اقدام را با مهربانی و قاطعیت انجام دهید. در آخر نیز به او بگویید که هر زمانی که آمادهای بدون بازی کردن غذای خود را بخوری، به میز غذا بازگرد. با این کار، رابطه سالمتری را با فرزند خود خواهید داشت و یک روش تربیتی صحیح را پیش خواهید برد.
- بیشتر بخوانید: چگونه با کودکان در مورد مرگ صحبت کنید
- بیشتر بخوانید: پول توجیبی دادن به کودکان
6_ عواقب اشتباهات کودک را تعیین کنید
یکی دیگر از روشهای کاربردی به جای کتک زدن، استفاده از عواقب مرتبط با رفتار اشتباه کودک است. به عنوان مثال، کودک شما پنجره خانه همسایه را شکسته است. اگر شما او را کتک بزنید، باعث میشوید که دروغ بگوید، اشتباهات خود را گردن دیگران بیندازد یا مخفی کند. اما میتوانید با لحنی مهربان و قاطع، عواقب آن را گوشزد کنید.
به کودک خود بگویید که میبینم پنجره همسایه را شکستهای، برای تعمیر یا جبران آن چه کار میخواهی انجام دهی؟ این جمله باعث میشود که کودک بداند اشتباهات اجتنابناپذیر هستند و باید مسئولیت آن را بر عهده بگیرد. با این کار، کودک کار اشتباه خود را جبران کرده و هیچ خشمی نیز نسبت به والدین خود احساس نخواهد کرد. زیرا والدین رفتار سرزنشآمیز و تنبیه نداشته و او را برای قبول مسئولیت، سوق دادند. در نتیجه، عزت نفس کودک نیز آسیبی نخواهد دید.
کلام آخر
عوارض کتک زدن بچه ها اهمیت بسیاری دارد و میتواند آثار مخربی را به صورت فیزیکی و عاطفی در پی داشته باشد. کودکانی که مدام در حال کتک خوردن هستند، شور و شوق خود را از دست داده و سرکش میشوند. والدین باید با رفتارهای آگاهانه و تربیت درست، اعمال اشتباه فرزند خود را اصلاح کنند. در صورتی که نتوانستید این مشکل را حل کنید، با یک متخصص مشورت کنید.
منابع
