راهکارهای نه گفتن به کودکان ؛ چگونه و چه زمانی باید به بچه ها نه بگویم؟

خواهش می‌کنم! لطفا اجازه بده! همین یک باره! شنیدن این جملات به همراه جیغ‌های بنفش و پا کوبیدن، می‌تواند نه گفتن به کودکان را سخت کند. اما در هر صورت حتی اگر دلتان به حال چشم‌های مظلومی که با حلقه‌های اشک به شما زل زده آب شود یا حوصله جنگ و دعوا نداشته باشید باز هم باید گاهی نه بگویید! تعیین محدودیت‌ها و نه گفتن شاید کمی برای والدین سخت باشد اما یک مسئولیت مهم برای‌ آن‌ها است و درس‌های مهمی به کودکان می‌دهد. اما چطور با کمترین آسیب و دعوا به کودکان نه بگوییم؟

چرا باید به کودکان نه بگوییم؟

نظرات مختلفی درباره نه گفتن به کودکان وجود دارد. برخی از والدین ترجیح می‌دهند به کودک خود زیاد نه نگویند تا به رابطه آن‌ها با کودک آسیبی وارد نشود و بعضی دیگر دیگر معتقدند نه گفتن ارزش کار سخت را به کودک آموزش می‌دهد و زیاد نه می‌گویند.

اما آنچه مهم‌ است، یافتن تعادل بین تعیین مرزها و اجازه دادن به آزادی برای رفاه و رشد کلی کودک است. اگرچه ممکن است رد کردن درخواست‌های فرزندمان ناراحت‌کننده یا حتی چالش‌برانگیز باشد، به‌ویژه زمانی که عصبانیت‌ها به وجود می‌آیند، دلایل مهمی وجود دارد که در نهایت نه گفتن می‌توان به نفع کودک باشد. چرا؟

بیشتر بخوانید: لجبازی کودک 5 ساله

۱_ توسعه خودکنترلی و تاخیر در ارضای نیازها

در اوایل دوران کودکی، کودکان توسط تکانه‌های حسی خود هدایت می‌شوند و برای کشف همه چیز در اطراف خود کنجکاوند. تمایل طبیعی آن‌ها این است که هر کاری می‌خواهند انجام دهند و در مواجهه با محدودیت‌ها ناامید می‌شوند. از این رو، به عنوان والدین و مراقبان، لازم است که محدودیت‌ها و حد و مرزهایی را نه تنها برای ایمنی آن‌ها، بلکه برای کمک به رشد صبر و خودکنترلی در نظر بگیریم. (منبع)

 ۲_ تعیین مرزها و محدودیت‌ها

نه گفتن کمک می‌کند تا والدین با تعیین حد و مرزها و گفتن واضح و روشن آنچه مجاز است و آنچه نیست، چارچوبی را برای کودکان فراهم کنند تا انتظارات و محدودیت‌هایی را که برای عمل کردن نیاز دارند درک کنند. با اجرای مداوم این مرزها، والدین به کودکان کمک می‌کنند تا حس احترام به قوانین و اقتدار را در خود پرورش دهند.

• کودک لجباز و عصبی

۳_ ایجاد تاب آوری و مهارت های حل مسئله

هنگامی که کودکان با موانعی روبرو یا درخواست آن‌ها رد می‌شود، این فرصتی را برای آن‌ها ایجاد می‌کند تا انعطاف پذیری را توسعه دهند. با نه شنیدن کودکان تشویق می‌شوند تا راه‌حل‌های جایگزین پیدا کرده، خارج از چارچوب فکر کنند و با موقعیت‌های مختلف سازگار شوند.

این توانایی آن‌ها را برای مقابله با ناملایمات زندگی و یافتن راه‌های سازنده برای غلبه بر موانع در آینده و همچنین پذیرش شکست تقویت می‌کند.

۴_ نگرانی‌های ایمنی

اطمینان از ایمنی کودکان برای والدین اولویت اصلی و جلوگیری از درگیر شدن کودکان در فعالیت‌های خطرناک برای رفاه آن‌ها حیاتی است. بنابراین چه دست زدن به اشیاء خطرناک، دویدن در خیابان، یا شرکت در رفتارهای پرخطر مانند مصرف مواد مخدر یا الکل، تعیین مرزهای واضح و نه گفتن می‌تواند از آسیب جدی جلوگیری کند یا حتی زندگی کودک را نجات دهد.

بیشتر بخوانید:

• مهارت های فرزند پروری 
• خطاهای فرزند پروری
• آموزش صداقت به کودکان
• چیکار کنم بچم تو کوچه نره؟

چالش ها و محدودیت های نه گفتن والدین به کودکان

خواندیم که نه گفتن به کودکان در بسیاری از مواقع مفید است و اگر به طور سالم انجام شود می‌تواند مزایای بسیاری برای کودک به همراه داشته باشد. با این حال، مواردی وجود دارد که نه گفتن به کودکان می‌تواند نتایج معکوسی را به دنبال داشته باشد:

• استفاده بیش از حد از کلمه «نه»: زمانی که کلمه نه بیش از حد یا بدون توجیه روشن استفاده شود، اثربخشی آن به مرور زمان کم می‌شود. این باعث می‌شود تا کودک کمتر این نه را جدی بگیرد و اهمیت چندانی به آن ندهد.
• عدم ثبات در «نه» گفتن به فرزندتان: وقتی به کودک «نه» می‌گویید و بعد از عصبانیت به خواسته‌های او تسلیم می‌شوید، ناخواسته پیام‌های متفاوتی ارسال می‌کنید. ثبات در ایجاد مرزها و آموزش اهمیت رعایت محدودیت‌ها به کودکان بسیار مهم است.
• عدم تعادل نه با تقویت و تشویق مثبت: رد کردن درخواست بدون ارائه تقویت مثبت می‌تواند فضای منفی ایجاد کند و به طور بالقوه به رابطه والد-کودک آسیب برساند و عزت نفس کودک را تضعیف کند. گنجاندن تمجید، پاداش یا تشویق، در کنار تعیین محدودیت‌ها و استفاده از کلمه «نه» در مواقع ضروری، به ایجاد یک محیط حمایتی و سازنده کمک می‌کند.

بنابراین، در هنگام نه گفتن به کودکان باید محدودیت‌های خود را الویت‌بندی کنید. بشناسید که چه زمانی نیاز است نه قاطع بگویید و چه زمانی می‌توانید نه نگویید. مهارت نه گفتن به کودکان را بیاموزید و این کلمه را در جای مناسب به کار ببرید تا نتیجه لازم را به دست آورید.

بیشتر بخوانید:

• تربیت فرزند دختر
• تربیت فرزند پسر 
• بچه هام خیلی اذیت میکنن چیکار کنم؟
• اختلال یادگیری در دانش آموزان

چطور به کودک نه بگوییم؟

نه گفتن به کودکان یک مهارت است که والدین باید بیاموزند. والدینی که در زمان نامناسب و بیشتر یا کمتر از میزان لازم نه می‌گویند باعث می‌شوند این کلمه برای کودک بی‌اهمیت شود و استفاده خود را از دست بدهد. اما برای این که بتوانید تکنیک نه گفتن به کودکان را بیاموزید و در تربیت فرزند خود درست نه بگویید، در ادامه برای شما راهکارهایی را ارائه دادیم.

۱_ با ارائه جایگزین نه بگویید

ارائه جایگزین در حین نه گفتن به کودک این پیام را می‌رساند که شما درخواست او را نادیده نگرفته‌اید. برای مثال، می‌توانید به کودک بگویید: «نه عزیزم تو نمی‌توانی شکلات بخوری، اما می‌تونی به جای اون یک سیب بخوری». اینگونه می‌توانید به کودک جایگزین پیشنهاد دهید و درباره فواید سیب نسبت به شکلات نیز به او آموزش دهید.

۲_ به کودک امید واهی ندهید

مادر و پدرها بسیاری از مواقع هنگام نه گفتن، به کودک می‌گویند «الان نه». پس اگر الان نه، کی؟ اینگونه اگر شما به کودک قولی بدهید و به آن عمل نکنید، کودک در آینده مشکل اعتماد خواهد داشت. بنابراین، به جای امید واهی دادن در هنگام نه گفتن به کودکان اگر کار قابل انجام است یک بازه زمانی مشخص به کودک بدهید تا بداند چقدر باید منتظر بمانید. برای مثال می‌توانید بگویید: «الان نمی‌توانیم این را بخریم، اما برای تولدت می‌توانی آن را داشته باشی».

۳_ اجازه دهید کودک انتخاب کند

دادن حق انتخاب به کودک حس استقلال می‌دهد و کودک می‌فهمد که نظر او نیز مهم است. از این رو، هنگامی که قصد دارید کاری را، مثل صبحانه خوردن، از کودک بخواهید چند گزینه را به او ارائه دهید و اجازه دهید خودش انتخاب کند. علاوه بر این، زمانی که کودک بداند حق انتخاب دارد، با شنیدن نه سرخورده نمی‌شود و گزینه‌های دیگر را امتحان می‌کند.

۴_ یکبار نه بگویید و قاطع!

یکی از بخش‌های مهم مهارت نه گفتن به کودکان، این است که «نه» را یکبار و قاطعانه بگویید. کودک باید بداند نظر شما تحت هیچ شرایطی تغییر نمی‌کند. بنابراین یک نه با صدا و حالت قاطعانه بگویید و به کودک توضیح بدهید که چرا نمی‌تواند چیزی که می‌خواهد را داشته باشد.

در تکنیک نه گفتن به کودکان، تسلیم شدن یک اشتباه بزرگ است؛ زیرا در صورتی که کودک یاد بگیرد می‌تواند از طریق روش‌هایی نه شما را به آره تبدیل کند دیگر به راحتی می‌تواند از این روش برای رسیدن به خواسته‌هایش استفاده کند.

۵_ برای کودک توضیح دهید که چرا نه

گاهی گفتن یک نه خالی کافی نیست زیرا کودک متوجه نمی‌شود که چرا نمی‌تواند چیزی که می‌خواهد را داشته باشد و از این رو خواسته خود را تکرار می‌کند. بنابراین، موثرترین تکنیک نه گفتن به کودکان این است که به همراه آن توضیحات قانع‌کننده‌ای را به کودک ارائه دهید.

۶- بگویید آره، در حالی که می‌گویید نه

شنیدن کلمه «نه» به دفعه‌های زیاد نه تنها می‌تواند به مهارت‌های زبانی کودک آسیب بزند بلکه ممکن است باعث رنجش او شود. بنابراین به جای نه گفتن مستقیم به کودکان، می‌توانید از روش نه گفتن غیر مستقیم استفاده کنید. برای مثال، اگر کودک شما درخواست شیرینی داشت می‌توانید بگویید:«بله می‌توانی شیرینی داشته باشی، اما بعد از ناهار» یا اگر درخواست اسباب بازی داشت، می‌توانید بگویید:«بله می‌توانی اسباب بازی را برای هدیه تولدت داشته باشی». با این روش کودک شما فرصت این را خواهد داشت تا چیزی که می‌خواهد را در یک روز خاص داشته باشد و سازش را نیز یاد بگیرد.

۷_ داد و فریاد نکنید

مجله رشد کودکان می‌گوید داد زدن سر بچه‌ها می‌تواند به اندازه تنبیه بدنی آسیب‌زننده باشد و می‌تواند مشکلات رفتاری و اختلالات رشدی عاطفی را به وجود آورد.

مجله ازدواج و خانواده دریافت که داد زدن سر بچه‌ها می‌تواند باعث افسردگی و مشکلات عزت نفس در آن‌ها شود. بنابراین، در کمال آرامش و با قاطعیت نه بگویید تا کودک نیز یاد بگیرد با آرامش و مهربانی ارتباط برقرار کند. (منبع)

۸_ در هنگام نه گفتن به کودکان به حریم شخصی آن‌ها احترام بگذارید

اگر می‌خواهید به درخواست کودک خود نه بگویید، او را جلوی جمع خجالت زده نکنید. با کودک به گوشه‌ای بروید و دلیل نه گفتن را برای او توضیح دهید. اگر جلوی دیگران به کودک خود بی‌احترامی کنید او ممکن است از شما خشمگین شود. به یاد داشته باشید، اگر جلوی دیگران کودک خود را خجالت زده کنید، آن‌ها نیز همین کار را در رفتار با شما تکرار خواهند کرد.

کلام آخر

یادگیری نحوه نه گفتن به کودکان هم برای رشد سالم کودک و هم برای سلامت روانی آینده آن‌ها یک جنبه حیاتی در سبک‌های فرزند پروری است. نه گفتن اگرچه ممکن است برای شما دشوار باشد اما کودک را برای واقعیت‌های جهان آماده می‌کند و راه را برای تعادل عاطفی و روانی او در دوران بزرگسالی هموار می‌کند. به یاد داشته باشید که این یک عمل عاشقانه و راهنمایی‌کننده است که شادی و موفقیت کودک را تضمین می‌کند پس از انجام دادن آن احساس بدی نداشته باشید.