تربیت کودک یک ساله چقدر اهمیت دارد؟ مطالعهای در وبسایت CDC درباره شاخص سلامت روان کودکان در ایالات متحده انجام شد. بر اساس این مقاله، 72 درصد کودکان هنگام مواجهه با چالشها خود را کنترل میکنند، 99 درصد همیشه لبخند میزنند و 82 درصد وقتی اوضاع بر وفق مرادشان نیست، به سرعت بهحالت عادی برمیگردند. این آمار مثبت نشاندهنده اهمیت والدین به تربیت کودک از همان سنین پایین است! این افراد از همان یک سالگی اصولی را در تربیت کودک خود در نظر میگیرند. ما در این مقاله میخواهیم درباره نکات مهم در تربیت کودک یک ساله صحبت کنیم.
مهارت های شناختی و زبانی کودک یک ساله چیست؟
Language plays a crucial role in child development by shaping cognitive abilities, enhancing communication skills, and supporting social interactions.
زبان نقشی اساسی در رشد کودک ایفا میکند؛ چون تواناییهای شناختی او را پرورش میدهد، مهارتهای ارتباطیاش را تقویت میکند و زمینه تعاملات اجتماعی را فراهم میسازد. Tessa International School
در واقع، آموزش مهارتهای شناختی و زبانی به کودک به رشد مغز و بهبهود عملکرد حافظهاش، یادگیری سریعتر مفاهیم، بیان بهتر احساسات و جلوگیری از اختلال یادگیری در او کمک میکند؛ برای همین، آموزش این مهارتها به کودک بسیار مهم است.
به راستی، کودکان یک ساله چگونه به دنیا نگاه میکنند؟ چه چیزهایی بلدند و چه مهارتهایی دارند؟
کودکان یک ساله کاوشگران کنجکاوی هستند و دائماً از طریق تعامل با دنیای اطراف خود تشنه یادگیری و رشد هستند.
برای آشنایی بیشتر با مباحثی مثل چالش فرزند پروری و فرزند پروری مقتدرانه میتوانید به همین مقالات مراجعه کنید.
چند مهارت شناختی کلیدی که در کودکان یک ساله مشاهده میشود از قرار زیر است:
1_ حافظه ساده و رشد نیافته
کودکان یک ساله می توانند اشیاء و صداهایی را که با آنها مواجه شدهاند به خاطر بسپارند، حتی اگر آنها دیگر وجود نداشته باشند.
بیشتر بخوانید:
2_ حل مسئله
آنها از فهمیدن چیزها لذت میبرند، مانند قرار دادن اشیا در داخل و خارج از ظروف یا کوبیدن اشیا به هم برای شنیدن صدایی که تولید میکند یا اثری که میگذارد!
3_ درک روابط علت و معلولی
کودکان یک ساله، شروع به درک این موضوع می کنند که اقدامات آنها میتواند باعث واکنش شود. یعنی هر عملی، عکسالعملی دارد؛ مثلاً اینکه اگر دکمهای را فشار دهند، ممکن است اسباببازیشان روشن شود!
4_ نقش بازی کردنهای ساده
کودکان یک ساله، ممکن است به درجهای از فهم و درک رسیده باشند که نقش بای کنند، مثلاً نگه داشتن تلفن خیالی در کنار گوششان.
5_ تقلید
آنها به راحتی اعمال و صداهایی را که در اطراف خود می بینند و می شنوند یاد می گیرند و تقلید می کنند.
چند مهارت زبانی کلیدی که در کودکان یک ساله مشاهده میشود از قرار زیر است:
6_ بیان نخستین کلمات
آنها شروع به استفاده از واژگان بسیار ساده و گاهاً نامفهوم میکنند. در 12 ماهگی، بابا و مامان میگویند ولی به سرعت دایره واژگانشان بیشتر میشود.
لازم به ذکر است که برای آشنایی بیشتر با مباحث تربیت کودک از بدو تولد و تربیت کودک سه ساله، میتوانید به همین مقالات مراجعه کنید.
7_ حرکات اولیه
آنها از حرکاتی مانند تکان دادن سر برای “نه” یا تکان دادن دست برای “بای بای” کردن استفاده میکنند.
بیشتر بخوانید:
8_ درک دستورات
درک واژگان آنها بسیار وسیعتر از واژگانی است که در گفتار به کار میبرند. آنها دستورات ساده را درک میکنند و می توانند دستورالعملها را در سطح پایهای اجرا کنند.
9_ تشکیل جملات اولیه و ساده
در اواخر سال اول، کودکان ممکن است شروع به ترکیب کردن دو کلمه یا بیشتر مثل «در باز کن» یا «آبمیوه پرتقال» کنند.
10_ استفاده از حواس 5 گانه
کودکان یک ساله دنیا را از طریق حواس خود تجربه میکنند. آنها با لمس کردن، چشیدن، بوییدن و مشاهده کردن، همه چیز اطراف خود را کشف میکنند. آنها کنجکاو و دائماً در حال یادگیری هستند و تمرکز زیادی روی پدیدههای ساده مثل حرکات دیگران یا اشیا دارند. درک آنها از مفاهیم انتزاعی و روابط پیچیده هنوز در حال رشد و توسعه است.
در ضمن اگر تمایل به یادگیری عمیقتری دربارهی موضوعاتی مثل فرزند پروری بعد از طلاق و تربیت کودک قبل از مدرسه دارید، پیشنهاد میکنیم این مقالات را بخوانید.
نکات مهم تربیت کودک یک ساله که حتماً باید بدانید!
بعد از دانستن اینکه کودکان یک ساله، چه مهارتهایی دارند، وقت آن است که ببینیم چه نکاتی برای تربیت کودکان در یک سالگی، مهم و حیاتی است. با استفاده از مقالات علمی، 7 نکته مهم را استخراج کردهایم که میتوانید مطالعه کنید:
1_ پیوند و دلبستگی ایجاد کنید، اما بریدن بند ناف عاطفی یادتان نرود!
پایه و اساس رفاه عاطفی کودک، ایجاد عاطفه و مهربانی والدین است. اما یادتان باشد در موقعی که فرزندتان بزرگتر شد، حس استقلال را در او تقویت کنید و به قول معروف، بند ناف عاطفی او را هم قطع کنید تا بنا به هر دلیلی اگر در آینده از شما دور و جدا شد، آسیب روحی نبیند. برای آشنایی با مراحل رشد کودک یک ساله و آمادگی برای از پوشک گرفتن کودک، این مطلب را مطالعه کنید
سعی کنید زمان باکیفیتی را به نوازش، آواز خواندن برای کودک یک ساله خود، بازی کردن با او و ارضای حس کنجکاویاش اختصاص دهید.
بیشتر بخوانید:
2_ مراقبت فیزیکی و روانی از او
وظیفه و مسئولیت مهم شما در قبال فرزندتان، ایجاد محیط امن چه به لحاظ فیزیکی و چه به لحاظ روانی برای اوست.
کودک شما توانایی مراقبت از خود را ندارد. این شما هستید که مسئولیت مستقیم حفاظت از جان او را بر عهده دارید. مثلاً حواستان باشد که از جایی نیفتد، دست به پریزهای برق نزند، اجسام تیز و برنده نزدیکش نباشد و همچنین برای مراقبت از روح و روان او، از فریاد زدن، ایجاد ترس و رعب و وحشت خودداری کنید.
3_ روتین و نظم را از همین حالا میتوانید به او یاد بدهید
درست است که کودک یک ساله، چیز زیادی از نظم و انضباط متوجه نمیشود، اما میتوانید روتینهای سادهای مثل خواب منظم، میان وعده و زمان بازی را برای او ایجاد کنید تا از همین کودکی با نظم و انضباط بار بیاید.
در ضمن، اگر تمایل به یادگیری عمیقتری دربارهی تربیت کودک ۴ ساله و تربیت کودک هفت ساله دارید، پیشنهاد میکنیم این مطالب را بخوانید.
4_ ارتباط زبانی و کلامی را به او آموزش دهید
روزانه با کودک خود صحبت کرده و برایش قصههای ساده بگویید. مغز کودک شما، با داستانگویی به خوبی رشد یافته و تخیلش قوی میشود. میتوانید برای او آهنگ بخوانید تا دایره لغاتش هم بالاتر برود. همچنین میتوانید به اشیاء اشاره کنید و آنها را نام ببرید، از عبارات ساده استفاده کنید و به حرف زدن و تلاش برای برقراری ارتباط تشویقش کنید.
اینها جزو انواع روشهای بازی با نوزاد هستند؛ ما روشهای مشابه دیگری را برای آموزش مسائل مختلف از طریق بازی به نوزاد در مقالهای دیگر بررسی کردهایم که میتوانید برای اطلاعات بیشتر این مقاله را بخوانید.
5_ تشویق برای تقویت رفتارهای خوب
از تشویق کردن او برای انجام کارهای خوب استفاده کنید. مثلاً اگر توانست راه برود، تشویقش کنید تا اعتمادبهنفسش بیشتر شود.
6_ انضباط را با عشق و عاطفه به او آموزش دهید
خط قرمز داشتن خوب است، اما از تکنیکهای انضباط ملایم و مثبت استفاده کنید. مثلاً به جای فریاد زدن، سعی کنید به آرامی برای او توضیح دهید که نباید به چیزی که داغ است دست بزند.
بیشتر بخوانید:
7_ الگو باشید و از خودتان مراقبت کنید
بهترین نوع تربیت، تربیتی است که مبتنی بر رفتار خود والدین باشد. کودکان شما، حرفهایتان را به درستی درک نمیکنند و به خاطر نمیسپارند، در عوض رفتارهای شما را تقلید میکنند. پس سعی کنید واقعاً الگوی خوبی برای بچهها باشید. مثلاً اگر عصبانی میشوید و رفتار نادرستی از خود نشان میدهید، انتظار نداشته باشید که فرزند شما در آینده، بتواند مدیریت خشم کند. همواره با رفتارهای درست، به کودکان خود آموزش دهید.
8_ موقعیتهای بیخطری برای بازی و کنجکاوی او فراهم کنید
کودک در سن یک سالگی ممکن است بهدلیل کنجکاوری یا شیطنتهای بچگانه به وسایل خطرناک نزدیک شود و با آنها بازی کند؛ بنابراین برای دور نگهداشتن کودک از این موقعیت، ابتدا باید فضای خانه را برایش ایمن کنید تا او بتواند در فضایی امن کنجکاویهای کودکانهاش را بروز دهد.
شما میتوانید انواع کتابها، پازلها یا اسبابهای کودک را در طبقههای کمارتفاع خانه بگذارید تا کودک بتواند به راحتی به آنها دسترسی داشته باشد.
شما همچنین میتوانید اسباببازیهای بیخطری را برای فرزندتان بخرید که در حین بازیکردن با آنها بتواند نکاتی را یاد بگیرد. زمانی که کودکان در دل اسباببازیها، کنجکاوی در محیط خانه یا بازیکردن با وسایل بیخطر نکتهای را یاد میگیرد، خوشحال باشید و او را تشویق کنید.
برای روشنتر شدن موضوع، پیشنهاد میشود نگاهی نیز به مطالب مرتبط با تربیت کودک هشت ساله و تربیت کودک نه ساله بیندازید.
اشتباهات در خصوص تربیت کودکان یک ساله که نباید تکرار کنیم!
به عنوان والدین، لازم است برخی رفتارهای اشتباه را برای تربیت کودکان یک ساله تکرار نکنیم. این 5 رفتار را از تجربیات روانشناسها و وبسایتهای معتبری مثل سایت NPEN استخراج کردهایم. بخوانید و تکرارشان نکنید!
اشتباه اول: مجبور کردن آنها به خوردن یا خوابیدن
سعی کنید جنگ قدرت را با کودکان کنار بگذارید. هرچه بیشتر سعی کنید آنها را مجبور به انجام کاری کنید، مقاومتشان بیشتر میشود. در عوض گزینه های دیگری به کودک یک ساله خود پیشنهاد دهید و اگر مقاومت کرد، اجازه دهید چند دقیقه زمان بگذرد و دوباره امتحان کنید. برای خواب کودک هم از اجبار استفاده نکنید. اگر شرایط را برای خوابش آرام و مهیا کنید، خود به خود میخوابد.
اشتباه دوم: مقایسه فرزندتان با دیگران
درست است فرزندتان چیزی درک نمیکند، اما حتی در ذهنتان هم سعی نکنید او را با کسی دیگر مقایسه کنید. فرزند شما منحصر به فرد و خاص است. داشتن این موهبت الهی را جشن بگیرید و برای داشتنش خوشحال باشید. هرگز از کمبودهای احتمالیاش ناراحت و ناامید نباشید و فرندتان را با عشق و علاقه بزرگ کنید. همواره به این فکر کنید که بهترین کاری که هم اکنون میتوانید انجام بدهید چیست.
اشتباه سوم: بیش از حد صحبت کردن با کودک
برقراری ارتباط ضروری است، اما صحبت بیش از حد میتواند کودک یک ساله را تحت فشار و استرس قرار دهد. در عوض بر کیفیت تمرکز کنید به جای کمیت! از عبارات ساده استفاده کنید، مکث کنید و به آنها فرصت دهید تا پاسخ دهند.
اشتباه چهارم: آموزش ندیدن!
تربیت کودک یک فرایند مداوم است که نیاز به یادگیری پیوسته دارد. برای جستجوی اطلاعات و راهنمایی گرفتن، از منابع قابل اعتماد مانند متخصصان تربیت فرزند، وب سایتهای معتبر و کتابهای خوب استفاده کنید.
بیشتر بخوانید:
اشتباه پنجم: تنبیه یا درک نکردن شرایط او
کودکان یک ساله رفتارهایشان غیرعمدی است و این منصفانه نیست که تنبیه یا سرزنش شوند. آنها کنترلی روی رفتارشان ندارند و تنبیه آنها عواقب خوبی برایشان نخواهد داشت. سعی کنید درک کنید که آیا خسته است، گرسنه است یا مثلاً مشکل خاصی دارد یا نه. با صبوری و حوصله، او را تربیت کنید و به او عشق بورزید…
در این زمینه پیشنهاد میدهیم مقاله «کتک زدن بچه» را بخوانید.
دیگر اشتباهات در تربیت کودک 1 ساله
مهمترین اشتباهات دیگر در تربیت کودک یک ساله عبارت هستند از:
- کمتوجهی به بازی و تعامل: بازی بهترین روش یادگیری کودک یک ساله است؛ اگر با فرزندتان بازی نکنید، رشد شناختی و زبانیاش کند میشود.
- سختگیری در استقلال حرکتی: با منع کودک برای کشف محیط، جلوی رشد مهارتهای حرکتی او را میگیرد؛ بنابراین، اجازه دهید با خزیدن یا هر روش دیگر، محیط را کشف کند.
- نادیده گرفتن علائم نیازهای پایهای: کودکان در سنین یک سالگی با گریه و حرکات مختلف با والدین ارتباط میگیرند؛ با بیتوجهی به این حالات، اضطراب کودک را افزایش میدهید.
- بغل نکردن: کودک یک ساله به آغوش و تماس فیزیکی نیاز دارد. با این کار، او به شما اعتماد میکند و آرامش میگیرد. بغل نکردن کودک باعث اضطراب او میشود.
کلام آخر
به پایان مقالهی «تربیت کودک یک ساله» رسیدیم. همانطور که میدانید، تربیت فرزندان، پروسهای سخت و زمانبر است و نیاز به حوصله و انگیزه دارد. در این مسیر «مراقبت از خود» را فراموش نکنید؛ زیرا برای ادامهی مسیر به انرژی روانی نیاز دارید.
آموزش دیدن و یادگیری مداوم، به درک بهتر دنیای کودکان کمک میکند و گذر کردن از چالشها را راحتتر خواهد کرد. شما در تربیت کودک یک سالهی خود با چه چالشها و مشکلاتی رو به رو هستید؟ نظرات و تجربیات خود را با ما در میان بگذارید.
