ممکن است شما هم با کودکانی روبرو شده باشید که به اصطلاح خسیس هستند. عوامل محیطی و رشد روانی کودکان باعث ایجاد چنین ویژگی شخصیتی میشود. در ادامه به این موضوع میپردازیم که با کودک خسیس چگونه رفتار کنیم و راهکارهای عملی در این زمینه را به طور خلاصه شرح میدهیم:
- شما الگوی رفتاری کودک هستید، با بخشندگی رفتار کنید.
- فرصتهای کوچک در اختیار فرزند خود قرار دهید تا بتواند وسایلش را به اشتراک بگذارد.
- در هنگام همکاری کردن و کمک به دیگران کودک را تشویق کنید.
- به کودک همدلی را بیاموزید.
- سپاسگزاری کردن را آموزش دهید.
- برای کودک درباره بخشندگی کتاب و داستان بخوانید.
- به کودک نشان دهید میتواند وسایلش را با دیگران به اشتراک بگذارد.
- به کودک یاد دهید میتواند از تواناییهایش برای هدیه درست کردن استفاده کند.
خساست یا احساس مالکیت در کودکان، در چه سنی طبیعی است؟
احساس مالکیت در کودکان معمولاً در دورههای مختلف رشد و توسعه آنها ظاهر میشود. مهم است بدانید که این مراحل توصیف شده شاید با توجه به عوامل فردی و فرهنگی متفاوت باشد و هر کودک ممکن است در دوره مختلف با احساس مالکیت مواجه شود. درک احساس مالکیت در فرزندان آغاز چالش در تربیت کودک خسیس به حساب می آید. برای مدیریت رفتارهای کودک و یادگیری تکنیکهای کنترل خشم در برابر کودکان، این مطلب را بخوانید.
همچنین برخی احساسات مثل حسادت هم باعث خساست در کودکان میشود برای شناخت بهتر این احساس در کودکان مقاله تربیت کودک حسود را مطالعه کنید .
همچنین، نحوه برخورد و تربیت کودک نقش مهمی در تقویت یا کاهش احساس مالکیت آنها دارد. در زیر، مراحل مختلف احساس مالکیت در کودکان را بررسی میکنیم:
کودک خسیس؛ دوره مقدماتی (۱-۲ سالگی)
در این دوره، کودکان عموماً شروع به درک مفهوم مالکیت و اشیاء میکنند. آنها ممکن است اشیاء را بردارند، آنها را در دهان خود قرار دهند یا تلاش کنند تا وسایل مختلف را با دیگران به اشتراک بگذارند. این دوره به عنوان “مرحله مالکیت مشترک” شناخته میشود.
بیشتر بخوانید:
کودک خسیس؛ دوره میانی (۲-۳ سالگی)
در این دوره، کودکان به طور فزایندهای مفهوم مالکیت را درک میکنند و فعالیت بیشتری برای حفظ مالکیت خود انجام میدهند. آنها ممکن است به اشیا برچسب بزنند، آنها را در مکانهای خاصی قرار دهند و به دیگران بگویند که وسیلهها متعلق به خودشان است.
گاهی خساست بیش از حد باعث پرخاشگری کودک میشود برای کنترل این رفتار مقاله علت پرخاشگری کودکان را بررسی کنید.
کودک خسیس؛ دوره پیشدبستانی (۳-۵ سالگی)
در این دوره، کودکان احساس مالکیت بیشتری دارند و برای حفظ آن تلاش میکنند. آنها ممکن است وسیلهها را از دیگران مخفی کنند، درخواست پسگرفتن کنند و شاید به شدت عصبی شوند اگر کسی به وسایل شخصیشان دست بزند.
بیشتر بخوانید:
تربیت درست کودکان در این سنین بسیار مهم است در این بین رفتارهایی مثل خجالتی بودن و زودرنجی هم آزاردهنده است، برای افزایش آگاهیتان در این مورد این رفتارها و درمان آنها حتما مقاله درمان کودک خجالتی و تربیت کودک زودرنج را مطالعه کنید.
دلایل خسیس شدن کودک
کودک خسیس اجازه نمیدهد بقیه بچهها به وسایلهایش دست بزنند و با آنها بازی کنند. در حقیقت این کودکان دوست ندارند که وسیلههای شخصی خود را با دیگران به اشتراک بگذارند. در ادامه به تمامی علتهایی که باعث میشود یک کودک دارای ویژگی خساست شود میپردازیم:
1_ ویژگی های روانی خود محور
خساست یک ویژگی طبیعی و غریزی است که که در روند رشد کودک تجلی پیدا میکند. اما با تکامل پیدا نکردن خودآگاه کودکان نسبت به احساسات دیگران، آنها خسیس میشوند. کودکان در ذهن خود همه چیز را تحت عنوان “من” میشناسند مانند “اسباب بازی من”، برای همین متوجه نیازهای دیگران نمیشوند.
در این صورت اگر کودک به دلیل خساست یا حسادت شروع به گفتن دشنام میکند و عصبانی میشود، برای کنترل صحیح این رفتار، مقاله «درمان حرف زشت زدن کودکان» و «با بچه پرخاشگر چگونه رفتار کنیم» را مطالعه کنید.
2_ تاثیر رفتار والدین
کودک از رفتار والدین خود الگوبرداری میکند. برای مثال هنگامی که کودک میبیند، والدینش به دیگران وسیلهای را قرض نمیدهند، او این مسئله را یاد میگیرد. در نتیجه والدین تاثیر مستقیمی بر روی خسیس شدن یا بخشنده شدن فرزندشان دارند. کودکان باید بخشیدن وسایل، به اشتراک گذاشتن آنها یا هدیه دادن را از والدین خود ببینند تا بیاموزند.
این رفتارها نشان از لجبازی کودک دارند. لجبازی کودک مشکلات مختلفی را بهوجود میآورد. ما در مقاله با کودک لجباز خود چه کنم؟ در مورد درمان این رفتار کودک صحبت میکنیم.
لازم به ذکر است اگر خساست کودک باعث دعواهای شدید شد حتما دو مقاله دعوای خواهر و برادر و دعوای کودکان را مطالعه کنید راهکارهای خوبی در این مقالات به صورت اختصاصی مطرح شده است.
بیشتر بخوانید:
3_ تاثیر بازخوردهای اجتماعی در تربیت کودک خسیس
اگر کودک از وسیله همبازی خود خوشش بیاید اما در مقابل کودک دیگر به او اسباببازی ندهد، این بازخورد منفی میتواند منجربه خسیس شدن او شود. زیرا او در بازی با دیگر بچهها همین کار را تکرار خواهد کرد و اسباب بازیهایش را به اشتراک نخواهد گذاشت. اگر والدین این رفتار کودک را تشویق کنند، او به این کار ادامه خواهد داد.
برای آشنایی بیشتر با مباحثی مثل مهارتهای فرزند پروری و تربیت کودک از بدو تولد میتوانید به همین مقالات مراجعه کنید.
4_ آموزش غلط
برخی از رفتارهای غلط والدین خودخواهی کودکان را تقویت میکند، مانند: “اول بچهها غذای خوشمزه بخورند”، “ابتدا بچهها میوههای خوب را انتخاب کنند” و سپس دیگران در اولویت قرار بگیرند. در خانوادههای تک فرزند این مسائل بیشتر است؛ زیرا کودکانی که خواهر یا برادر دارند، یاد میگیرند همه چیز را با هم استفاده کنند. والدین باید به اشتراک گذاری وسایل را به کودکان خود آموزش دهند.
بیشتر بخوانید:
با کودک خسیس چگونه رفتار کنیم؟
بخشندگی یک مهارت ارزشمند است که میتواند در کودکان به شکل طبیعی و عملی یاد داده شود. در زیر، چند راهکار عملی برای پاسخ به سوال «چگونه با کودک خسیس رفتار کنیم» به شما معرفی میکنیم:
1_ خودتان الگوی خوبی باشید
به عنوان والدین، میتوانید الگوی خوبی از بخشندگی برای فرزندتان باشید. نشان دادن بخشندگی در روابط خود با افراد، مانند کمک کردن به دیگران در مواقع نیاز، به کودک شما یاد خواهد داد که چگونه میتواند بخشنده باشد.
بیشتر بخوانید:
2_ از فرصتهای کوچک استفاده کنید
در طول روز، مواقعی را پیدا کنید که بتوانید به کودک خود بفهمانید که چگونه بخشنده باشد. به عنوان مثال: هنگامی که برای کودک خود شیرینی میخرید، از او بخواهید که بخشی از شیرینی خود را با شما به اشتراک بگذارد.
3_ کودک را به همکاری و کمک به دیگران تشویق کنید
به کودک خود بگویید که کمک کردن به دیگران و همکاری با آنها میتواند احساس خوبی برای هر دو طرف ایجاد کند. او را تشویق کنید تا در موقعیتهای گوناگون، مانند کمک به برادر یا خواهر کوچکتر، به اشتراک گذاشتن اسباب بازی با دوستانش یا کمک به دیگران در مدرسه، بخشنده باشد.
در این باره بخوانید:
4_ تفکر همدلی را به کودک آموزش دهید
به کودک خود یاد دهید که با توجه به نیازها و احساسات دیگران، با آنها همدردی کند. میتوانید از سوالاتی مثل “تصور کن که تو در جای او بودی. دوست داشتی دیگران چگونه به تو کمک کنند؟” استفاده کنید تا کودک بتواند با تفکر همدلانه، درست عمل کند و خسیس نباشد.
در ضمن گاهی وقتها خساست بیش از حد کودک به خاطر هوش پایین اوست، چرا که نمیتواند خوب را از بد به درستی تشخیص دهد برای روشنتر شدن موضوع حتما مقاله علائم کودکان کم هوش را مطالعه کنید.
در این بین اگر تمایل به یادگیری عمیقتری دربارهی موضوعاتی مثل نقش پدر در تربیت کودک و تربیت کودک مستقل دارید، پیشنهاد میکنیم این مقالات را بخوانید.
5_ تشکر کردن را به او بیاموزید
از فرزندتان بخواهید تا به صورت کلامی یا با هدیه دادن، از افرادی که به او کمک کردهاند، سپاسگزاری کند. این عمل ساده نه تنها به کودک کمک میکند تا بخشنده باشد، بلکه همچنین ارتباطات و روابط اجتماعی او را قویتر میکند. آموزش قدرانی و سپاسگذاری در تربیت کودک خسیس تاثیر معجزه آفرین دارد. اگر در فرآیند از پوشک گرفتن کودک با مقاومت کودک مواجه هستید، این مقاله راهکارهای مفیدی ارائه میدهد
6_ از کتابها و داستانها کمک بگیرید
داستانها و کتابهایی که در مورد بخشندگی، همدلی و کمک به دیگران است را برای کودک خود بخوانید. این داستانها میتوانند ارزشمند و آموزنده باشند و به کودک کمک میکنند تا ارتباط عاطفی سالمی با دیگران بسازد و بخشنده شود.
7_ کودک را تشویق کنید تا اسباببازیهایش را به اشتراک بگذارد
به کودک خود آموزش دهید که اسباب بازیها و وسایلهای شخصیاش را با دوستان خود به اشتراک بگذارد. همچنین به او یادآوری کنید که با بخشندگی میتواند باعث خوشحالی دیگران شود. آموزش تقسیم کردن و به اشتراک گذاشتن در تربیت کودک خسیس اهمیت بسیار زیادی دارد.
8_ با کمک یکدیگر هدیه درست کنید
به فرزند خود یاد دهید که میتواند با درست کردن کارهای دستی، پختن شیرینی یا نقاشی کشیدن به دیگران هدیه بدهد. میتوانید در هنگام تهیه شیرینی یا تدارک دیدن مهمانی، کودک خود را درگیر کنید. با این کار، بخشندگی و سخاوتمندی را به او یاد خواهید داد.
ما یک مقاله با عنوان آموزش کار خیر به کودکان داریم که با خواندن آن میتوانید بخشندگی را بهشیوه بهتری به کودک آموزش دهید. پیشنهاد میدهیم که برای اطلاعات بیشتر این مقاله را بخوانید.
9_ با پول خیالی بازی کنید
در بازی نقشآفرینی با پول میتوانید با استفاده از اسکناسهای کاغذی ساختگی یا سکههای پلاستیکی، نقش یک خریدار و فروشنده یا بخشنده و دریافتکننده را بازی کنید. این بازی به کودک کمک میکند تا بدون از دست دادن واقعی، تجربه بخشیدن به دیگران یا تعامل مالی با آنها را بهدست آورد.
در این بازی، کودک با مفاهیم مهمی از جمله اعتماد، گردش پول یا احساس رضایت از بخشیدن نیز آشنا میشود.
ما میتوانید چالشهای جذابتری به این بازی اضافه کنید؛ مثلاً کودک با پولهای ساختگی، باید وسیلهای را بهعنوان هدیه بخرد که مطمئن است به کار طرف مقابل میآید و مشکلی را از او برطرف میکند.
راستی، ما یک مقاله با عنوان ایده بازی با کودک در خانه داریم که شاید ایدههای آن برایتان جهت ساخت بازیهای خلاقانه جهت آموزش مفهوم بخشیدن به کودک مفید باشند. برای اطلاعات بیشتر توصیه میکنیم این مقاله را بخوانید.
10_ با کودک تمرین مشارکت انجام دهید
برای مهار کردن حس مالکیت افراطی در کودکان میتوانید از تمرین مشارکت استفاده کنید. در این تمرین، کودک باید فعالیتهایی را انجام دهد که در آنها همکاری و بخشش به دیگران نهادینه شده است. این تمرین میتواند شامل هر نوع بازی از جمله بازیهای ساده گروهی باشد.
کودک در حین بازیهای مشارکتی با دیگران، یاد میگیرد که با همکاری و گاهی بخشیدن، نهتنها چیزی را از دست نمیدهد، بلکه میتواند نتیجهای بهتر رقم بزند.
با انجام مداوم تمرینات مشارکتی، کودک بهجای تمرکز بر واژه “من”، به واژه “ما” متمرکز میشود و در اغلب اوقات، حس لذت را بیشتر در اشتراکگذاری با دیگران بهدست میآورد.
همچنین اگر بعد از کلی تلاش باز هم شاهد رفتارهایی مثل دروغ گویی و جیغ زدن در کودکان شدید حتما مقاله علت جیغ زدن کودک و دروغ گویی در بچه ها را بررسی کنید.
در ادامه، مطالعه مقالات روبرو میتوانند به افزایش درک شما از موضوعاتِ تربیت کودک خشن و باهوش شدن کودک کمک کنند.
11_ قانون بخشندگی را به کودک آموزش دهید
این تکنیک بر اساس یک باور طراحی شده است:
هر چه ببخشید، بیشتر بهدست میآورید.
کودک از طریق این تکنیک میتواند ارتباط بین بخشندگی و دریافت پاداشهای غیرمستقیم را درک کند؛ مثلاً اگر به یکی از دوستانش هدیهای میدهد، در نقطه مقابل، مهربانی و خوشرویی دوستش را دریافت میکند.
یک روش تربیتی جذاب در این زمینه این است که در ازای هر بار بخشندگی کودک، یک ستاره به او دهید. حالا آخر هفتهها، بر اساس امتیازاتی که بهدست آورده است، برایش پاداشی در نظر بگیرید.
انجام این تمرین به کودک یاد میدهد که بخشیدن از دست دادن نیست و فقط نوعی “کم کردن” است که باعث میشود در بلندمدت چیزهای بیشتری بهدست آورید.
برای آشنایی بیشتر با مطالبی مثل جملات معجزه گر در تربیت فرزند و مسئولیت پذیری کودکان میتوانید به همین مقالات مراجعه کنید.
کلام آخر
تربیت کودک خسیس از مشکلات والدین است. در این مقاله ما دلایل به وجود آمدن خساست در کودک و نحوه رفتار با او را بررسی کردیم. شرط اول در تربیت کودک، صبر و حوصله است. با پیروی از راهکارهایی که ذکر شد، میتوانید یک کودک بخشنده تربیت کنید. بخشندگی را با کارهای مختلف به فرزند خود یاد دهید تا ارتباطات و روابط اجتماعی خود را حفظ کند. با این کار، آینده کودک خود را از خساست نجات خواهید داد.
منابع:
Why the child is so stingy
teaching kids about generosity
generosity activities for kids
teaching kids to give
