والدین، بزرگترین الگوها برای تربیت فرزندانشان هستند، پس اگر شما همواره به یادگیری ادامه دهید و خودتان به نمونه‌ای از یک انسان ارزشمند بدل شوید، بدون شک می‌توانید فرزندانی خوب، شایسته و با اخلاق تربیت کنید.
در این مقاله با نام اصول تربیت فرزند، تلاش کرده‌ایم با استفاده از تحقیقات علمی و روانشناسی، توصیه‌های کاملاً کاربردی و موثری برای شما به عنوان والدین داشته باشیم و کمکتان کنیم که در مسیر تربیت فرزند، با خیالی آسوده‌تر این مسئولیت مهم را به انجام برسانید.
چرا باید به فرزندانمان یاد بدهیم با ارزش‌های اخلاقی زندگی کنند؟
یاد دادن ارزش‌های اخلاقی به فرزندان با والدگری درست، بسیار مهم است؛ زیرا این ارزش‌ها اساس ساختار رفتار‌هایشان را شکل داده و نقش بسیار مهمی در شکل‌دهی به شخصیت و رفتارهای اجتماعی آنها دارند. این ارزش‌ها به فرزندانمان کمک می‌کنند تا در مواجهه با چالش‌ها و تصمیم‌گیری‌های مختلف در زندگی، بدانند که چه رفتاری مناسب و شایسته است.
لازم به ذکر است که برای آشنایی بیشتر با مباحث چگونه پدر و مادر خوبی باشیم؟ و مهارتهای فرزند پروری، می‌توانید به همین مقالات مراجعه کنید.
- بیشتر بخوانید: لجبازی کودک
- بیشتر بخوانید: با کودک لجباز چه کنیم؟
- بیشتر بخوانید: لجبازی کودکان در غذا خوردن
وقتی فرزندان خود را بر پایه ارزش‌های اخلاقی تربیت کنید:
1_ سازگاری اجتماعی بیشتری خواهند داشت
آموزش ارزش‌های اخلاقی به فرزندان، زمینه‌ای را برای سازگاری موثر آنها در جامعه فراهم می‌کند. فردی که ارزش‌های اخلاقی را درک کرده و پذیرفته باشد، به راحتی می‌تواند با همکاران، دوستان و اعضای خانواده خود تعامل کند و با آنها روابط مثبتی برقرار کند.
2_ رفتارهای نامناسب نخواهد داشت
آموزش ارزش‌های اخلاقی به فرزندان کمک می‌کند تا از رفتارهای نامناسب و غیر اخلاقی پیشگیری کنند و مثلاً به راحتی بتوانند نه گفتن را بیاموزند.
آنها می‌آموزند که چگونه تصمیم‌هایی را که می‌تواند به ضرر دیگران باشد، نگیرند و به جای آن از رفتارهایی که به جامعه و خودشان ضرر نمی‌رساند استفاده کنند.
3_ روابط اجتماعی‌شان بهبود خواهد یافت
آموزش ارزش‌های اخلاقی به کودکان، مهارتهای ارتباطی فرزندان را تقویت می‌کند. آنها یاد می‌گیرند که چگونه با دیگران با احترام برخورد کنند، به گونه‌ای که روابط مثبت و سالم را با دیگران برقرار کنند، دوستان خوبی برای خود پیدا کند و همواره با رضایت بالا از زندگی، به زیست خود ادامه دهد.
4_ مسئولانه‌تر تصمیم خواهد گرفت
وقتی فرزندانتان را با ارزش‌های متعالی و اخلاقی آشنا کنید، آنها یاد می‌گیرند که در مواجهه با مسائل پیچیده و چالش‌های بزرگ، تصمیماتی مسئولانه بگیرند و مسئولیت تصمیماتشان را همواره بر عهده بگیرند.
به این ترتیب، اشتباهاتشان را گردن دیگران نمی‌اندازند و از تجربیاتشان برای گرفتن تصمیمات بهتر استفاده می‌کنند.
در ضمن، اگر تمایل به یادگیری عمیق‌تری درباره‌ی فلان و فلان دارید، پیشنهاد میکنیم این مطالب را بخوانید.
8 اصل از اصول تربیت فرزند که شاید نمی‌دانستید!
روانشناسان مختلف، اصول مختلفی را برای تربیت فرزند و کودک پیشنهاد داده‌اند. در اینجا، تلاش کرده‌ایم با استفاده از پژوهش‌های علمی و نکات مهم در سایت‌های معتبر، این 8 اصل مهم تربیت کودک را خدمتتان معرفی کنیم و توضیح دهیم؛ تا انتها همراه ما باشید با اصول تربیت فرزند!
اصل اول: آموزش مداوم و پیوسته ببینید!
بسیاری از والدین، خیال می‌کنند در تربیت فرزند، از همه بهترند و خودشان می‌دانند چطور باید فرزندشان را تربیت کنند. چنین دیدگاهی می‌تواند منجر به توقف شما در مسیر یادگیری شود.
مهم است که شما در حال یادگیری باشید و تازه‌ترین سبک های فرزند پروری را یاد بگیرید. هرگاه به اهمیت کاری که دارید انجام می‌دهید -یعنی تربیت فرزند- آگاه باشید، خود به خود اهمیت یادگیری مستمر و دائمی را هم خواهید دانست و هرچه بیشتر یاد بگیرید، احتمال اینکه فرزندانی شاد، سرحال و موفق تربیت کنید بیشتر است.
همچنین برای افزایش آگاهیتان در این مورد حتما دو مقاله فرزند پروری چیست؟ و فرزند پروری نوجوان را مطالعه کنید.
- بیشتر بخوانید: بچه حرف گوش نکن
- بیشتر بخوانید: از پوشک گرفتن کودک بچه
- بیشتر بخوانید: کنترل خشم در مقابل کودکان
اصل دوم: تقویت مثبت و سیستم پاداش و تحسین!
استفاده از تکنیک‌های تقویتی مثل تحسین، پاداش و تشویق، برای شکل دادن به رفتارهای مطلوب و پرورش انگیزه درونی کودکان ضروری است. این اصل اهمیت ایجاد یک محیط یادگیری حمایتی و پرورشی را که عزت نفس و اعتماد به نفس فرزندان را ارتقا می‌دهد، برجسته می‌کند.
اصل سوم: مشارکت فعال
تربیت فرزند هرچه عملی‌تر باشد، اثر بیشتری هم دارد. شما باید فعالانه در کارهای مربوط به تربیت کودک شرکت کنید. مثلاًوقتی به فرزندتان گوش می‌دهید، این گوش دادن باید فعالانه باشد؛ یعنی دقیقاً درک کنید که او چه می‌گوید، صرفاً یک گوش شما در و دیگری دروازه نباشد.
فرایند آموزش خود را می‌توانید با بازی و فعالیت‌های سرگرم‌کننده همراه کنید تا جنبه موثرتری به خود بگیرد.
تشویق به فعالیت‌های عملی، رشد شناختی را افزایش می‌دهد و عشق به یادگیری را در فرزندان شما بیشتر می‌کند. این اصل از اصول تربیت فرزند را فراموش نکنید.
- بیشتر بخوانید: چگونه کودکان را به کتاب خواندن علاقمند کنیم؟
- بیشتر بخوانید: بهترین زمان برای شروع کتاب خواندن برای کودکان
- بیشتر بخوانید: معرفی کتاب برای کودکان
- بیشتر بخوانید: بهترین سن برای آموزش زبان دوم
اصل چهارم: یادگیری عاطفی-اجتماعی (SEL)
شما والدین می‌توانید با یادگیری عاطفی اجتماعی (SEL) مهارتهای مهم زندگی مانند مدیریت احساسات، ایجاد روابط، همدلی، خودآگاهی و تصمیم‌گیری را به فرزندان خودتان آموزش دهید. شما می‌توانید در مورد یادگیری عاطفی اجتماعی، بیشتر جستجو کرده و مطالعه کنید.
SEL مزایای زیادی برای فرزندان شمادارد، از بهبود عملکرد مدرسه گرفته تا دوستی‌های سالم‌تر. علاوه بر این، مطالعات مختلف نشان داده است افرادی که دارای شایستگی اجتماعی و عاطفی قوی هستند، احتمال بیشتری دارد که با موفقیت از مدرسه فارغ‌التحصیل شوند و در شغلشان موفق‌ترند.
یادگیری عاطفی اجتماعی آنقدر مهم است که روز خاص خود را دارد: روز جهانی SEL در 26 مارس!
در این بین دو مقاله فرزند پروری زنان شاغل و فرزند پروری آدلر می‌تواند دیدگاه خوبی در رابطه با تربیت درست فرزندتان به شما بدهد.
اصل پنجم: تقویت اعتماد به نفس و عزت نفس کودکان
یکی از اصول بسیار مهم تربیت کودک این است که بر پایه رشد عزت نفس و اعتماد به نفس کودکان باشد.
کودکی که عزت‌نفس و اعتماد به نفس پایینی دارد مضطرب می‌شود، از انتقاد و مقایسه با دیگران می‌ترسد، استعدادهایش را آشکار نمی‌کند و احتمال شاد بودن و موفقیتش کاهش می‌یابد. این عدم اعتمادبه‌نفس مستقیماً با روشی که والدین آنها را در سال‌های اولیه تربیت می‌کنند، مرتبط است.
سعی کنید به دور از سرزنش کردن کودکان، کاری کنید که آنان خود را دوست داشته باشند و فارغ از مقایسه با دیگران، آن کاری را که درست است انجام دهند.
تنها بر نتایجی که فرزندانتان به دست می‌آورند تکیه نکنید، تلاش‌های آنان را فارغ از نتیجه، ارج بنهید و تشویق کنید.
ویژگی‌های مثبت و پشتکار فرزندانتان را تحسین کنید و از مقایسه فرزند خود با دیگران اجتناب کنید. بپذیرید هر فردی استعداد‌ها و توانایی‌های منحصربه‌فرد خود را دارد…
- بیشتر بخوانید: خریدن اسباب بازی برای بچه ها
- بیشتر بخوانید: اصول پول تو جیبی دادن به کودکان
اصل ششم: کودکان را مستقل تربیت کنید
وقتی بچه‌ها کوچک‌تر هستند تا حد زیادی برای تأمین نیازهای اساسی فیزیکی و عاطفی خود به والدین وابسته‌اند. با بزرگ‌تر شدن فرزندان و برای شکل‌گیری شخصیت مستقل کودکان، پدر و مادر تبدیل به مشاور می‌شوند. یعنی به‌جای این که کارهای کودک را انجام دهند و او را وابسته به خود نگه دارند، به او کمک می‌کنند تا برای خودش راه‌حل پیدا کند و به‌نوعی به استقلال برسد.
برای تمام والدین دنیا تغییر نقش از یک مراقبت‌کننده تمام عیار به مشاوری که کودک را در مواقع خاص، راهنمایی و هدایت می‌کند، می‌تواند سخت باشد. این سختی به‌نوبه خود منجر به یک نتیجه شیرین می‌شود. آن هم تربیت یک کودک مستقل و متکی به خود است.
البته که فرزندان شما، همچنان برای عشق، محافظت، راهنمایی و حمایت به شما احتیاج دارند. فراموش نکنید تربیت کودک مستقل به‌معنای رها کردن آنها نیست. مستقل‌شدن بخشی از روند رشد کودکان است و تأثیر مثبتی در جنبه‌های مختلف زندگی آنها ایجاد می‌کند.
بنابراین خودکفایی و آموزش استقلال به کودکان یکی از زیباترین و ارزشمندترین هدایایی است که می‌توانید به فرزندتان بدهید.
اصل هفتم: گذراندن زمان با کیفیت با کودک
گذراندن زمان با کیفیت (نه فقط گذراندن زمان) یکی از اصول تربیت فرزند است.
زمان با کیفیتی را با فرزندان خود به انجام فعالیت‌هایی بگذرانید که از آنها لذت می‌برند، مانند رفتن به کافه‌ها، سینماها، تئاترها یا بازی کردن در پارک‌های تفریحی.
به علایق آنها احترام بگذارید و سعی کنید بدون قضاوت به صحبت‌ها و داستان‌هایشان گوش دهید. بگذارید بدانند که شما همیشه یک گوش شنوا و یک حامی جدی برای آنها هستید.
سعی کنید با فرزندان خود یک رابطه دوستانه داشته باشید تا آنها آنقدر احساس راحتی بکنند که با هر مشکلی به شما مراجعه کنند.
- بیشتر بخوانید: آموزش سلام کردن به بچه ها
- بیشتر بخوانید: دارو دادن به کودکان
- بیشتر بخوانید: آرایش کردن کودکان
- بیشتر بخوانید: جدا کردن جای خواب کودک
اصل هشتم: خودتان بهترین الگو باشید!
کودکان را نه با رفتار، بلکه در عمل تربیت کنید. اینکه شما به کودکان یک توصیه کنید و خودتان کار دیگری انجام دهید، واقعاً کاربردی ندارد.
کودکان در نهایت به نسخه دیگری از شما تبدیل می‌شوند؛ اگر قانونی می‌گذارید، خودتان به آن احترام بگذارید، اگر انتظار نظم و انضباط از کودکان دارید، خودتان منظم و منضبط باشید، اگر دوست دارید فرزندانتان احترام را یاد بگیرند، هرگز نباید بی‌احترامی از شما ببینند.
پس اول خودتان یک الگو باشید و سپس خواهید دید که کودکان، از شما پیروی خواهند کرد.
این هشت اصل از اصول تربیت فرزند از شیوه‌های مبتنی بر شواهد و نظریه‌های روانشناختی استفاده می‌کنند تا یک محیط آموزشی حمایتی و مؤثر ایجاد کنند که به رشد همه‌جانبه کودکان کمک کرده و آنها را برای موفقیت در زندگی آماده کند.
چند اصل دیگر برای تربیت فرزند
در اینجا چند اصل دیگر برای تربیت فرزند را بررسی میکنیم:
- تعیین حد و مرز و قوانین: تنظیم حد و مرز و قوانین به کودک یاد می‌دهد که چه انتظاراتی از او وجود دارد. قوانین، به‌دلیل بیان مشخص انتظارات، به کودک احساس ثبات و امنیت نیز در زندگی می‌دهند.
- گوش دادن فعالانه: به احساسات و نظرات کودک در زمان گوش دادن به صحبت‌های او، توجه کنید. این کار به کودک احساس احترام و توجه می‌دهد؛ بنابراین، ارتباط عاطفی قوی‌تری با شما برقرار می‌کند.
- تشویق به حل مسائل: با آموزش روش حل مسائل، کودک یاد می‌گیرد که چطور به‌جای وابستگی و انتظار از دیگران، خود از چالش‌ها بگذرد. این مهارت باعث تقویت اعتماد به نفس و استقلال در کودک می‌شود.
- توسعه مهارتهای اجتماعی: فرصت‌هایی ایجاد کنید که کودک در آنها بتواند با دیگران ارتباط برقرار کند. کودک با این فرصت‌ها، یاد می‌گیرد که چطور در جامعه رفتار کرده و چگونه روابط مثبتی داشته باشد.
- تشویق به خلاقیت: فضایی برای ابراز خلاقیت کودک به‌وجود آورید تا در آن بتواند استعدادهایش را کشف کند و خود را بروز دهد. این کار به رشد شخصیتی کودک و افزایش اعتماد به نفس او کمک می‌کند.
- آموزش مسئولیت‌پذیری: یکی از روش‌های تقویت استقلال در کودکان، آموزش مسئولیت‌پذیری به آنها است. کودک در این شرایط یاد می‌گیرد که عواقب کارهای خود را بپذیرد و کنترل بیشتری بر زندگی‌اش داشته باشد.
- توجه به نیازهای عاطفی: یکی از بهترین روش‌های تربیت فرزند، توجه به نیازهای عاطفی او است. با انجام این کار، کودک حس می‌کند که بیشتر درک می‌شود؛ بنابراین، رابطه عمیق‌تری بین شما و او به‌وجود می‌آید.
- ترویج تفکر انتقادی: کودک را به پرسش و داشتن تفکر انتقادی، تشویق کنید. کودکان باید یاد بگیرند که یک موضوع را از زوایای مختلف بررسی کنند. این مهارت در زندگی به کمک آنها می‌آید تا همواره تصمیمات بهتری برای زندگی خود بگیرند.
- ترویج عادت‌های سالم: کودک را به داشتن عادت‌های سالم از جمله عادت‌های غذایی، بهداشت و خواب کافی تشویق کنید. این عادت‌ها در بزرگسالی به او در کاهش استرس و بهره‌وری بیشتر در زندگی کمک می‌کنند.
- آموزش همدلی: با آموزش همدلی، کودک یاد می‌گیرد که احساسات دیگران را درک کند و پاسخ مناسبی به آنها دهد. متأسفانه، بسیاری از بزرگترها هم مهارت همدلی را یاد ندارند؛ برای همین، ما یک سمینار با عنوان سمینار ارتباط همدلانه داریم که برای اطلاعات بیشتر می‌توانید به صفحه این سمینار در وب‌سایت مراجعه کنید.
- توسعه مهارتهای مالی: هوش مالی کودکان اهمیت زیادی در بهبود مسیر زندگی آنها در آینده دارد. شما باید روش‌های مدیریت پول، سرمایه‌گذاری و کاهش هزینه‌های ناکارآمد را به فرزندتان آموزش دهید. کودک باید یاد بگیرد که از منابع مالی خود، به‌شکل هوشمندآن‌های استفاده کند.
- اهمیت به سلامت روان: یک اصل دیگر در بین اصول تربیت فرزند، اهمیت دادن به سلامت روان خود و کودک است. شما باید به کودک آموزش دهید که همیشه سلامت روان خود و دیگران را در اولویت قرار دهد. او باید بتواند با استرس‌ها به شیوه صحیح مقابله کند و با چالش‌های زندگی به نحو درستی کنار بیاید.
- اهمیت دادن به تفریح و سرگرمی: یک اصل مهم در اصول تربیت فرزند این است که به کودک آموزش دهید علاوه بر توجه به نیازهای مهم زندگی و تلاش برای آنها، زمآن‌هایی را هم برای تفریح و سرگرمی خود اختصاص دهد. تفریح و سرگرمی، علاوه بر بازیابی انرژی کودک، خلاقیت، توانایی‌های حرکتی و مهارتهای اجتماعی او را هم تقویت می‌کند.
انواع اصول تربیتی فرزند چیست؟
انواع اصول تربیت کودک را می‌توان در چند دسته‌بندی مختلف قرار داد که آنها را در این جدول بررسی میکنیم:
| اصول تربیتی | توضیحات |
| عاطفی و روانی | ایجاد احساس امنیت، دوست داشته شدن، شنیده شدن و حمایت عاطفی در کودک |
| اخلاقی و ارزشی | یاد دادن مفاهیمی مثل راستگویی، احترام، مسئولیت‌پذیری و درستکاری به کودک |
| رفتاری و انضباطی | کمک به کودک برای یاد گرفتن نظم، رعایت قوانین، درک پیامد رفتارها و داشتن حد و مرز مشخص |
| شناختی و ذهنی | تقویت توانایی فکر کردن، کنجکاوی، یادگیری، خلاقیت و حل مسئله در ذهن کودک |
| اجتماعی و ارتباطی | آموزش مهارتهای ارتباط مؤثر، همکاری، همدلی و رفتار درست با دیگران |
| جسمی و حرکتی | مراقبت از سلامت جسمی کودک با تغذیه مناسب، فعالیت بدنی، خواب کافی و بازی |
| معنوی و فلسفی | آشنا کردن کودک با مفاهیم عمیق زندگی؛ مثل تفاوت خوبی و بدی، هدف داشتن در زندگی یا داشتن باورهای معنوی |
۴ توصیه از ۴ روانشناس برای اینکه اصول تربیت فرزند را بهتر یاد بگیرید!
ار سایت‌های معتبر تربیت کودکان چرخی زدیم تا ببینیم روانشناسان بزرگ، چه توصیه‌های برای والدین دارند تا فرزندانشان را به خوبی تربیت کنند.
این 5 توصیه از 5 روانشناس تقدیم به شما:
مطمئناً، در اینجا پنج نکته برای والدین وجود دارد که فرزندان خود را به خوبی تربیت کنند، همانطور که گویی توسط پنج روانشناس مشهور کودک ارائه شده است:
توصیه اول از ژان پیازه: بازی عجب راه مطمئنی است!
کنجکاوی و اکتشاف کودک خود را از طریق بازی کشف و شکوفا کنید! بازی راهی طبیعی است که کودکان در مورد دنیای اطراف خود یاد می‌گیرند و مهارت های شناختی مهمی را می‌آموزند. سعی کنید کودکان خود را درگیر فعالیت‌های یادگیری مبتنی بر بازی کنید تا خلاقیت و رشد فکری کودکانتان را تضمین کنید.
- بیشتر بخوانید: انیمیشن و تاثیر آن بر کودکان
- بیشتر بخوانید: دلیل وابستگی فرزند به مادر
- بیشتر بخوانید: تاب آوری در کودکان
- بیشتر بخوانید: راهکار کاهش اضطراب جدایی در کودک
توصیه دوم از لو ویگوتسکی: تشویق کنید و حمایت!
محیط تربیتی را به گونه‌ای درست کنید که کودک شما احساس کند که رفتارهای خوبش مورد تشویق قرار می‌گیرد و تلاش‌هایش فارغ از نتیجه، تحسین می‌شود.
سعی کنید کودک را بهگونه‌ای تربیت کنید که خودش از اشتباهاتش درس بگیرد، نه اینکه شما پند و نصیحتش دهید.
به آنها اجازه دهید تا به طور مستقل مشکلاتشان را حل کنند، اما راهنمایی و حمایت را در پس پرده فراموش نکنید.
توصیه سوم از اریک اریکسون: به نیازهای عاطفی فرزندتان توجه کنید
تلاش کنید احساسات و عواطف کودکانتان را تایید کنید و به آنها کمک کنید تا حس اعتماد و استقلال را بیشتر به دست آورند. به عنوان والدین، با تقویت یک پیوند عاطفی قوی با فرزندتان، پایه و اساس رشد اجتماعی و عاطفی سالم را برای او می‌سازید.
توصیه چهارم از دایانا بامریند: مرزهای روشن و ثابت و خطوط قرمز ایجاد کنید
سعی کنید همواره برای کودکانتان خطوط قرمز و مرزهای اخلاقی و رفتاری داشته باشید. کودک شما باید بداند که د رعین آزادی و استقلال، باید قوانین و مقررات را هم رعایت کند تا به حقوق دیگران تجاوز نکند.
با تعیین محدودیت‌های معقول، به فرزندتان کمک می‌کنید نظم و انضباط خود را تقویت کرده و ارزش‌ها را بهتر بشناسد.
این توصیه‌ها منعکس کننده اصول و نظریه‌هایی است که توسط روانشناسان برجسته ارائه شده است، پس شما با خیال راحت می‌توانید به این توصیه‌ها عمل کنید.
توصیه پنجم از جین ژاک روسو: تربیت کودکان باید به صورت طبیعی صورت گیرد
جین ژاک روسو فیلسوف معروف فرانسوی، برنامه تربیتی برای سال‌های اولیه کودکان را آزادی عمل و فراهم کردن شرایط طبیعی رشد آنها می‌داند. او باور دارد که کودک باید از هرگونه قید و شرط تربیتی آزاد باشد و تنها انضباط طبیعی کافی است. به عبارت دیگر دخالت بزرگ‌تر تنها زمانی قابل قبول است که امکان صدمه جدی یا مرگ برای کودک وجود داشته باشد.
در آخر دو مقاله خطاهای فرزند پروری و چالش فرزند پروری می‌تواند دانش شما را در مورد این دو موضوع مهم بیشتر کند.
کلام آخر
در این مقاله، ما به بررسی اصول تربیت فرزند پرداختیم و با بهره‌گیری از تحقیقات و نظریات روانشناختی، توصیه‌های مفید به والدین کردیم. با اعمال این اصول به فعالیت‌هایی که مرتبط با تربیت کودکان است، والدین می‌توانند محیط‌های بهتر و ایمن‌تری را برای رشد کامل و رضایت بیشتر کودکان از زندگی فراهم کنند.
این یادآوری مهم است که هر کودک دارای ویژگی‌ها و نیازهای منحصر به فردی است و باید به این نکته توجه کنید که روش‌های متناسب با کودکان خودتان را انتخاب و به درستی او را تربیت کنید. همچنین همواره از یاد نبرید که شما مهم‌ترین الگوهای تربیت فرزندانتان هستید، پس اول خودتان به قوانین و اصول تربیتی پایبند باشید.
برایتان در مسیر تربیت کودک، بهترین آرزوها را داریم.
