نقش پدر در تربیت کودک غیرقابل انکار است. حضور فعال و مشارکت پدر در تربیت کودک در ایجاد یک محیط سالم، توسعه صحیح شخصیت و رشد اجتماعی و عاطفی کودک تأثیر عمیقی دارد. در ادامه تاثیرات عملکرد پدر در تربیت کودک را بررسی می‌کنیم:
- حضور پدر در ارتباطات اجتماعی کودک تاثیر دارد.
- پدر احساس استقلال کودک را تقویت می‌کند.
- کودک مهارتهای اجتماعی خود را از پدر می‌آموزد.
- پدر یکی از الگوهای مهم رفتاری کودکان است.
- کودک مسئولیت پذیری و تعهد را از پدر خود تقلید می‌کند.
- کودک توانایی حل مسئله را در بازی با پدر خود فرا می‌گیرد.
- پدر در توسعه و رشد ساختار زبانی کودک تاثیر مثبتی دارد.
- سلامت روان کودک در ارتباط با پدر و بازخورد او تحت تاثیر قرار می‌گیرد.
مهمترین اثرات عملکرد پدر در تربیت کودک
پدر و مادر هر دو عضو اصلی و مهم در زندگی کودکان هستند. وجود این دو در کنار کودک برای تربیت و رشد او اهمیت دارد. نقش پدر در تربیت کودک مهم است و در ادامه آن را بررسی خواهیم کرد.
بیشتر بخوانید:
1_ ارتباط عاطفی پدر با کودکان
حضور فعال و مثبت پدر در زندگی کودکان باعث ایجاد ارتباط عاطفی قوی بین پدر و فرزند میشود. این ارتباط عاطفی سبب افزایش اعتماد به نفس کودکان، ایجاد ارتباط‌های اجتماعی موثرتر و توسعه مهارتهای ارتباطی آنها میشود.
2_ تعادل و استقلال با وجود پدر در زندگی
وجود یک پدر مقتدر و آگاه در خانواده، به کودکان کمک می‌کند تا تعادل را در زندگی حفظ کنند و استقلال خود را تقویت کنند. پدران معمولاً به طور متوازن، نقشی تأیید‌کننده و محدودکننده را اجرا می‌کنند، که باعث رشد و توسعه استقلال کودکان میشود.
3_ حمایت پدر برای توسعه مهارتهای اجتماعی
پدرها با توجه به سبک خود در تربیت کودکان، مهارتهای اجتماعی آنها را توسعه میدهند. پدر به کودک یاد میدهد که چگونه با دیگران ارتباط برقرار کند، از همکاری و مشارکت بهره‌مند شود و قوانین و مرزهای اجتماعی را رعایت کند. همچنین پدر مهارتهای حل مشکلات، سوتفاهم‌ها و مذاکره را به آنها آموزش میدهد. نقش پدر در تربیت کودک خود را در جنبه‌های اجتماعی و ارتباطات میان فردی کودک و نوجوان نشان میدهد.
4_ تربیت و الگوی رفتاری فرزند
پدران با الگو بودن برای کودکان بر رفتارها و بینش آنها تاثیر می‌گذارند. آنها به پسران خود نشان میدهند که چگونه مردانه و با احترام با زنان رفتار کنند، و به دختران خود نشان میدهند که چگونه قوی و مستقل باشند. پدر در ارتباطات عاطفی آینده کودک هم نقش مهمی دارد. ارتباط سالم با پدر با کاهش مشکلات رفتاری و توسعه شناختی بهبود یافته در پسران نوجوان و همچنین کاهش مشکلات روانی در دختران نوجوان مرتبط است.
بیشتر بخوانید:
5_ مدیریت کردن و مسئولیت پذیری
پدرانی که توانسته‌اند تعادلی مناسب بین کار و زندگی خانوادگی خود ایجاد کنند، الگوی مهمی از آموزش مسئولیت‌پذیری و نظم در زندگی خود و خانواده هستند. این تعادل به کودکان الگویی مثبت از مدیریت زمان و مسئولیت را نشان میدهد.
6_ توانایی حل مسئله در کودک
پدر به صورت منحصربه‌فردی با بازی به کودک کمک می‌کند، تا تصمیمات بهتری در مواجه با بحران بگیرد و توانایی حل مسئله او را بهبود میدهد. برای مثال پدران در زمینه بازی‌هایی مانند “نبرد و مبارزه” که پرانرژی و فیزیکی است؛ در حین بازی قوانین را تغییر داده و فرزند را مجبور به تطبیق با تغییرات کنند. این نوع بازی به کودکان کمک می‌کند نحوه تصمیم‌گیری و تمرکز در شرایط بالا را یاد بگیرند. می‌تواند کودک را در مقابل مشکلات قوی‌تر، انعطاف‌پذیرتر کند.
7_ توسعه مهارت زبانی توسط پدر
یکی از زمینه‌هایی که در آن پدر در تربیت کودک نقش بسزایی ایفا می‌کند در زمینه توسعه‌ی زبانی است. این نقش پدر در تربیت کودک، با ورود وی به مدرسه بیش از پیش احساس میشود. هر چقدر کودک در سنین اولیه به تعداد بیشتری کلمه و جمله را می‌شنود، میزان آمادگی برای ورود به مدرسه بیشتر است.
8_ سلامت روان خانواده و کودکان
پدری که با کودک خود خوب رفتار می‌کند یا و را تشویق و تحسین می‌کند در سلامت روان او بسیار اثرگذار است. در آغوش گرفته شدن بوسیده شدن و نوازش کردن کودک در هنگامی که او ناراحت است یا ترسیده، باعث کاهش مسائل روانی میشود.
بیشتر بخوانید:
کمرنگ بودن پدر چه آثار مخربی در تربیت کودک ایجاد می‌کند؟
بدون شک، حضور پدر در زندگی کودکان تأثیر قابل توجهی بر توسعه و رشد آنها دارد. نبود پدر می‌تواند منجر به ایجاد آثار منفی بر روی تربیت کودکان شود که در ادامه به برخی از این تاثیرات خواهیم پرداخت.
- تاثیر منفی در الگوی رفتاری
پدران به عنوان الگوهای رفتاری اولیه از مردان در زندگی فرزندان خود عمل می‌کنند. غیاب پدر ممکن است منجر به نقص در الگوی رفتاری کودکان شود و آنها را محروم از یک مدل مثبت برای تقلید قرار دهد. در نتیجه ممکن است در ارتباطات بین فردی، حل مسائل، تصمیم‌گیری و تعاملات اجتماعی کودکان تأثیر منفی بگذارد.
- تاثیر مخرب در سلامت روان
حضور والدین، از جمله پدر، در دوران کودکی می‌تواند سلامت روان او را مختل کند. نبود پدر ممکن است باعث ایجاد مشکلات روانی مانند اضطراب، افسردگی و کمبود اعتماد به نفس در کودکان شود. عدم حضور پدر دلایلی مانند عدم حمایت عاطفی، نبود مرزهای مناسب، نبود ارتباط سالم فرزند و والد و یا جدایی دارد. رشد روان و سلامت روان کودکان با نقش پدر در تربیت کودک ارتباطی مستقیم دارد.
- ناتوانی در برقراری روابط اجتماعی
پدرها نقش مهمی در توسعه ارتباطات اجتماعی فرزندان خود دارند. آنها می‌توانند به عنوان الگوهایی برای تعاملات اجتماعی، رعایت کردن قوانین اجتماعی و ارتباطات فردی کودکان عمل کنند. در صورت نبود پدر، بدون شک کودکان با مشکلاتی مانند نقص در مهارتهای ارتباطی، عدم توانایی در حل مسائل اجتماعی و عدم تطبیق با قوانین اجتماعی مواجه می‌شوند.
- ناتوانی در درک هویت فردی
پدران به کودکان خود کمک می‌کنند تا هویت خود را شکل دهند. غیاب پدر امکان دارد باعث کاهش عزت نفس و تردید در خودشناسی کودکان شود. آنها ممکن است با مشکلاتی مانند کمبود اعتماد به نفس، کمبود درک هویت فردی و عدم قطعیت در انتخاب مسیر زندگی روبرو شوند. با توجه به اهمیت موضوع شکل‌گیری هویت، والدین باید توجه خاصی به نقش پدر در تربیت کودک داشته باشند. بهتر است قبل از پدرشدن آموزش‌های لازم را در این خصوص دریافت کنند.
- توسعه نیافتن ارزش‌های اخلاقی
پدران نقش مهمی در تربیت اخلاق و ارزشمندی فرزندان دارند. غیاب پدر ممکن است باعث کاهش توانایی کودکان در درک ارزش‌های اخلاقی، احساس ارزشمندی و لیاقت، احترام به دیگران و تعهد به مسئولیت‌های اجتماعی شود.
- تاثیر مخرب روان
کمرنگ بودن پدر در تربیت کودک باعث میشود که آنها در بزرگسالی شاید رفتار مشابهی را از خود نشان دهند. این کودکان به دلیل نداشتن پیشینه خوب در روابط احساسی ممکن است روابط سمی برقرار کنند، بی‌اعتماد به دیگران شوند و ترس از رها شدن و طرد شدگی را تجربه کنند.
نقش پدر در تربیت فرزند پسر
همانند فرزند دختر که روابط خود را با دیگران براساس شخصیت پدرش الگو می‌گیرد، فرزند هم به همین شکل است. پسرها از سن بسیار کم به دنبال دریافت تایید از پدر خود هستند. به طور طبیعی انسان‌ها از سنین کم از اطرافیان خود تقلید و الگوبرداری رفتاری می‌کنند. الگوبرداری رفتاری در اعمال فرزند تاثیر می‌گذارد. اگر پدر مهربانانه با فرزند پسر خود برخورد کند، پسر از این رفتار الگوبرداری می‌کند و با دیگران همینطور برخورد می‌کند.
اگر پدر حضور کمتری داشته باشد پسر به رفتار و شخصیت مردهای دیگر نگاه کرده و تقلید می‌کند. نقش پدر در تربیت کودک پسر حائز اهمیت است و از مشکلات رفتاری کودک در آینده جلوگیری می‌کند. پدری که با پسر خود محبت آمیز و حمایتگرانه رفتار می‌کند، بروز پرخاشگری در روابط او را به حداقل می‌رساند.
در این باره بیشتر بخوانید: تربیت فرزند پسر
نقش پدر در تربیت فرزند دختر
فرزند دختر برای امنیت و حمایت عاطفی به پدر خود وابسته است. پدر به دختر خود نشان میدهد که یک رابطه خوب با مردها چگونه است. اگر پدر مهربان، صبور و آرام برخورد کند، دختر هنگامی که مرد دیگری را ملاقات کند، به دنبال این ویژگی‌ها در او خواهد بود. اگر پدر قوی، شجاع و محکم باشد، او به مردانی دارای چنین ویژگی شخصیتی هستند، نزدیک خواهد شد.
نقش پدر در تربیت کودک دختر به اندازه‌ای بااهمیت است که از مسائل و مشکلات روانی او در بزرگسالی جلوگیری می‌کند. بازی کردن پدر با فرزند دختر در او احساس کاوش و جستجوگری را تقویت می‌کند و باعث میشود در آینده فردی فعال و پرانرژی شود.
در این باره بیشتر بخوانید: تربیت فرزند دختر
نکات مهم در برقراری ارتباط سالم و با کیفیت بین پدر و فرزندان
برقراری ارتباط عاطفی قوی با فرزندان نیازمند توجه، زمان و تلاش است. نقش پدر در تربیت کودک بسیار حائز اهمیت است و در ادامه تعدادی راهکار برای بهبود و تقویت ارتباط عاطفی پدران با فرزندانشان ارائه کردیم:
1_ اختصاص دادن زمان
سعی کنید زمان کافی برای بودن با کودک اختصاص دهید و به طور فعال در زندگی او حضور پیدا کنید. این شامل بازی‌ها، شعر خواندن، مشارکت در فعالیت‌های مشترک و حضور در رویدادهای مهم او است. زمانی که با فرزندتان هستید، به او توجه کامل کنید و اجازه دهید احساس کند که برای شما مهم و ارزشمند است. مثلاً می‌توانید با کودک خود پیک نیک کنید، برای یک سفر کوتاه برنامه‌ریزی کنید یا به کمپینگ بروید.
2_ گفتگو و گوش دادن
گفتگو با فرزندانتان و گوش دادن به آنها از اهمیت بالایی برخوردار است. به او اجازه دهید درباره تجربیات و احساساتش صحبت کند و آنها را درک و راهنمایی کنید. نشان دهید که به نظرات و دغدغه‌هایش توجه دارید، همچنین آرزوها و افکارش برای شما با اهمیت است. کودک خود را در زمینه‌‌ی توانایی و استعدادهایی که دارد تشویق و حمایت کنید. با توجه به اهمیت نقش پدر در تربیت کودک، گفتگوی مستمر و باکیفیت می‌تواند به احساس همدلی بین کودک و والد کمک کند.
3_ نشان دادن عشق و محبت
به فرزندتان نشان دهید که او را دوست دارید و در عمل هم به او اثبات کنید. استفاده از عبارات مثبت، تحسین کردن، هدیه گرفتن، بوسیدن و در آغوش گرفتن از مواردی هستند که به او احساس عشق و ارزشمندی میدهد. همچنین، به او بگویید که او برای شما چقدر مهم و خاص است.
بیشتر بخوانید:
4_ مشارکت در فعالیت‌‌ها
با شرکت در فعالیت‌های مشترک با فرزند خود، ارتباط عاطفی را تقویت کنید. می‌توانید با هم فعالیت‌های هنری، ورزشی یا آموزشی را انجام دهید. این امر نه تنها به فرزند شما احساس ارزشمندی میدهد، بلکه یک فضای مشترک برای برقراری ارتباط و صحبت کردن فراهم می‌کند. با در نظر داشتن نقش پدر در تربیت کودک، فعالیت‌های مشترک با کودک خود را افزایش دهید.
مشارکت پدر در بازی‌های کودک او یاد می‌گیرد که در آینده بتواند با دیگران همکاری کند. می‌توانید یک روز در هفته را به عنوان “روز پدر و فرزند” در نظر بگیرید و در این روز فعالیت‌هایی را با هم انجام دهید.
5_ نقش مثبت
به عنوان پدر، مسئولیت‌ها و تعهد خود را به کودک به خوبی ایفا کنید. با نشان دادن احترام و عدالت، مدیریت خشم و استفاده از سبک تربیت اصولی، برخورد با آرامش و ملایمت، داشتن صبر و تامل، برقراری روابط محبت‌آمیز با همسر خود و با بالا بردن آگاهی سعی کنید تاثیر مثبتی در زندگی فرزند خود بگذارید.
6_ پشتیبانی و تشویق
فرزندان نیاز دارند تا احساس کنند پدرانشان از آنها حمایت می‌کنند و در تحصیل، بازی‌ها، مسابقه‌ها و هدف‌هایشان آنها را تشویق می‌کنند. با تشویق و تمجید احساس اعتماد به نفس آنها را تقویت کنید. حمایت و پشتیبانی پدر در هر لحظه از زندگی فرزند جسارت او را برای انجام فعالیت‌های مختلف بیشتر می‌کند.
7_ انعطاف پذیری و شفقت
درک کنید که هر فرزند یک فردی منحصر به فرد است و با توجه به شخصیت و نیازهای کودک خود، در شرایط مختلف با انعطاف‌پذیری رفتار کنید. بگذارید او خود را ابراز کند و در تعیین مسیر خود در زندگی گام بردارد. هنگامی که کودک خشمگین و ناراحت است و حرف گوش نمی‌دهد با شفقت و مهربانی رفتار کنید. نقش پدر در تربیت کودک غیرقابل انکار است؛ از این رو پدران باید به درک درستی از متفاوت‌بودن شخصیت فرزندشان برسند.
تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم پدران در تربیت فرزند
حضور پررنگ پدر در خانواده علاوه بر تاثیرات مستقیم بر خلق‌وخو و رشد کودک روی ضمیر ناخودآگاه آنها نیز تاثیرگذار است.
1_ نقش پدر تربیت کودک؛ عملکرد بالا در مدرسه و مهارتهای ارتباطی قوی
پدران تنها حامی‌مادران نیستند، بلکه به خودی خود نقش پدر در تربیت کودک بسیار تاثیرگذار است. به عنوان مثال، کودکانی که با پدرانی حساس و حامی بزرگ می‌شوند، سطوح بالاتری از مهارت و توانایی در برقراری روابط اجتماعی را دارند. کودکانی که پدرانشان برای آنها شرایط قابل قبولی برای یادگیری فراهم می‌کنند و با آنها به طور مکرر صحبت می‌کنند، عملکرد بهتری در مدرسه دارند. در مقایسه با کودکانی که پدرانشان کمتر درگیر هستند، مرتبط بوده است.
2_ توانایی مدیریت احساسات و غلبه بر سختی‌ها از آثار حضور پدر حامی و مشوق
این کودکان دارای توانایی‌های بیشتری برای ورود به مدرسه با سطوح بالاتری از آمادگی تحصیلی خواهند بود. نقش پدر در تربیت کودک اینگونه عمل می‌کند که مشارکت او با تمایلات فرزند، باعث افزایش صبر و توانایی‌های مقابله با فشارهای مرتبط با مدرسه میشود. همچنین این کودک مهارتهای زبانی پیشرفته‌تری را به دست می‌آورد. پدران می‌توانند این نقش‌ها را حتی در صورتی که کنارهم زندگی نکنند، ایفا کنند. برای مثال کودکانی که با پدرانشان به طور منظم در ارتباط مثبت هستند، بهتر در مدیریت احساسات خود عمل می‌کنند نسبت به کودکانی که هیچگونه ارتباطی با پدر خود ندارند.
3_ بازی کردن پدر با فرزندان و تاثیر آن بر استقلال کودک
اگرچه نقش پدران در طول سال‌های اخیر تغییر کرده است، اما پدران می‌توانند نقش حیاتی در تربیت فرزند دختر و تربیت فرزند پسر خود ایفا کنند. پدران به طرز متفاوتی نسبت به مادران با فرزندان خود بازی می‌کنند. مادران معمولاً بر بایدها و نبایدها تاکید می‌کنند در حالی که پدران بیشتر وقت خود را درگیر فعالیت‌های بازیگوشانه و تشویق به استقلال فرزندان می‌گذرانند.
بیشتر بخوانید:
4_ نقش پدر در تربیت کودک؛ میل به ایجاد ارتباطات امن و صمیمی در بزرگسالی
علاوه بر بهبود کلی سلامت و توسعه شناختی کودکان در صورت حضور و برقراری ارتباط پدر با کودک، او همچنین می‌تواند بر روند عاطفی و روانی فرزندان تأثیرگذار باشند. برای مثال، نوزادانی که محبت و عشق زیادی از سوی پدر خود دریافت می‌کنند، تمایل بیشتری به ایجاد ارتباط امن دارند، و پس از جدایی موقت، با راحتی بیشتری از والدین خود تسکین پیدا می‌کنند. با رشد، این کودکان درصد بالاتری از ارتباطات اجتماعی بهتر با همسالان خود دارند. همچنین پدر می‌تواند به تقویت استقلال، ایجاد احساس هویت و در ایجاد نگاه مثبت نسبت به دنیای بیرونی به کودک کمک کند.
کلام آخر
نقش پدر در تربیت کودک به یکی از ابعاد زندگی خلاصه نمی‌شود و شامل تمامی ابعاد رشد فردی کودک میشود. به طور کلی، پدری که در طول دوران کودکی در زندگی فرزند خود حضور ندارد، باعث ایجاد احساس کمبود در کودک خود میشود. احساس کمبود عاطفی، از نیازهای پاسخ داده نشده به عشق است و منجر به احساس ناراحتی، تنهایی، بی‌ارزشی و خلا میشود. کمبود ین احساسات باعث میشود که کودکان هنگامی که بزرگ می‌شوند به دنبال پر کردن این خلا بروند.
کمرنگ بودن پدر در تعاملات او با دنیای اطرافش اثر می‌گذارد و امنیت درونی کودک را کاهش میدهد. این کودکان به سختی احساسات خود را مدیریت می‌کنند و بیشتر از بقیه درگیر افسردگی، بی‌علاقگی، ضعف در تحصیل، بی‌انگیزگی و بی‌‌تحرکی می‌شوند.
منابع:
