علت مقاومت کودکان در برابر خواب چیست؟ یک مطالعه در National Institutes of Health (NIH) که روی 374 کودک پیش‌دبستانی انجام شد، نشان داد که کودکانی که خلق‌وخوی سخت‌تری (خشم، زودرنجی یا تکانشگری) دارند، بیشتر در برابر خوابیدن مقاومت می‌کنند. ما در این مقاله می‌خواهیم درباره بهداشت خواب کودکان و همچنین نحوه رفع مقاومت آن‌ها در برابر خواب صحبت کنیم.

علت مقاومت کودکان در برابر خواب

برخی از اختلالات خواب علل مشابهی در بزرگسالان و کودکان دارند. مثلا چاقی یکی از عوامل خطر اصلی ابتلا به آپنه انسدادی خواب (obstructive sleep apnoea; OSA)، یک اختلال تنفسی مرتبط با خواب، در تمام سنین است. علاوه بر این، اختلالات خوابی که ممکن است گرایش ژنتیکی داشته باشند، مانند سندرم پای بی‌قرار، کودکان و بزرگسالان را تحت تاثیر قرار می‌دهند. برخی مشکلات پزشکی و اختلالات اضطرابی در هر سنی خطر اختلالات خواب را افزایش می‌دهند. با این حال، الگوهای رفتاری منحصر به کودکان نیز می‌توانند منجر به اختلالات مرتبط با خواب شوند. تا حدود سن 5 سالگی، بی‌خوابی معمولاً ناشی از زمان‌بندی نامنظم خواب و مقاومت رفتاری در برابر خوابیدن است.

• بیشتر بخوانید: بچه حرف گوش نکن

علت مقاومت کودکان در برابر خواب به شرح زیر است:

1. عوامل روانشناختی مثل اضطراب، ترس، استرس و افسردگی
2. مشکلات پزشکی و بیماری‌های مزمن مثل آسم، تشنج و میگرن
3. اختلالات رشد عصبی مانند اوتیسم و اختلال نقص توجه/بیش‌فعالی
4. عادات غلط خواب مثل خوابیدن با والدین، خوابیدن با چراغ روشن
5. اختلالات تنفسی خواب مثل خروپف و آپنه انسدادی خواب
6. محرک‌های محیطی مثل سر و صدا، نور اضافی، دمای نامناسب
7. عوامل ژنتیکی و خانوادگی
8. مصرف داروها، کافئین و نوشیدنی‌های انرژی‌زا
9. اختلالات خلقی دوران کودکی
10. عدم رعایت بهداشت خواب (بهداشت خواب به معنای رعایت نکاتی برای داشتن خوابی کیفی، کافی و بهنجار است تا سلامت جسمی و روانی فرد حفظ شود.)

بنابراین علت مقاومت کودکان در برابر خواب متنوع است و نیاز به بررسی دقیق دارد تا درمان مناسب انتخاب شود. (منبع)

بیشتر بخوانید:

• سن لجبازی در کودکان
• لجبازی پسر ۶ ساله
• با کودک لجباز خود چه کنم؟

1_ اختلالات و لجبازی کودک موقع خواب

گاهی اوقات به دلیل هیجان یا نگرانی‌های روزمره کودکان نمی‌توانند به راحتی و طبق الگوی سالم و پایدار خود بخوابند. اگر این مشکلات خواب به طور پیوسته در طول زمان ادامه داشته باشند، وضعیت تغییر می‌کند و نیاز به مداخلات جدی و پیگیری‌های دقیق دارد. در ادامه به برخی از شایع ترین اختلالات خواب در کودکان اشاره کردیم.

– آپنه خواب، ارتباط آن با لجبازی کودک موقع خواب

آپنه خواب یک وضعیت ترسناک است که در طول خواب، تنفس کودک به مدت ۱۰ ثانیه یا بیشتر متوقف می‌شود. در اکثر موارد کودک از این موضوع آگاه نیست. علائم این اختلال شامل؛ خروپف با صدایی بلند، باز کردن دهان در حین خواب و افزایش خواب‌آلودگی در طول روز می‌شود. برای پیگیری و درمان این موضوع باید با سرعت و دقت اقدامات لازم را انجام دهید.

– ارتباط بین سندرم پای بی‌قرار و لجبازی کودک موقع خواب

اگرچه پیش‌تر فکر می‌کردیم که این سندرم معمولاً مختص بزرگسالان است، اخیراً تحقیقات نشان داده که برخی کودکان نیز ممکن است این مشکل را تجربه کنند. کودکانی که این اختلال را دارند، در رختخواب به طور مداوم جابه‌جا می‌شوند و کیفیت خواب آن‌ها کاهش می‌یابد. روش‌هایی برای درمان این وضعیت وجود دارد که شامل استفاده از مکمل‌های ویتامینی و داروهای مناسب می‌شود.

– تاثیر وحشت‌های شبانه کودکان بر لجبازی کودک موقع خواب

این نوع از اختلال خواب باعث می‌شود که کودک به طور ناگهانی از خواب بیدار شده و با حالت وحشتی شدید آشفته به نظر برسد. در این وضعیت کودکان معمولاً گریه می‌کنند و گاهی اوقات حتی در خواب می‌دوند. اغلب این وحشت‌ها حدود ۹۰ دقیقه قبل از خواب بیداری اتفاق می‌افتد. هرچند درمان این وحشت‌های شبانه ممکن نیست، اما می‌توان با رعایت الگوی خواب و کاهش عوامل برهم‌زننده احتمال وقوع آن را کاهش داد. راستی برای مدیریت رفتارهای کودک سه ساله و یادگیری کنترل خشم در برابر کودکان، این مقاله را مطالعه کنید

2_ تکنولوژی و بدخوابی کودکان

دستگاه‌های تکنولوژیک مانند تلفن‌همراه، تبلت، کامپیوتر و بازی‌های ویدیویی می‌توانند تأثیرات مختلفی بر اختلالات خواب کودکان داشته باشند. این تأثیرات ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• نور آبی نمایشگر گوشی و تبلت باعث تحریک مغز شده و ترشح ملاتونین (هورمون خواب) را کاهش می‌دهد. این موجب به تاخیر افتادن شروع خواب می‌شود.
• استفاده از گوشی و تبلت قبل از خواب باعث تحریک ذهنی و عصبی کودک می‌شود و فرآیند به خواب رفتن را مختل می‌کند.
• بازی‌ها و محتواهای گوشی، توجه کودک را جلب می‌کند و موجب می‌شود دیرتر بخوابد.
•  نور نمایشگر در شب چشم و مغز کودک را تحریک می‌کند و باعث اختلال در کیفیت خواب می‌شود. بنابراین، محدود کردن استفاده از گوشی و تبلت قبل از خواب، برای افزایش کیفیت خواب کودکان ضروری است.

بیشتر بخوانید: لجبازی کودک

بیشتر بخوانید: با کودک لجباز چه کنیم؟

بیشتر بخوانید: لجبازی کودکان در غذا خوردن

3_ محیط در لجبازی کودکان موقع خواب

محیط خواب شبانه می‌تواند تاثیر زیادی بر لجبازی کودکان داشته باشد. برخی از تاثیرات محیط خواب بر لجبازی کودکان عبارتند از:

• نورهای مصنوعی: علت مقاومت نوزاد در برابر خواب می‌تواند نور مصنوعی باشد. نورهای مصنوعی موجود در محیط اتاق می‌تواند باعث ایجاد تحریک و هیجان در کودکان شود و باعث افزایش سطح انرژی آنها شود که ممکن است منجر به لجبازی شبانه شود.
• تغییر در روزمرگی: محیط خواب ممکن است باعث تغییر در روزمرگی کودکان شود و آنها را از الگوهای خواب و استراحت مناسب خارج کند که منجر به لجبازی و ناتوانی در انجام وظایف روزانه آنها شود.
•  فعالیت‌های هیجان‌انگیز: فضای اتاق خواب، به ویژه در مراسم‌ها یا جشن‌های خاص، ممکن است فعالیت‌های هیجان‌انگیز برای کودکان فراهم کند که باعث لجبازی و بیداری آنها شود.
•  عدم استفاده از تکنولوژی: در برخی موارد، محیط خواب ممکن است منجر به عدم استفاده از دستگاه‌های تکنولوژیک شود که در نتیجه کودکان به فعالیت‌های فیزیکی و خلاقانه دست پیدا کنند و لجبازی کمتری داشته باشند.

بنابراین، مدیریت مناسب محل خواب و فراهم کردن یک محیط آرام و مناسب برای خواب و استراحت کودکان می‌تواند باعث کاهش لجبازی شبانه آنها شود و به سلامت روحی و جسمی آنها کمک کند.

بهداشت خواب کودکان

علت ناآرامی کودک در خواب هر چه که باشد، با این راهکارها می‌توانید به او در حفظ کیفیت خواب کمک کنید:

1. کودک را برای مدتی در برابر نور طبیعی صبحگاهی خورشید قرار دهید تا ساعت زیستی بدنش تنظیم شود.
2. از رایحه‌های ملایم مثل اسطوخودوس (در حد کم و ایمن) جهت ایجاد آرامش در کودک استفاده کنید.
3. برای مدتی بعد از خاموش کردن چراغ، کنار تخت کودک بمانید تا احساس آرامش کند؛ البته خیلی نه! چون باعث عادت می‌شود.
4. کودکان تقلید می‌کنند؛ بنابراین شما هم باید در ساعت مشخصی بخوابید.

با کشف علت نخوابیدن کودک در شب، می‌توانید از راهکارهای مقاله «تنظیم خواب کودک» نیز برای افزایش کیفیت خواب فرزندتان استفاده کنید.

اشتباهات رایج والدین در مقابله با لجبازی های کودک موقع خواب

مقابله با اضطراب و لجبازی کودکان برای خواب ممکن است یک چالش بزرگ برای والدین باشد. برخی از رایج‌ترین اشتباهات والدین در این زمینه عبارتند از:

•  ترس و نگرانی زیاد: والدین ممکن است به دلیل اضطراب و لجبازی کودک خود نگران شوند و این نگرانی ممکن است باعث افزایش اضطراب کودک شود.
•  عدم تعیین الگوی خواب مناسب: برخی والدین ممکن است الگوی خواب مناسبی برای کودک خود تعیین نکنند که باعث اختلال در روال خواب کودک شود.
•  استفاده از روش‌های تنبیهی: تنبیه یا تحریک کودک به منظور کاهش لجبازی ممکن است به جای اثربخش بودن، اضطراب و ناراحتی کودک را افزایش دهد.
•  عدم توجه به محیط خواب مناسب: محیط خواب کودک می‌تواند تأثیر زیادی بر خواب آرام و به موقع کودک داشته باشد. عدم توجه به محیط مناسب ممکن است باعث افزایش اضطراب و لجبازی شود.
•  عدم توجه به نیازهای روانی و احساسی کودک: گاهی والدین به دلایلی نیازهای عاطفی و روانی کودکان خود را نمی‌فهمند یا نمی‌پذیرند. این موضوع می‌تواند باعث اضطراب و لجبازی کودکان هنگام خواب شود.

برای مقابله با اضطراب و لجبازی کودکان برای خواب، والدین باید به نیازهای روانی و احساسی کودکان توجه کنند، الگوی خواب مناسب برای آنها تعیین کنند، محیط خواب مناسب فراهم کنند و از روش‌های آموزشی و حمایتی برای کمک به کودکان در مقابله با اضطراب و لجبازی استفاده کنند.

بیشتر بخوانید:

• پرخاشگری کودک ۵ ساله
• بازی درمانی برای کاهش لجبازی کودکان
• لجبازی کودک پیش دبستانی

راهکارهای موثر برای جلوگیری از لجبازی کودکان در ساعات خواب

برای جلوگیری از لجبازی کودکان در ساعات خواب، می‌توانید از راهکارهای زیر استفاده کنید:

• • ایجاد روال و زمانبندی منظم برای خواب: داشتن یک برنامه منظم و مشخص برای خواب، به کودک کمک می‌کند تا سریع‌تر به ریتم عادی خوابش برگردد.
  • ایجاد محیط خواب مناسب: اطمینان حاصل کنید که اتاق خواب کودک آرامش بخش و مناسب برای خواب است، از جمله تاریکی، سکوت و دمای مناسب.
  • رفتن به دستشویی قبل از خواب: اطمینان حاصل کنید که کودک آمادگی لازم برای استفاده از توالت در شب را دارد. اگر کودک هنوز آمادگی کافی را ندارد، استفاده از پوشک ممکن است گزینه مناسبی باشد.
  • انجام فعالیت‌های آرام‌بخش قبل از خواب: فعالیت‌های آرام‌بخش مانند خواندن یک داستان قبل از خواب می‌تواند به کودک کمک کند تا آرامش بیشتری پیدا کند و لجبازی کمتری داشته باشد.
  • محدود کردن مصرف مواد محرک: اطمینان حاصل کنید که کودک قبل از خواب از مصرف مواد محرک مانند قهوه، نوشیدنی‌های حاوی قند و فست فود خودداری کند.
  • تشویق به ورزش و فعالیت‌های بدنی: ورزش و فعالیت بدنی منظم به کودک کمک می‌کند تا انرژی بیشتری صرف فعالیت‌های روزانه خود کند و در نتیجه شب بهتر و آرام‌تر بخوابد.
• مشورت با پزشک: در صورتی که لجبازی کودک به طور مداوم ادامه دارد، بهتر است با پزشک مشورت کنید تا علل احتمالی و راهکارهای درمانی را بررسی کنید. 

راستی، ما یک مقاله با عنوان «فواید زود خوابیدن کودکان» هم داریم که مکمل بحث است. پیشنهاد می‌دهیم که این مقاله را هم بخوانید.

• بیشتر بخوانید: خطاهای فرزند پروری
• بیشتر بخوانید: فرزند پروری چیست؟
• بیشتر بخوانید: سبک‌ های فرزند پروری

چالش‌ها و راه‌حل‌هایی برای مقابله با لجبازی کودکان در شب

لجبازی کودکان در شب می‌تواند یک چالش بزرگ برای والدین باشد. در ادامه به برخی از اصلی‌ترین چالش‌ها و راه‌حل‌های مقابله با لجبازی کودکان در شب اشاره می‌کنیم:

1. مشکلات کودک مانند ترس، ناراحتی یا بیماری

راه حل: ابتدا درک کنید که چرا کودک شما لجبازی می‌کند. سپس با ارائه حمایت، آرامش و اطمینان به کودک کمک کنید تا با این موضوعات برخورد کند.

2. عدم توانایی کودک در کنترل دستگاه ادراری در طول شب

راه حل: آموزش به کودک در مورد استفاده صحیح از دستشویی و تشویق او برای رفتن به دستشویی قبل از خواب می‌تواند کمک کننده باشد.

راستی، ما یک مقاله با عنوان «بی اختیاری ادرار در کودکان» داریم که پیشنهاد می‌دهیم این مقاله را هم بخوانید.

3. عدم آمادگی کودک برای استفاده از توالت در شب

راه حل: اطمینان حاصل کنید که کودک آمادگی لازم برای استفاده از توالت در شب را دارد. ممکن است نیاز باشد او را آرام کنید و تسلط بر این مهارت را به او آموزش دهید.

در این زمینه، پیشنهاد می‌دهیم که به مقاله «آموزش دستشویی رفتن کودک» مراجعه کنید.

4. عدم استفاده از پوشک در شب

راه حل: اگر کودک هنوز آمادگی لازم برای استفاده از توالت در شب را ندارد، استفاده از پوشک ممکن است گزینه مناسبی باشد. به کودک توضیح دهید که استفاده از پوشک در شب برای حفظ راحتی و تمیزی او مهم است. راستی اگر می‌خواهید بدانید چگونه از پوشک گرفتن کودک را شروع کنید، این مقاله به شما کمک می‌کند

5. لجبازی به دلیل عادات خواب نامناسب

راه حل: اطمینان حاصل کنید که کودک در یک محیط خواب مناسب قرار دارد و عادات خواب سالم را پیروی می‌کند. اعمال روال خواب منظم و فعالیت‌های آرام‌بخش قبل از خواب می‌تواند به کودک کمک کند تا بهتر و آرام‌تر بخوابد.

با توجه به هر فرد و شرایط خاص، ممکن است نیاز به روش‌های دیگر برای مقابله با لجبازی کودکان در شب داشته باشید. بهتر است با پزشک یا مشاور خانواده خود مشورت کنید تا راه‌حل مناسب برای شما و کودکانتان پیدا کنید. 

بیشتر بخوانید:

• لجبازی کودکان بیش فعال
• لجبازی کودکان برای دستشویی رفتن

تاثیرات منفی لجبازی کودک موقع خواب بر سلامتی و روند خواب

علت مقاومت کودکان در برابر خواب هر چه که باشد، خواب بی‌کیفیت می‌تواند آثار منفی زیر را روی سلامت فرزندتان بگذارد:

• اختلال در رشد و تکامل جسمی و ذهنی کودک
• کاهش تمرکز و توجه، و افت عملکرد تحصیلی
• افزایش اضطراب و پرخاشگری
• تحریک‌پذیری و بی‌قراری
• ضعف سیستم ایمنی و ابتلا به بیماری‌ها
• اختلال در حافظه و یادگیری
• چاقی و اضافه وزن به دلیل تغییر در ترشح هورمون‌ها
•  خستگی مداوم و کاهش انرژی

بنابراین خواب کافی و با کیفیت برای سلامت جسمی و روانی کودک بسیار حیاتی است.

افزایش کیفیت خواب کودکان لجباز با استراتژی درمانی   

آزمون PSG  در آزمایشگاه  پلی‌سومنوگرافی انجام می‌شود. این آزمون اندازه‌گیری‌ها را در حالی که کودک خواب است به طور متوالی انجام می‌دهد، تا ناهنجاری‌های چرخه خواب را ثبت کند. این عمل به حذف اختلالات خواب مانند: آپنه انسدادی خواب و اختلال حرکت دوره‌ای اندام کمک می‌کند.

تست تاخیر خواب چندگانه ( MLST ) ابزار ارزیابی برای سنجش میزان خواب آلودگی در طول روز است و برای تشخیص نارکولپسی استفاده می‌شود. این آزمون اغلب بعد از یک آزمون شبانه مانند PSG انجام می‌شود.

زمانی که کودک می‌خواهد در طول روز به مدت 20 دقیقه بخوابد. دستگاه‌های مانیتورینگ روی پوست سر و صورت کودک قرار داده می‌شود تا زمانی که کودک به مراحل مختلف خواب به ویژه REM رفت، شروع به اندازه‌گیری کند. زمان طبیعی برای خوابیدن کودک 10 دقیقه به بالا است. اگر کودک در طول این چرت‌ها در عرض 5 دقیقه به خواب رود، غیرطبیعی تلقی می‌شود.

کلام آخر

پس از بررسی مطالعات و تحقیقات مرتبط، به نتیجه می‌رسیم که علت مقاومت کودکان در برابر خواب متنوع هستند. اولاً، لجبازی کودک موجب افزایش ساعت‌های بیداری در طول شب می‌شود و بنابراین به کاهش خروجی خواب درست و عمق خواب کودکان منجر می‌شود.

این ممکن است سبب لکه‌های خاکستری روی چشم‌ها و گریه کردن زودتر از زمان بیدار شدن صبحگاهی شود. ثانیاً، لجبازی کودک می‌تواند نشانه‌ای از ناراحتی یا ناراضی بودن آنان در طول شب باشد. ممکن است کودک احساس گرسنگی، تشنج، تب یا عدم راحتی داشته باشد که توجه و مراقبت بیشتری را از والدین خواهد طلبید.

همچنین، علت مقاومت کودکان در برابر خواب می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌های خاص مانند سندرم پای پرختی یا سندرم پای بی قرقره باشد که نیاز به ارزیابی و تشخیص توسط یک پزشک دارد. به طور کلی، لجبازی کودک در زمان خواب نشانه‌ای از عوامل مختلف ممکن است و برای تشخیص دقیق و درمان صحیح، مشاوره با پزشک کودکان توصیه می‌شود.