- مقاومت برای رفتن به تخت خواب
- انجام ندادن تکالیف مدرسه
- بهانه‌گیری و جیغ زدن
آنچه خواندید رفتارهایی است که اگر یک کودک 7 ساله لجباز داشته باشید حتما تجربه کرده‌اید. این رفتارها گاهی والدین را بسیار کلافه می‌کند اما شاید اگر علت لجبازی در کودک 7 ساله خود را بدانید بتوانید کنترل بهتری بر کودک خود داشته باشید. مثلا چیزهایی مانند:
- اضطراب محیط جدیدی مثل مدرسه
- الگوگیری غلط از والدین
- سبک تربیتی نامناسب
می‌تواند دلیل لجبازی کودک باشند. اما راهکار برخورد با لجبازی کودک 7 ساله چیست؟
علت لجبازی در کودکان 7 ساله چیست؟
راستش را بخواهید، هیچ کودکی ذاتاً لجباز به دنیا نمی‌آید! درست است که عواملی مثل وراثت و ویژگی‌های ژنتیکی تا حدی در خلق‌وخو و رفتارهای کودکان موثر است، اما به هیچ‌وجه عامل تعیین‌کننده‌ای نیست.
اگر این ویژگی‌های ژنتیکی و انتسابی را نادیده بگیریم، بچه‌ها صفر کیلومتر وارد این دنیا می‌شوند و رفتارها و سبک فرزندپروری ماست که شخصیت آن‌ها را می‌سازد!
پس می‌توانیم این‌طور بگوییم که یکی از علت‌های لجبازی در کودکان ۷ ساله، روش‌های تربیتی نامناسب و الگو گرفتن کودک از بزرگسالان و والدین (آن‌هایی که خودشان رفتارهای لجبازانه دارند) است.
دلیل دوم را همان اول گفتیم؛ کودکان در سن هفت سالگی تغییرات و احساسات بزرگی مثل حسادت، ترس، استرس و اضطراب و… را تجربه می‌کنند که نمی‌توانند به‌تنهایی از پس کنترل و مدیریت آن بر بیایند؛ چرا؟
چون هنوز مهارت‌های کلیدی لازم مثل توانایی توضیح و بیان دقیق احساسات با کلمات یا توانایی تشخیص رفتار درست در مواجهه با این تنش‌ها را کسب نکرده‌اند و همین موضوع، می‌تواند یکی از دلایل اصلی لجبازی در این سنین باشد.
بنابراین، اگر کودک‌تان فشار و استرس زیادی را تحمل می‌کند، خیلی طبیعی است که نسبت به همسالان خود رفتارهای لجبازانه بیشتری هم داشته باشد.
منظورمان از استرس هم، فقط استرس انجام دادن تکالیف نیست! هر محرک یا اتفاقی که مغز کودک آن را به‌عنوان عامل استرس‌زا تشخیص دهد، می‌تواند باعث لجبازی در کودکان ۷ ساله شود، مثل:
- جابه‌جایی خانه یا مدرسه
- اضافه شدن یک خواهر یا برادر جدید
- بیماری والدین
- جدایی والدین
- از دست دادن یکی از اعضای خانواده
- مورد اذیت و آزار قرار گرفتن توسط همسالان و…
حالا که دلایل لجبازی در بچه هفت ساله را فهمیدیم، بیایید ببینیم با مشاهده چه نشانه‌ها و آثاری در رفتار کودک می‌توان به لجبازی او پی برد.
- بیشتر بخوانید: لجبازی کودکان در غذا خوردن
- بیشتر بخوانید: دارو دادن به کودکان
- بیشتر بخوانید: لجبازی شدید کودک
نشانه‌های یک کودک لجباز 7 ساله 🔍
لجبازی یک اختلال رفتاری است و مثل تمام اختلالات رفتاری دیگر، باید قبل از اینکه برچسب لجباز بودن را روی کودک بچسبانید، الگوهای رفتاری او را زیر گرفته و ویژگی‌های شخصیتی‌اش را خیلی خوب بشناسید تا بتوانید تعیین کنید که رفتارهای آن‌ها از روی لجبازی است یا ریشه‌ی مشکل چیز دیگری است.
البته که پیشنهاد ما برای تشخیص لجبازی، کمک گرفتن از یک مشاور یا روانشناس کودک است؛ ولی خب برای تشخیص زودتر و روشن شدن علائم، خودتان هم می‌توانید رفتارهای کودک را در یک دوره چند‌هفته‌ای زیر نظر بگیرید و در یک جایی یادداشت کنید.
اگر این رفتارها به‌طور مکرر تکرار شد، به احتمال قوی باید به فکر درمان لجبازی کودکان باشید:
- مقاومت و سرپیچی در برابر درخواست‌های به‌جای دیگران
- عصبانیت و پرخاشگری
- کینه‌توزی و انتقام‌جویی
- شانه خالی کردن از انجام تکالیف و مسئولیت‌ها
- ناتوانی در برقراری ارتباط با همسالان
- بهانه‌گیری، جیغ کشیدن و… وقتی اوضاع بر وفق مراد کودک نیست
همین‌جا یک سوال مطرح می‌شود:
آیا لجبازی بچه هفت ساله طبیعی است؟
ببینید، بالاخره همه کودکان، به دلایل مختلف ممکن است عصبانی شوند، گریه کنند، از زیر تکالیف‌شان در بروند، بهانه بگیرند و …؛ ولی اگر این رفتارها به طور منظم و شدید در کودکان هفت ساله (بیش از یک‌بار در هفته) تکرار شود، دیگر طبیعی تلقی نمی‌شود.
همان‌طور که مهارت‌های زبانی کودکان، به‌مرور و با افزایش سن رشد می‌کند، مهارت‌های اجتماعی و توانایی آن‌ها برای کنترل و مدیریت احساسات‌شان هم پیشرفت می‌کند، منطقی‌تر رفتار می‌کنند و خب انتظار می‌رود که شدت و حدت رفتارهای لجبازانه کمتر شود.
خب، این از مسائل تئوری درباره لجبازی در کودکان ۷ ساله؛ حالا بیایید ببینیم در عمل باید با لجبازی کودک چه کنیم و چه رفتاری داشته باشیم.
بسیاری از کودکان در ۷ سالگی هنوز اضطراب جدایی دارند و می‌ترسند. به همین دلبل ممکن است گاهی اوقات برای جدایی از والدین خود مشکل داشته باشندد، مانند زمانی که مجبور به رفتن به مدرسه هستند (منبع).
- بیشتر بخوانید: سن لجبازی در کودکان
- بیشتر بخوانید: جیغ زدن کودک
- بیشتر بخوانید: جدا کردن جای خواب کودک
- بیشتر بخوانید: خودارضایی در کودکان
بهترین روش برخورد با لجبازی کودک ۷ ساله چیست؟
برای درمان اختلال لجبازی در کودکان ۷ ساله علاوه بر صبر زیاد، باید آموزش ببینید و دانش کافی درباره سبک فرزندپروری و چگونگی رفتار با کودک لجباز را داشته باشید.
بدون این آگاهی، ممکن است با اتخاذ استراتژی نادرست، از آن ور بوم بیفتید و با توجه بیش از حد به کودک او را بیشتر لوس کنید.
خلاصه‌ای از این راهکارها را در این بخش مرور می‌کنیم.
ترفند اول) به کودک‌تان گزینه یا آپشن بدهید
بچه‌های لجباز در سن هفت سالگی معمولاً برای انجام کارها از شما دلیل می‌خواهند و این‌طور نیست که به‌راحتی بتوانید آن‌ها را مجبور به انجام کاری کنید. اجبار کودک به انجام کاری که دوست ندارد، کاملاً نتیجه عکس می‌دهد و شدت لجبازی را بیشتر می‌کند.
به‌جای دستور دادن به کودک، چندین آپشن به او بدهید و بخواهید از بین آن‌ها یکی را انتخاب کند. این کار برای مواقعی که در جواب درخواست‌تان از کودک یک «نه یا نمی‌خوام» بزرگ می‌شنوید به‌شدت جواب می‌دهد!
مثلاً وقتی کودک پای کارتون موردعلاقه‌اش نشسته، به‌جای اینکه بگویید: «شروع کن تکالیفت رو انجام بده»، می‌توانید بگویید: «می‌خوای اول کاردستی مدرسه رو درست کنیم یا با هم شعر حفظ کنیم؟»
ترفند دوم) یک پاداش یا جایزه کوچک ضرری ندارد!
تا وقتی که رفتارهای مثبت کودک را نبینید و تایید نکنید، نباید انتظار تکرار آن‌ها را هم داشته باشید! پس دومین ترفند برای درمان لجبازی در کودکان ۷ ساله، تشویق آن‌ها به انجام کارها و رفتارهای مثبت است. چطور؟
وقتی کودک‌تان کار مثبتی انجام داد، مثلاً وقتی از مدرسه بازگشت و لباس فرمش را مرتب و تمیز یک گوشه قرار داد، می‌توانید لبخند بزنید، بغلش کنید و از او تشکر کنید که انقدر منظم است. یا وقتی کاری را درست انجام می‌دهد (هر چند کوچک) به او بگویید که چقدر کارش عالی بود.
یا می‌توانید یک هدیه کوچک (هرچیزی که کودک به آن علاقه دارد، از کتاب داستان گرفته تا اسبا‌ب‌بازی و…) برای کودک تهیه کنید.
همین کار به ظاهر کوچک و جملات کوتاه، کاری با روحیه کودک سرکش شما می‌کند و طوری او را تغییر می‌دهد که فکرش را هم نمی‌کنید! در واقع این کار باعث می‌شود کودک آن توجهی را که می‌طلبد از شما دریافت کند و دوباره این کار مثبت را انجام دهد.
ترفند سوم) اوقات فراغت کودک را پر کنید
تا احساس کردید کودک‌تان بیکار است و اوقات فراغت دارد، دست روی دست نگذارید و یک سرگرمی برای او درست کنید!
بله، درست شنیدید! بچه‌ها وقتی بیکار می‌شوند و حوصله‌شان سر می‌رود هوس دردسر می‌کنند و به هر نحوی که شده می‌خواهند که انرژی‌شان را تخلیه کنند؛ حالا یا با خرابکاری یا لجبازی و جلب توجه دیگران.
شما که این را نمی‌خواهید، درست است؟ پس برای وقت‌های آزاد کودک برنامه داشته باشید و تایم‌های خالی او را پر کنید.
مثلاً بازی‌های جالب و آموزنده برای او تهیه کنید یا در کلاس موسیقی، زبان، یا هر مهارت دیگری که خودش دوست دارد ثبت‌نامش کنید.
ترفند چهارم) روی کیفیت ارتباطا‌ت‌تان با کودک کار کنید
چهارمین تکنیک برای درمان لجبازی در کودک ۷ ساله این است که محبوب و مقبول فرزندتان باشید. این یعنی چه؟
اگر برگردید و به الگوهای رفتاری خودتان دقت کنید، متوجه می‌شوید که در خیلی از موقعیت‌ها، بیشتر از اینکه یک دوست و همراه برای کودک‌تان باشید، یک والد سرزنشگر و منتقد بوده‌اید! یعنی به‌جای حمایت و همدلی با او:
- سرکوفت زدید،
- سرزنشش کردید،
- مقایسه کردید،
- تهدیدش کردید،
- متهمش کردید،
- دائماً تذکر دادید.
مثلاً «چرا این کارو کردی؟»، «اه، ۱۰ بار باید بهت یه حرفو بزنم»، «برو مسواکتو بزن و تا مسواک نزدی نیا».
کودکان لجباز نسبت به برخورد و بیان شما حساس‌تر از سایر کودکان هستند و کوچک‌ترین حرف بد یا لحن تندی می‌تواند باعث تشدید رفتارهای لجبازانه آن‌ها شود.
حالا چطور می‌توانیم محبوب و مقبول کودک‌مان باشیم؟
کافی‌ست ارتباط دو‌طرفه و سالم‌تری با کودک‌تان شکل دهید، با او صحبت کنید و برایش وقت بگذارید، به حرف‌هایش با دقت گوش کنید، به نیازهای او توجه کنید و دائماً از او انتقاد نکنید. به همین سادگی!
فرزند شما در ۷ سالگی در حال تبدیل شدن به یک مکالمه‌گر ماهر است. او همچنین در حال یادگیری معاشرت کردن به روش‌های بالغ‌تر است و می‌تواند از طریق گفتگو چیزهای زیادی بیاموزد و رفتارهای خود را اصلاح کند (منبع).
ترفند پنجم) برنامه‌ای برای تنبیه کودک داشته باشید!
همین اول بگوییم که منظورمان از تنبیه، تنبیه فیزیکی یا تحقیر و توهین کودک نیست؛ دور این یک فَقَره را کلاً خط بکشید؛ چون نه‌تنها روش موثری برای درمان لجبازی کودکان هفت ساله نیست، بلکه آسیب جبران‌ناپذیری به سلامت روان کودک وارد می‌کند.
منظور از این تنبیه در اینجا ایجاد یک‌سری جریمه و محدودیت‌ها برای کودک، با هدف آموزش و آگاهی او نسبت به عواقب کارها و رفتارهای بد است.
برای مثال، اگر کودک شما با خواهر یا برادر کوچک‌ترش بداخلاقی می‌کند، می‌توانید با بی‌توجهی و نادیده‌گرفتن آن، او را متوجه عواقب رفتار ناپسندش بکنید.
- بیشتر بخوانید: لجبازی در کودکان ۶ ساله
- بیشتر بخوانید: کنترل خشم در مقابل کودکان
خلاصه که عدم توجه به کودک لجباز و توجه و تشویق کافی وقتی که او بهترین رفتار خود را دارد، یکی از موثرترین روش‌ها برای درمان لجبازی کودکان هفت ساله است.
ترفند ششم) الگوی خوبی برای کودک باشید!
همان‌طور که اوایل صحبت‌هایمان هم اشاره کردیم، کودکان هنگام تولد هیچ‌کدام از مهارت‌های اجتماعی را ندارند و نهایت واکنش‌شان به اتفاقات پیرامون، تا چند ماه اول زندگی، گریه کردن است!
بخش بزرگی از این مهارت‌های اجتماعی در محیط خانواده و با تقلید و الگوبرداری از پدر و مادر و اعضای خانواده شکل می‌گیرد. پس اگر که از لجبازی در کودک ۷ ساله خود شکایت دارید، بد نیست نگاهی به رفتارهای خودتان داشته باشید و در آن‌ها تجدید نظر کنید!
خلاصه که هیچ کودکی با دیکته کردن عادات خوب آن‌ها را یاد نمی‌گیرد؛ آن‌ها درست پا جای پای شما می‌گذارند! مثلاً اگر می‌خواهید کودک‌تان منظم باشد، اول باید خودتان منظم باشید؛ یا اگر می‌خواهید کودک‌تان شب‌ها زود بخوابد و صبح‌ها سحرخیز باشد، باشد این را در خود شما ببینید.
ترفند هفتم) اولویت‌بندی کنید
آموزش مهارت‌های اجتماعی و عادت‌های مثبت به کودکان لجباز کمی سخت است. برای اینکه بتوانید از پس این کار بر بیایید، باید اول مشخص کنید که می‌خواهید کدام عادت‌ها و رفتارهای خوب را به کودکان آموزش دهید.
با الویت‌بندی این عادات و اهداف تربیتی، می‌توانید به‌مرور زمان عادات‌های خوب را جایگزین رفتار و عادات لجبازانه کنید.
و سوال آخر:
چه زمانی باید به روانشناس مراجعه کنیم؟
گاهی اوقات لجبازی کودک آن‌قدر شدید و از کنترل خارج می‌شود که با هیچ کدام از این راهکارها نمی‌توانید آن را مدیریت کنید.
یا آن‌قدر ادامه‌دار می‌شود که به طور قابل توجهی روی زندگی خانوادگی یا زندگی فردی فرزند شما تأثیر می‌گذارد. برای مثال، نمی‌توانید همراه فرزندتان به مهمانی، پارک و.. بروید یا کودک از گروه‌های همسالان خود طرد می‌شود.
در این مواقع بهتر است روی کمک یک روانشناس حساب کنید. چون لجبازی شدید کودک در سنین کمتر از ۱۲ سال، اگر کنترل و درمان نشود، می‌تواند در بزرگ‌سالی بر سلامت روان او تاثیر بگذارد و به شکل مشکلاتی مثل ADHD، افسردگی، اختلالات اضطراب، ODD و… خودش را نشان دهد.
کلام آخر
کاملاً درک می‌کنیم که سر و کله زدن با کودکان لجباز آن هم در سن ورود به مدرسه اصلاً کار راحتی نیست؛ اما قول می‌دهیم اگر صبوری کنید و ترفندهایی را که در این مقاله توضیح دادیم به کار ببندید، از طرفی برای افزایش آگاهی و آموزش خودتان وقت بگذارید، خیلی زود نتیجه کارتان را می‌بینید.
راستی، اگر راهکار یا ترفندی در مقابله با لجبازی کودک‌تان امتحان کرده و از آن جواب گرفتید یا تجربه‌ای دارید که فکر می‌کنید به درد هم‌دردهای شما می‌خورد، لطفاً از بخش نظرات همین مقاله، آن را با ما به اشتراک بگذارید. خیلی دوست داریم بیشتر از تجربه‌های شما بشنویم!
