لجبازیِ کودکِ یک‌ساله می‌تواند بسیار آزاردهنده باشد؛ اما تحقیقاتِ دانشمندان در این زمینه چه می‌گویند؟ وب‌سایت Inc در مقاله‌ای نقل می‌کند که محققان زندگیِ 700 کودک را برای چند دهه بررسی کردند. نتایج این تحقیقات نشان داد، بچه‌هایی که قوانین را نادیده می‌گرفتند و لجباز بودند، ثروتِ بیشتری داشتند. با این حال، نمی‌توان به‌راحتی این رفتارهای کودک را تحمل کرد. در این مقاله می‌خواهیم دربارهٔ علتِ لجبازیِ کودک یک‌ساله و نکاتِ مهم در مورد آن صحبت کنیم.
نکته: بعد از مشاهده این ویدیو، ویدیو درمان لجبازی کودک که کمی پایین‌تر قرار گرفته مشاهده کنید.
علت لجبازی کودک در سن یک سالگی چیست؟
در ادامه مبحث لجبازی کودک باید به این نکته توجه کنیم: بچه‌های یک ساله به سرعت در حال رشد هستند. در عین حال که آنها سفرشان را برای کشف این جهان آغاز می‌کنند، با خود موجی از لجبازی را هم به همراه می‌آورند که اغلب موجب آزار والدینشان می‌شود؛ به ویژه اگر والدین، کم صبر و حوصله باشند!
شاید شما هم به این فکر می‌کنید که دلیل این لجبازی در سنین یک سالگی چیست؟ پس بیایید طبق مقالات علمی خارجی، دلایل اصلی این نوع لجبازی در بچه‌های یک‌ساله را بررسی کنیم:
۱ـ در جستجوی حس استقلال هستند!
یک علت لجبازی کودک یک سال و نیمه می‌تواند حس استقلال‌طلبی باشد.
کودکان یک ساله، هرچه بیشتر رشد می‌کنند، دوست دارند حس استقلال خود را بیشتر در معرض توجه قرار دهند. این می‌تواند منجر به مقاومت در برابر درخواست‌های ما و تمایل به تصمیم‌گیری مستقل شود.
راستی، ما یک مقاله با عنوان «تربیت کودک مستقل» داریم که می‌توانید این مقاله را هم بخوانید.
۲ـ مهارت های زبانی محدودی دارند
در این سن و سال، کودکان یک ساله ممکن است مهارت‌های زبانی و کلامی کافی برای بیان کامل نیازها و خواسته‌های خود نداشته باشند؛ این می‌تواند منجر به نشان دادن رفتارهای لجبازانه توسط آنها شود. به این روش، آنها سعی در بیان خواسته‌هایشان دارند.
صوت روانشناسی: تنبیه بچه حرف گوش نکن
سخنران: درنا شریفی، روانشناس کودک
- بیشتر بخوانید: سن لجبازی در کودکان
- بیشتر بخوانید: اختلال لجبازی کودکان
- بیشتر بخوانید: لجبازی کودکان در غذا خوردن
- بیشتر بخوانید: دارو دادن به کودکان
۳ـ کودکان یک ساله در حال آزمایش اطرافشان هستند!
کودکان یک ساله به طور مداوم محیط اطراف خود را کاوش و محدودیت‌های جهان خود را آزمایش می‌کنند. این می‌تواند منجر به سرپیچی آنها از والدین خود شود.
کودکان می‌خواهند کم کم مرزها را شکسته و ببینند چه چیزی پشت این مرزشکنی‌شان قرار دارد.
کودکان نوپا اغلب فقط به نیازهای خود توجه می‌کنند زیرا هنوز ظرفیت این را ندارند که خود را به جای دیگران بگذارند. بنابراین اگر فرزند نوپای شما به چیزی که می‌خواهد نرسد احتمالاً ناامیدی زیادی را تجربه خواهد کرد.
۴ـ این رفتارشان طبیعی است!
کودکان یک ساله به طور طبیعی کنجکاو محیطشان هستند و می‌خواهند هر چیزی را که می‌توانند کشف کنند. این حس در سن آنها طبیعی است. اگر شما بنا به هردلیلی بخواهید این حس کنجکاوی را متوقف کنید یا مسیرشان را تغییر دهید، باید انتظار مقاومت را از سمت کودک یک ساله‌ی خود داشته باشید. این رفتار حتی می‌تواند علت لجبازی کودک یک سال و نیمه یا دو ساله باشد.
۵ـ مغز آنها در حال تکامل است…
قشر پیش‌پیشانی مغز (که یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین بخش‌های مغز و مسئول تفکرات سطح بالا است)، در نوزادان یک ساله، در حال رشد و توسعه است. این می‌تواند باعث شود کنترل آنها بر رفتارها و مدیریت احساساتشان دشوار باشد و در نتیجه منجر به فوران خشم و رفتارهای لجبازانه شود.
۶ـ به دنبال جلب توجه هستند
علت لجبازی کودک یک ساله و نیمه می‌تواند جلب توجه باشد. وقتی کودکان در این سن می‌بینند که والدینشان به شدت به رفتار آنها واکنش نشان می‌دهند، ممکن است آن را تکرار کنند تا همان پاسخ را دریافت کنند.
تلاش بیش از اندازه برای جلب توجه می‌توانید یکی از نشانه‌های کودک لوس باشد. راستی، ما در مورد این کودکان در یک مقاله جداگانه به‌طور کامل صحبت کرده‌ایم.
- بیشتر بخوانید: خطاهای فرزند پروری
- بیشتر بخوانید: فرزند پروری چیست؟
- بیشتر بخوانید: کنترل خشم در مقابل کودکان
چطور با لجبازی کودک یک ساله برخورد و رفتار کنیم؟
تربیت کودکان لجباز، به صبر، آرامش، همدلی و ثبات در رفتار نیاز دارد. در اینجا چهار نکته برایتان آورده‌ایم که برای آموزش کودکان لجباز یک سال به بالا می‌توانید از آن استفاده کنید:
نکته اول: به او حق انتخاب بدهید
بچه‌هایی که طبیعت سرسخت و لجوج دارند، دوست دارند مسئولیت خودشان را بر عهده گیرند. به آنها فرصت‌های زیادی بدهید تا بر زندگی خود تسلط پیدا کنند. در حقیقت تا جایی که می‌شود، به آنها حق انتخاب دهید.
خانم هالی نوردنبرگ، مربی فرزندپروری در ویسکانسین توصیه می‌کند: «وقتی انتخاب‌ها چندان پراهمیت نیستند، حق انتخابشان را به کودکان دهید. مثلاً اینکه چه چیزی بپوشند، از کدام رنگ فنجان استفاده کنند، یا از کدام تاب در پارک استفاده کنند. »
شاید بگویید این مورد، برای کودکان یک ساله مصداق ندارد، اما اگر کمی فکر کنید، می‌توانید به یک کودک یک ساله هم حق انتخاب دهید؛ برای انتخاب اسباب‌بازی، برای رفتن به مسیری که خودش دوست دارد و …
لوری اندرسون، کارشناس فرزندپروی با این موضوع موافق است. او می‌گوید: «شما به عنوان والدین، وظیفه ندارید که دائماً قانون وضع کنید؛ چون این کار، باعث سرکشی و لجبازی بیشتر کودکان می‌شود. سعی کنید به جای قانون، خطوط قرمز را تعیین کرده و در بیشتر موارد، آزادی عمل و حق انتخاب به آنها بدهید.»
به خاطر داشته باشید، ارائه گزینه‌هایی که منجر به گرفتن تصمیم‌های خوب می‌شوند، کلیدی است. به عنوان مثال، وقتی بیرون هوا سرد است، از دخترتان بپرسید که می‌خواهد ژاکت صورتی‌اش را بپوشد یا آبی را؟ (البته این را برای کودک یک ساله مثال نزدیم، صرفاً برای اینکه متوجه منظورمان بشوید!)
در اینجا، او هر تصمیمی بگیرد، برایش خوب است و گرم می‌ماند؛ همچنین شما به او حق انتخاب داده‌اید و به تصمیمش احترام می‌گذارید.
یا در مثالی دیگر، وقتی از او بپرسید که زغال اخته می خواهد یا یک پرتقال، هرکدام را که انتخاب کند، در هر صورت، او میوه می خورد.
- بیشتر بخوانید: جیغ زدن کودک
- بیشتر بخوانید: بچه حرف گوش نکن
نکته دوم: آرامش خودتان را همواره حفظ کنید!
گاهی اوقات «لجبازی کودک یک ساله و یک ساله و نیمه» واقعاً لجبازی نیست. به عنوان مثال، ممکن است از فرزندتان بخواهید کاری انجام دهد که هنوز در آن ماهر نیست یا شاید تحت تأثیر محیط قرار گرفته است و هنوز نمی‌داند چگونه با این احساسات کنار بیاید.
علت لجبازی کودک یک سال و نیمه هر چه که باشد، شما باید همیشه در برخورد با کودک لجوج، یک نفس عمیق بکشید، سوال بپرسید و به آنچه فرزندتان می گوید گوش دهید. این ممکن است کلید کشف آنچه در زیر رفتار آنها پنهان شده است، باشد.
همچنین سعی کنید مکان‌ها یا مسائلی که در آن تعارضات بیشتر رخ می‌دهد (مانند بیرون رفتن از خانه یا دیر و زود خوابیدن) شناسایی کنید.
آیا فرزند شما وقتی می‌گویید وقت مسواک زدن است، لجبازی می‌کند یا همواره در برابر خواسته‌های شما مقاومت خاصی دارد؟
در نظر بگیرید که شایدآن‌ها لجبازی نمی‌کنند و فقط به زمان بیشتری نیاز دارند تا کاری که خواسته‌اید را انجام دهند.
راستی، پیشنهاد میکنیم که به مقاله «کنترل خشم در برابر کودکان» سری بزنید.
نکته سوم: یک پاداش کوچک ضرری ندارد
اگر از کسانی که شایسته قدردانی هستند، قدردانی نکنید، آنها یاد می‌گیرند کار‌هایی را که قدردان‌شان هستید، انجام ندهند؛ این حتی در کودکان یک ساله هم صدق می‌کند. کودکان در هر بازه سنی نیازمند تشویق هستند. شما باید با کار‌هایی مانند لبخندزدن، نوازش‌کردن یا در آغوش‌گرفتن این پاداش را به کودک خود دهید.
انجام این رفتارها می‌توانند کودکان تسلیم‌ناپذیر شما را به‌گونه‌ای تغییر دهند که حتی تصورش را هم نمی‌کنید؛ البته آنها نباید در برابر پاداش شرطی شوند! یعنی نباید آنقدر به آنها پاداش دهید که این کارتان تبدیل به وظیفه شود و کودک‌تان فکر کند باید حتماً پاداش بگیرد تا رفتار درستی از خود نشان دهد.
نکته چهارم: انتظاراتتان را به صورت شفاف تنظیم کنید
شما هم باید به فرزندانتان اجازه دهید خودشان باشند و خودشان انتخاب‌های فردی داشته باشند و هم باید قوانینی شفاف وضع کنید.
اندرسون می‌گوید: «ساده‌ترین راه برای اجرای قوانین، داشتن یک روال مشخص است، برای مثال: انجام تکالیف درسی بلافاصله بعد از مدرسه، زمان خواب، هر شب در یک زمان خاص!»
آنها به مرور یاد می‌گیرند که قوانین را رعایت کنند و در عین حال، حس استقلالشان هم نادیده گرفته نخواهد شد.
به بیان ساده، قوانین بخشی از زندگی هستند و یادگیری آنها در خانه، به کودک شما کمک می‌کند تا بفهمد چگونه در یک جامعه زندگی کند.
قوانین به ایجاد ساختار کمک می کنند، بچه‌ها لازم است بدانند که اگر قوانین اصولی و صحیح را زیر پا بگذارند، برایشان عواقبی خواهد داشت.
همانطور که فرزندتان بزرگتر می‌شود، می توانید او را بیشتر در بحث قوانین و محدودیت‌ها درگیر کنید، همواره به او قوانین را یادآوری کنید، اما به او بگویید که در صورت رعایت قوانین، می‌تواند آزادی عمل زیادی داشته باشد.
- بیشتر بخوانید: آرایش کردن کودکان
- بیشتر بخوانید: جدا کردن جای خواب کودک
- بیشتر بخوانید: خودارضایی در کودکان
نکته پنجم: حواس کودک را پرت کنید
وقتی که کودک شما از چیزی ناراضی است و قصد دارد شروع به جیع کشیدن کند تا حرف حرف او شود، باید کمی خلاف باشید. البته که این کار کمی دشوار است اما سعی کنید حواس او را به چیز جالب‌تری جلب کنید.
مثلا، اگر در فروشگاه در حال خرید هستید و کودک برای برداشتن چیزی در حال لجبازی است، حواس او را با یک بازی یا نشان دادن صفحات مجله و تعریف کردن یک داستان از موضوع اصلی پرت کنید.
همچنین از نه گفتن‌های زیاد به کودک بپرهیزید و شرایط را طوری بچینید که کودک نه زیادی از شما نشنود. والدینی که در هر شرایطی از نه استفاده می‌کنند حساسیت کودک به این کلمه را کاهش می‌دهند و باعث می‌شوند تا کودک به درستی مفهوم این واژه را درک نکند.
نکته ششم: گاهی مطابق میل او رفتار کنید…!
همیشه لازم نیست شما برنده مبارزه با کودک یک ساله خود شوید. او ضعیف‌تر از شما است و شما همواره می‌توانید پیروز میدان باشید؛ اما این را بدانید که لازم است گاهی هم به فرزند خود اجازه پیروز شدن در بحث‌ها و دعواها را بدهید.
بسیاری از کودکان، باید از طریق تجربه یاد بگیرند. بنابراین، به همان اندازه که سعی می‌کنید کودک با اراده‌ی خود را از انجام کاری باز دارید، گاهی هم اجازه دهید مطابق با میل او انجام شود.
به عنوان یک پدر و مادر، وظیفه شما این است که مطمئن شوید آنها آسیب نمی‌بینند. اجازه دهید خودش آزمایش کند و با عواقب تصمیاتش روبرو شود. اما همیشه مراقب او باشید.
به جای دستور دادن، هشدار بدهید. مثلاً اگر به کودک خود بگویید که کلاه خود را به خاطر باران بپوشد، اما او این کار را انجام ندهد و شروع به لجبازی کند، می‌توانید اجازه دهید تا کمی خیس شود. ولی در عین حال، برایش لباسی ببرید که اگر بیش از حد خیس شد، لباسش را عوض کنید.
به این ترتیب، او کم کم یاد می‌گیرد که شما به فکرش هستید و می‌تواند به حرف‌هایتان گوش کند.
خانم اندرسون می‌گوید: «بهتر است قبل از اینکه کودکان یک ساله ما بزرگ شوند و خود را در معرض خطرات واقعی قرار دهند، به آنها اجازه دهیم زودتر این روند را طی کنند. »
شما می‌توانید در سمینار ارتباط همدلانه شرکت کنید تا از همین سنین کودکی با فرزندتان همدل شوید و مطابق میل یکدیگر باشید.
نکته هفتم: محیط کودک را تغییر دهید
از آن‌جا که کودکان یک ساله تحت تأثیر محیط هستند، شلوغی، نور یا سروصدای زیاد می‌تواند باعث درگیری مغز آنها شود؛ بنابراین، کودک توانایی کمتری برای تمرکز روی درخواست شما دارد.
مثلاً اگر علت لجبازی کودک یک سال و نیمه شما تعویض پوشک است و او مقاومت می‌کند، می‌توانید فرزندتان را به محیط آرام‌تری ببرید که نور و صدای کمی در آن‌جا وجود دارد.
نکته هشتم: از تکنیک تقلید استفاده کنید
علت لجبازی کودک یک ساله هر چه که باشد، شما باید بدانید که او هنوز مفهوم «باید» را نمی‌داند؛ بنابراین، هر چه امر و نهی کنید، متوجه نمی‌شود.
کودکان یک ساله علاقه زیادی به تقلید دارند! چون این کار را شبیه یک بازی می‌دانند؛ بنابراین، از این رفتارشان می‌توانید برای جلوگیری از لجبازی استفاده کنید.
مثلاً اگر به کودک یک ساله‌تان بگویید «بخور»، شاید حرف شما را گوش نکند، اما وقتی که خودتان این کار را انجام می‌دهید، او مجاب به تقلید رفتارتان می‌شود.
نکته نهم: کانون تمرکز کودک را تغییر دهید
با پافشاری کودک روی یک موضوع خاص، تنها یک محرک جدید می‌تواند کانون تمرکز مغز او را تغییر دهد. شما می‌توانید در این زمینه یک وسیله رنگی، عروسک کوچک یا قاشقی براق به او دهید تا حواسش را پرت کنید.
مثلاً اگر کودک یک ساله شما اجازه پوشاندن لباس‌هایش را نمی‌دهد، شما می‌توانید به او یک عروسک بدهید تا با عروسک مشغول شود و بتوانید کارتان را انجام دهید.
کلام آخر
اگر در دنیای کودکان یک‌ساله و حتی بزرگتر چرخی بزنید، می‌بینید که دنیایشان در عین زیبایی و خلوص، می‌تواند حاوی رفتارهای آزاردهنده‌ای مثل لجبازی باشد.
این لجبازی، گاهی باعث ناامیدی و خشم والدین می‌شود. با این حال، مهم است که به یاد داشته باشید که لجبازی کودک یک ساله یک رفتار طبیعی و بخشی طبیعی از رشد کودکان است.
